പൗരസമിതിയും പൗരസമൂഹവും

 പൗരസമിതിയും പൗരസമൂഹവും

മനോജ് കെ. പുതിയവിള

[തിരുവനന്തപുരം നഗരപ്രാന്തത്തിലുള്ള കൊങ്കളത്തെ പൗരസമിതി  2024 ജനുവരിയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച  കൈയ്യെഴുത്തുമാസികയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്]

പൗരസമിതിയുടെ പ്രസിദ്ധീകരണം ആയതിനാൽ പൗരത്വത്തെയും പൗരബോധത്തെയും പറ്റി എഴുതാം എന്നാണ് ആലോചിച്ചത്. എല്ലാവർക്കും അറിയുന്നതും എല്ലാവരും മറ്റുള്ളവരുടെ കാര്യത്തിൽ വിമർശിക്കുന്നതും മിക്കവരും സ്വന്തം കാര്യത്തിൽ അനുവർത്തിക്കാത്തതുമായ കാര്യങ്ങൾ കൂട്ടിവച്ച് ഒരു ഓർമ്മപ്പെടുത്തൽ.

പൗരസമിതി. ‘പൗര’രുടെ സമിതി. ആ പേര് ഒട്ടേറെ ചിന്തകൾക്കു വഴിവയ്ക്കുന്നതാണ്. രാജഭരണകാലത്ത് പൗരർ (citizens) ഇല്ലായിരുന്നു, പ്രജകളേ (subjects) ഉള്ളായിരുന്നു. ജനാധിപത്യമാണ് മനുഷ്യരെ പൗരരാക്കിയത്. ദേശരാഷ്ട്രങ്ങൾ (Nation States) രൂപം കൊണ്ടപ്പോൾ ആ ഓരോ ഭൂപരിധിയിലും ഉള്ളവർ ആ രാജ്യത്തെ പൗരർ ആയി. ജനാധിപത്യയിൻഡ്യ ഉണ്ടായപ്പോൾ അങ്ങനെ നമ്മളെല്ലാം ഇൻഡ്യൻ പൗരരായി.

അതുവരെ കൊങ്കളത്ത് (കൈയെഴുത്തുമാസിക പ്രസിദ്ധീകരിച്ച തിരുവനന്തപുരം നഗരത്തിലെ ഒരു പ്രദേശം) ജീവിച്ചവർ തിരുവിതാംകൂറുകാർ ആയിരുന്നു. ഇൻഡ്യയ്ക്കു സ്വാതന്ത്ര്യം കിട്ടിക്കഴിഞ്ഞും ഇവിടത്തുകാർ തിരുവിതാംകൂർ രാജാവിന്റെ പ്രജകൾ ആയിരുന്നു. ശ്രീമൂലം പ്രജാസഭയും തിരു-കൊച്ചി നിയമസഭയും ഒക്കെ വരികയും കുറേപ്പേർക്കു വോട്ടവകാശം കിട്ടുകയും ഒക്കെ ചെയ്തപ്പോഴും ഇവിടത്തുകാർ പൗരരായിരുന്നു എന്നു പറയാനാവില്ല. ഇൻഡ്യയുടെ ഭാഗമായി കേരളസംസ്ഥാനം രൂപംകൊണ്ടപ്പോൾമുതൽ ആണ് ഇന്നാട്ടുകാർ പൗരർ ആയത് – ഇൻഡ്യയിലെ പൗരർ.

അക്കാലത്ത് തിരുവിതാംകൂർ സ്വതന്ത്രരാജ്യമായി തുടരാനും അമേരിക്കൻ മോഡൽ പ്രസിഡൻഷ്യൽ ഭരണക്രമം കൊണ്ടുവരാനും സി. പി. രാമസ്വാമി അയ്യരുടെ കൗശലത്തിൽ രാജാവ് ശ്രമിച്ചതും അതിനെതിരെ ‘അമേരിക്കൻ മോഡൽ അറബിക്കടലിൽ’ എന്ന മുദ്രാവാക്യമുയർത്തി തിരുവിതാംകൂറുകാർ പ്രതിഷേധിച്ചതും പോരാടിയതും ഐക്യകേരളത്തിനായി ‘പദം പദം ഉറച്ചു നാം...’ എന്നു പാടി ജാഥനടത്തിയതുമൊക്കെ നമുക്കറിയാം. അന്ന് തിരുവിതാംകൂർ ഇൻഡ്യയിൽ ചേരാതെ സ്വതന്ത്രരാജ്യം ആകുകയും രാജഭരണം അവസാനിപ്പിച്ച് (അത് ദിവാന്റെ പ്ലാനിൽ ഇല്ലായിരുന്നു) ദേശരാഷ്ട്രം ആകുകയും ചെയ്തിരുന്നു എന്നു വെറുതെ ഒന്നു സങ്കല്പിക്കുക. എങ്കിൽ, ഇന്നാട്ടുകാരെല്ലാം തിരുവിതാംകൂറിലെ പൗരർ ആകുമായിരുന്നു. അപ്പോൾ നമ്മളും നമ്മുടെ കുട്ടികളും ഒക്കെ പഠിക്കുക, ഇൻഡ്യ, ശ്രീലങ്ക എന്നിവ നമ്മുടെ അയൽരാജ്യങ്ങളാണ് എന്ന് ആയിരുന്നേനെ.

1947-ൽ ഇൻഡ്യ-പാക് വിഭജനം നടന്നില്ലായിരുന്നെങ്കിൽ പാക്കിസ്താനിൽ ഉള്ളവരും ഇൻഡ്യൻ പൗരർ ആയിരുന്നേനെ. 1971-ൽ പാക്കിസ്താൻ വീണ്ടും വിഭജിച്ച് ബംഗ്ലാദേശ് പിറന്നില്ലായിരുന്നെങ്കിൽ ഇന്നത്തെ ബംഗ്ലാദേശ് പൗരർ പാക് പൗരർ ആയിരുന്നേനെ. സോവ്യറ്റ് യൂണിയൻ തകർന്നപ്പോൾ അത് പലപലരാജ്യങ്ങളായി മാറിയതു നാം കണ്ടു. സോവ്യറ്റുപൗരർ അതോടെ അതതു രാജ്യത്തെ പൗരരായി. യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ യൂണിയനായി ഏകീകരിക്കാൻ തുടങ്ങിയതിന്റെ ആദ്യഘട്ടം നാം കണ്ടുകഴിഞ്ഞു. അത് പൂർത്തിയായാൽ ഒരുപക്ഷെ, ആ ഓരോ രാജ്യത്തെയും പൗരർ യൂറോപ്പുപൗരർ എന്ന ഒറ്റവിഭാഗം ആയേക്കാം.

ലോകമാകെ ഇങ്ങനെ വിഭജനങ്ങളും ഏകീകരണങ്ങളും ഒക്കെ സംഭവിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട്, അത്തരം ദേശരാഷ്ട്രപൗരത്വം എല്ലാക്കാലത്തും ഒന്നായി നിലകൊള്ളുന്നതല്ല. എപ്പോൾ വേണമെങ്കിലും മാറാവുന്നതാണ്.

സൃഷ്ടികളുടെ സമ്പന്നതയാൽ പുസ്തകത്തോളം വളർന്ന 'കലിക' മന്ത്രി ജി. ആർ. അനിൽ പ്രകാശനം ചെയ്യുന്നു.

സിറ്റിസൺസ് എന്നൊക്കെ സാങ്കേതികമായി പറയുമെങ്കിലും ഇന്നും രാജാക്കളോ രാജ്ഞിമാരോ സുൽത്താന്മാരോ സുൽത്താനകളോ ഒക്കെ ഭരിക്കുന്ന നാടുകളിലെ മനുഷ്യർ പ്രജകളായി തുടരുന്നു. അവയും ക്രമേണ രാജാധികാരം ഉപേക്ഷിച്ചു ദേശരാഷ്ട്രങ്ങളായി മാറാം. അപ്പോൾ ആ മനുഷരും പൗരരാകും. ഇത്തരം അവസ്ഥകളും മാറ്റങ്ങളും എല്ലാം ചേർന്നതാണു ലോകം.

പ്രദേശം നിർണ്ണയിക്കുന്ന പൗരത്വം എന്ന ഈ പ്രതിഭാസത്തിനപ്പുറം ആധുനികമായ ബോധമാണ് വിശ്വപൗരത്വം. അതിരുകളില്ലാത്ത മാനവികതയിൽ വിശ്വസിക്കുന്ന, അതിരുകളുടെ സങ്കുചിതത്വമില്ലാതെ മനുഷ്യരെയാകെ സ്നേഹിക്കുന്ന, അതിരുകളുടെയും മത-ജാതി-വർണ്ണ-വർഗ്ഗ-വംശവ്യത്യാസങ്ങളുടെയും പേരിൽ മനുഷ്യർ തമ്മിൽത്തല്ലുന്നതിലെ നിരർത്ഥകത മനസിലാക്കുന്ന, യുദ്ധങ്ങളെയും അക്രമങ്ങളെയും എതിർക്കുന്ന, വിശ്വസാഹോദര്യവും വിശ്വസ്നേഹവും വിശ്വസമാധാനവും കാംക്ഷിക്കുന്ന വിശാലകാഴ്ചപ്പാടാണ് വിശ്വപൗരർ എന്നത്. വിഭാഗീയതകളുടെ ഇടുങ്ങിയ മനസുകളിൽനിന്നു സ്വതന്ത്രരായി വിശ്വപൗരത്വത്തിലേക്ക് ഉയരുക എന്നതാകണം ഓരോ മനുഷ്യരുടെയും ആത്യന്തികലക്ഷ്യം.

പൗരത്വത്തെപ്പറ്റിയുള്ള ചിന്ത അനിവാര്യമായും എത്തിച്ചേരുന്ന ഒരിടമാണ് ‘പൗരബോധം’. പൗരബോധമുള്ളവരുടെ സമൂഹത്തിനേ ‘പൗരസമൂഹം’ (സിവിൽ സൊസൈറ്റി) ആകാനാവൂ. സിവിൽ സമൂഹത്തിലെ പൗരർക്കു വേണ്ട ബോധത്തെ സിവിക് സെൻസ്, സിവിക് കോൺഷ്യസ്നെസ് എന്നൊക്കെയാണു പറയാറ്.

സന്തോഷസൂചിക(happiness index)യെപ്പറ്റി അടുത്തകാലത്തു നാം കേട്ടുതുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. അത് ഏറ്റവും ഉയർന്നുനില്ക്കുന്ന നാടുകളൊക്കെ ഉന്നതമായ പൗരബോധമുള്ള പൗരസമൂഹങ്ങളാണ്. എന്നുവച്ചാൽ, ഒരു സമൂഹം സന്തോഷമുള്ളത് ആകുന്നത് ആ സമൂഹത്തിനു പൗരബോധം മെച്ചപ്പെടുന്ന മുറയ്ക്കാണ്.

വംശീയത, ജാതി-മതവർഗ്ഗീയത, സങ്കുചിതദേശീയത, അസഹിഷ്ണുത, അക്രമം, നിയമലംഘനം എന്നിവതൊട്ട് ഒരാളോട് സമഭാവനയോടെയല്ലാതെ ഇടപെടുന്നതും അവഹേളിക്കുന്നതും അസഭ്യം വിളിക്കുന്നതും വാഹനം ഓടിക്കുമ്പോൾ കാട്ടുന്ന മത്സരവും പൊതുവിടങ്ങളിലെയും സമൂഹമാദ്ധ്യമങ്ങളിലെയും മോശം പെരുമാറ്റവും മാലിന്യങ്ങൾ വലിച്ചെറിയുന്നതും മറ്റുള്ളവരുടെ ആരോഗ്യത്തെ ബാധിക്കുമാറു പൊതുവിടത്തിൽ പുക വലിക്കുന്നതും തുപ്പുന്നതും സർക്കാരിലെയുംമറ്റും ജോലികൾ ഉത്തരവാദിതത്തോടെ ചെയ്യാത്തതും, എന്തിന്, സമയനിഷ്ഠ പാലിക്കാത്തു വരെ നമ്മുടെ ഒട്ടെല്ലാ മനോഭാവങ്ങളും ചെയ്തികളും പൗരബോധം ഇല്ലായ്മയുടെ വിളംബരങ്ങളാണ്. ഇത്തരം അരുതാത്ത കാര്യങ്ങൾ ഒട്ടേറെയുണ്ട്. കാലം മാറുന്നതിനനുസരിച്ച് പുതിയപുതിയ കാര്യങ്ങൾ ഇക്കൂട്ടത്തിലേക്കു വന്നുചേരുകയും ചെയ്യും. സമൂഹത്തിന്റെ കെട്ടുറപ്പിനും സുസ്ഥിതിക്കും പുരോഗതിക്കും തടസമാകുന്ന ഇത്തരം കാര്യങ്ങൾ ഉപേക്ഷിച്ച് സംസ്ക്കാരസമ്പന്നം ആകുമ്പോഴാണ് ആ സമൂഹം പൗരസമൂഹം ആകുന്നതും സന്തുഷ്ടം ആകുന്നതും.


ദൗർഭാഗ്യവശാൽ നമ്മുടെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിൽ ഇതിനു വേണ്ടത്ര ഊന്നൽ ഇന്നില്ല. സിവിക്സ് എന്നൊരു വിഷയം ചില ക്ലാസുകളിൽ പഠിപ്പിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അതു ലക്ഷ്യം കാണുന്നില്ല. പഠിക്കുന്നവ ജീവിതത്തിൽ പകർത്താനും പുലർത്താനും ഉള്ളതാണെന്ന അടിസ്ഥാനപാഠം വിദ്യാഭ്യാസത്തിലൂടെ നല്കപ്പെടുന്നില്ല. പഠിക്കുന്നതെല്ലാം പരീക്ഷ ജയിക്കാനുള്ളതാണ് എന്ന പൊതുബോധമാണ് ഇന്നും നമ്മുടെ വിദ്യാഭ്യാസം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്.

റോഡിൽ വലതുവശം ചേർന്നു നടക്കണമെന്ന്, റോഡ് മുറിച്ചുകടക്കുമ്പോൾ ആദ്യം വലത്തോട്ടും പിന്നത്തെ പകുതിക്കുമുമ്പ് ഇടത്തോട്ടും നോക്കണമെന്ന്, 1973-ൽ സ്കൂളിൽ പഠിച്ച എനിക്ക് ഇന്ന് അതുപോലും പഠിപ്പിക്കപ്പെടുന്നില്ല എന്ന് അറിയുമ്പോൾ ആശങ്ക തോന്നുന്നു. ഇടതുവശത്തുകൂടി ഓവർട്ടേക് ചെയ്തും എതിരെ വരേണ്ട വാഹനത്തിനുള്ള ട്രാക്കിൽ കയറ്റി വാഹനം ഓടിച്ചും ഹെഡ് ലൈറ്റ് ഹൈ ബീമിൽ ഇട്ടും ഒക്കെ ഗതാഗതക്കുരുക്കും അപകടവും ഉണ്ടാക്കുന്നവർക്ക് ഡ്രൈവിങ് ലൈസൻസ് എങ്ങനെ കിട്ടുന്നു എന്നു പലപ്പോഴും വിസ്മയിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ഒച്ചത്തിൽ ശബ്ദമുണ്ടാക്കി മറ്റുള്ളവരുടെ സ്വസ്ഥത തകർക്കാൻ നമുക്ക് ഇന്നും ഒരു മടിയും ഇല്ലല്ലോ! ആഘോഷങ്ങൾക്കായാലും വിനോദത്തിനായാലും പൊതുക്കാര്യങ്ങൾക്കായാലും നിയമം ലംഘിച്ചു ശബ്ദമലിനീകരണം നടത്തുന്നത് അഭിമാനമായി കരുതുന്ന അപരിഷ്ക്കൃതരല്ലേ നാം ഇന്നും? പരീക്ഷകൾക്കു പഠിക്കേണ്ടവർ, ഹൃദ്രോഗവും കാൻസറും മറ്റു മാരകരോഗങ്ങളും ഒക്കെയായി പീഡിതരായി കഴിയുന്നവർ, ഓൺലൈൻ ക്ലാസുകൾ എടുക്കുകയും കേൾക്കുകയും ചെയ്യുന്ന അദ്ധ്യാപകരും വിദ്യാർത്ഥികളും, സുപ്രധാനമായ ഓൺലൈൻ യോഗങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുന്നവർ, ഓൺലൈൻ പ്രഭാഷകർ, വീട്ടിലിരുന്ന് ഇഷ്ടപ്പെട്ട പാട്ടോ സിനിമയോ ആസ്വദിക്കുന്നവർ... എത്രയെത്ര മനുഷ്യരെയാണു മൈക്കു വച്ചു നാം ശല്യപ്പെടുത്തുന്നത്! രാത്രിവൈക്യും പണിയെടുത്തിട്ട് പുലർച്ചെ ഉറങ്ങുന്നവരെ ഉറങ്ങാൻ സമ്മതിക്കാതെ കൊച്ചുവെളുപ്പാൻകാലത്തേ അലർച്ച തുടങ്ങുന്ന ഒച്ചഭാഷിണി ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യവിരുദ്ധ ഉപകരണമാണെന്നു നാം എന്നാണു തിരിച്ചറിയുക! നിശാശലഭങ്ങൾതൊട്ട് രാത്രി ഇരതേടുന്ന ജീവികൾവരെയുള്ള എണ്ണമറ്റ ജീവജാലങ്ങളുടെ നിലനില്പിനെ ഹനിക്കുന്ന പ്രകാശമലിനീകരണത്തിനെതിരെപോലും പൗരർ ആശങ്കപ്പെടുന്ന ഈ ആധുനികകാലത്താണ് ആർക്കും ഒരു ഉപകാരവും ഇല്ലാത്ത, ഉപദ്രവം മാത്രമായ ഒച്ചഭാഷിണിശല്യത്തിന്റെ ആരാധകരായ കുറേപ്പേർ നമുക്കിടയിൽ ജീവിക്കുന്നത് എന്നത് നമ്മെ ലജ്ജിപ്പിക്കേണ്ടതല്ലേ?

കൊങ്കളത്ത് എത്ര വീടുകളിലാണ് പ്ലാസ്റ്റിക് കത്തിക്കാറുള്ളത്! ഹരിതകർമ്മസേന പ്ലാസ്റ്റിക് ശേഖരണം തുടങ്ങിയശേഷവും പലരും അതു തുടരുന്നു. രക്താർബ്ബുദത്തിനും പലതരം ശ്വാസകോശരോഗങ്ങൾക്കും കാരണമാകുന്ന വിഷവാതകങ്ങളാണ് പ്ലാസ്റ്റിക് കത്തുമ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്നത്. കത്തിക്കുന്നവരുടെതന്നെ വീടുകളിൽ ഉള്ളവരാണ് ഇതിന്റെ മുഖ്യ ഇരകൾ. എന്നിട്ടും... അത് അറിയാഞ്ഞിട്ടോ എന്തോ നാം സ്വന്തം അന്തരീക്ഷത്തെ മലിനമാക്കിക്കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു.

ഒരു പൈപ്പ് പൊട്ടി ഒഴുകിയാൽ, വഴിയോരത്തോ പൊതുസ്ഥാപനങ്ങളിലോ ടാപ്പ് തുറന്നുകിടന്നാൽ, കേബിളുകൾ റോഡിലേക്കു താണുകിടന്നാൽ, കണ്ണിൽ കുത്തുമാറു കരക്കൊമ്പു ചാഞ്ഞുനിന്നാൽ എനിക്കെന്തു ചേതം എന്നു കരുതി സ്വസ്ഥമായി നടന്നുപോകുന്നത് പൗരബോധം ഇല്ലായ്മയുടെ നല്ല ലക്ഷണമാണ്. പൊതുവിടങ്ങളിലെ കക്കൂസുകളും മൂത്രപ്പുരകളും ഉപയോഗിച്ചാൽ ഫ്ലഷ് ചെയ്യണമെന്ന നിർബ്ബന്ധബുദ്ധി ഇനി എന്നാണു നമുക്ക് ഉണ്ടാകുക! നമ്മുടെ നാടിനാകെ അപമാനം ആകുമാറ് അവ അഴുക്കും നാറ്റവും നിറഞ്ഞു കിടക്കുന്നതിൽ അശേഷം വ്യാകുലതയില്ലാത്ത സമൂഹത്തെ എങ്ങനെ പരിഷ്കൃതസമൂഹമായി കാണാനാകും?

ക്യൂ തെറ്റിച്ചു കയറുക, അർഹതയില്ലാത്തതു നേടിയെടുക്കുക, അർഹതയുള്ളതു നല്കാതിരിക്കുക, വൈകിപ്പിക്കുക, സേവനങ്ങൾക്കു കൈക്കൂലി വാങ്ങുക, അർഹമായ അവകാശങ്ങളും സേവനങ്ങളും തേടി വരുന്നവരോടു മോശമായി പെരുമാറുക... ജനസേവകർ ആകേണ്ട ഉദ്യോഗസ്ഥർ അധികാരികൾ ആണെന്നു കരുതുന്ന സമൂഹം! രാജഭരണവും കോളനിഭരണവും പ്രജകളെ അടിച്ചമർത്തിബ്ഭരിക്കാൻ ഉണ്ടാക്കിയ ഭരണയന്ത്രം 1947 ഓഗസ്റ്റ് 15-ലെ അർദ്ധരാത്രിക്കുശേഷവും അതേപടി നിലനിർത്തിയതിന്റെ അപകടം. നവോത്ഥാനവും വിപ്ലവവുമൊക്കെ ഉണ്ടായ യൂറോപ്യൻസമൂഹങ്ങളിൽ അവയ്ക്കൊപ്പം ആവിർഭവിച്ച സ്വാതന്ത്ര്യം, സമത്വം, സാഹോദര്യം എന്നീ ആധുനികമൂല്യങ്ങളും അവയിൽ അധിഷ്ഠിതമായി വികസിച്ചുവന്ന ജനാധിപത്യം, മതേതരത്വം, അവയ്ക്കുപിന്നാലെ വന്ന മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ മുതൽ ഉൾച്ചേർക്കൽ (inclusiveness) വരെയുള്ള ആശയങ്ങളും സംവിധാനങ്ങളും സ്വാംശീകരിക്കാതെ ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിൽനിന്നുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം മാത്രം നേടിയ ഒരു സമൂഹത്തിന്റെ അനിവാര്യദുരന്തമാണ് നാം ഒരു പൗരസമൂഹമായി വികസിച്ചില്ല എന്നത്.

ഇന്നത്തെ മുതലാളിത്ത ആഗോളീകരണം ആകട്ടെ, വ്യക്തികേന്ദ്രിതമായ മൂല്യബോധവും ധനസമ്പാദനമാണ് മനുഷ്യരുടെ ആത്യന്തികലക്ഷ്യമെന്ന ‘ദർശന’വും അവരുടെ ഉപകരണങ്ങളായി അധഃപതിച്ച മാദ്ധ്യമങ്ങളിലൂടെയും മറ്റു വഴികളിലൂടെയും നിരന്തരം നമുക്കുമേൽ അടിച്ചേല്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അത് പൗരസമൂഹത്തിലേക്കുള്ള നമ്മുടെ പരിണാമത്തെ തകർക്കുന്നതാണ്. അതിനെക്കൂടി പ്രതിരോധിച്ചാലേ ശരിയായ പൗരസമൂഹം നമുക്കു സൃഷ്ടിക്കാനാവൂ.

പൗരബോധത്തിനും പൗരസമൂഹസൃഷ്ടിക്കും വിരുദ്ധമായ എണ്ണമറ്റകാര്യങ്ങൾ നമ്മുടെ സമൂഹത്തിൽ നടമാടുന്നു. എല്ലാം എണ്ണിയെണ്ണി പറയുക അസാദ്ധ്യമാണ്. പക്ഷെ, ഇതിക്കെ പറയുകയും പഠിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടവർ ചെയ്യാതിരിക്കുമ്പോൾ ആരെങ്കിലും പറയേണ്ടേ? ആ ചിന്തയിലാണ് ഇത്രയും എഴുതിയത്; ഒരാൾക്കെങ്കിലും മനഃപരിവർത്തനത്തിനോ ആലോചനയ്ക്കെങ്കിലുമോ കാരണമാകുന്നെങ്കിൽ അത്രയുമാകട്ടെ എന്ന വ്യാമോഹത്തോടെ.

മനസ്സിൽ അരങ്ങുകെട്ടിപ്പാർക്കുന്ന നാടകങ്ങൾ (പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങളെപ്പറ്റി )

 

മനസ്സിൽ അരങ്ങുകെട്ടിപ്പാർക്കുന്ന നാടകങ്ങൾ

മനോജ് കെ. പുതിയവിള

[ദേശാഭിമാനി വാരികയിൽ 2018 ജൂൺ 24 ലക്കത്തിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്]

ചിത്രലേഖ നാടകത്തിലെ രാവണന്റെ ചിത്രീകരണസാധ്യതകൾ വിവരിക്കുന്നു

പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങളെപ്പറ്റി മകരദ്ധ്വജൻ, കറ, ബലൂണുകൾ, ജനാലയ്ക്കപ്പുറം, വജ്രമുഖൻ, ഛായാമുഖി എന്നീ പ്രമുഖരചനകൾ  മുൻനിർത്തി ഒരു അവലോകനം

പ്രശാന്ത് നാരായണൻ എന്ന അരങ്ങുപ്രതിഭ ആ രംഗത്ത് അർഹിക്കുന്ന അംഗീകാരം ലഭിക്കാതെയും വേണ്ടനിലയിൽ പഠിക്കപ്പെടാതെയും തുടരുന്നതിനു പല കാരണങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം. ഏതാനും ദശകങ്ങളായി മലയാളത്തിൽ മികച്ച നാടകങ്ങൾ കാര്യമായി ഉണ്ടാകാത്തതും ഉണ്ടായവതന്നെ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെടാത്തും അരങ്ങേറുന്നവപോലും വിരലിലെണ്ണാവുന്ന അരങ്ങുകൾക്കപ്പുറം കളിക്കപ്പെടാത്തതും ഇതെല്ലാംകൊണ്ടുതന്നെ നാടകത്തിനു കലാസാഹിത്യരംഗങ്ങളിൽ പ്രാമുഖ്യം കുറഞ്ഞുപോയതും വേണ്ടത്ര പ്രോത്സാഹനം ഇല്ലാതെപോയതുമെല്ലാം ഈ കാരണങ്ങളിൽ ചിലതാകാം.
അബുദാബി ശക്തി അവാർഡ്, എ.പി. കളയ്ക്കാട് അവാർഡ്, 2003-ലെ മികച്ച നാടകരചനയ്ക്കുള്ള സംഗീത നാടക അക്കാദമിയുടെ അവാർഡ് അടക്കം ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം അവാർഡുകൾ ലഭിക്കുകയും മുപ്പതുവർഷത്തിലേറെ നാടകരംഗത്തു സജീവമായിരിക്കുകയും മുപ്പതോളം നാടകങ്ങളും അരങ്ങിൽ നിലനിൽക്കുന്ന രണ്ട് ആട്ടക്കഥകളും രചിക്കുകയുമൊക്കെ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെങ്കിലും മോഹൻലാലും മുകേഷും അഭിനയിച്ച ‘ഛായാമുഖി’യുടെ നാടകകാരൻ എന്ന പരിചയപ്പെടുത്തൽ പലപ്പോഴും വേണ്ടിവരുന്നു എന്നത് പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ എന്തെങ്കിലും തകരാറല്ല, നാടകരംഗത്തിനു പ്രതാപം നഷ്ടപ്പെട്ടുപോയതിന്റെയും നാടകത്തോടുള്ള സമൂഹത്തിന്റെ സമീപനത്തിന്റെയും താരപ്പൊലിമ സർഗ്ഗാത്മകതയ്ക്കുമേൽ അധീശത്വം സ്ഥാപിച്ചതിന്റെയുമൊക്കെ പ്രശ്നമാണ്. അല്ലാതെ, നിരവധി അരങ്ങുകളിൽ കളിച്ച ആറ്റിങ്ങൽ ദേശാഭിമാനി തീയറ്റേഴ്സിന്റെ ‘മണികർണ്ണിക’യടക്കമുള്ള പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങളും മത്സരവേദികളിൽ വർഷങ്ങളായി കളിക്കപ്പെട്ടുപോരുന്ന മറ്റു നാടകങ്ങളുമൊക്കെ മികവുറ്റതല്ലാത്തതുകൊണ്ടല്ല. രണ്ടുരണ്ടരപ്പതിറ്റാണ്ടിനിടെ മലയാളത്തിലെ മുഖ്യധാരാപ്രസാധകർ ഒരു നാടകം പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നത് പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ ‘ഛായാമുഖി’യാണ്. അതിന് അവർ തയ്യാറായതുപോലും ഒരുപക്ഷേ താരങ്ങൾ കളിച്ചു ശ്രദ്ധനേടിയ നാടകമായതുകൊണ്ടാകാം.
സർഗ്ഗപ്രതിഭകൾക്കു സ്വതസിദ്ധമായ ധിക്കാരം ഈ നാടകകാരന്റെയും മുഖമുദ്ര ആയതിനാലും പദവികൾക്കോ അംഗീകാരങ്ങൾക്കോ ആരെയും സ്വാധീനിക്കാൻ പോകാത്തതിനാലുമൊക്കെ സ്വാഭാവികമായി ഉണ്ടാകാവുന്ന ഒറ്റപ്പെടുത്തലും അവഗണനയുമൊക്കെ മികച്ച സംഭാവനകളുള്ള ഒരാളെ തമസ്ക്കരിക്കാൻ ഇടയാക്കിക്കൂടാ എന്ന ചിന്തയാണ് ഇത്തരത്തിലൊരു പരിശ്രമത്തിനു പ്രേരണ.
പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ ശ്രദ്ധേയമായ ആറു നാടകങ്ങളാണ് ഇതിന് ആധാരമാക്കുന്നത്. ‘മകരദ്ധ്വജൻ’, ‘കറ’, ‘ബലൂണുകൾ’, ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’, ‘വജ്രമുഖൻ’ എന്നീ നാടകങ്ങളെ മുഖ്യമായും പരിശോധിക്കുന്നു. ‘ഛായാമുഖി’ക്ക് ഡി.സി. ബുക്സ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച പുസ്തകത്തിൽത്തന്നെ കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കരുടെ അവതാരികയും ഓ.എൻ.വി. കുറുപ്പ്, റ്റി.എം. എബ്രഹാം, തനൂജ ഭട്ടതിരി, അലക്സ് വള്ളികുന്നം എന്നിവരുടെ ആസ്വാദനങ്ങളും ഉള്ളതിനാൽ അതിനെപ്പറ്റി അത്യാവശ്യസന്ദർഭങ്ങളിലുള്ള പരാമർശങ്ങളേ നടത്തുന്നുള്ളൂ. ഇവയിലൂടെ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ രൂപംകൊള്ളുന്ന വിധം, അവയിലെ സാഹിത്യഭംഗി, അവയുടെ ഉൾക്കരുത്തും ശൈലിയുടെ തനിമയും, രംഗഭാഷയും നിർവ്വഹണവും, രാഷ്ട്രീയം എന്നിങ്ങനെയുള്ള അഞ്ച് അംശങ്ങളാണ് വിശകലനവിധേയമാക്കുന്നത്.

ഹനുമാനായി വേഷമിട്ട രാജസ്ഥാനിനടൻ അജിത് സിംഗ് പലാവത്ത്, മകരിയായി വേഷമിട്ട ബംഗാളിനടി ഇപ്ഷിത ചക്രവർത്തി എന്നിവർക്കൊപ്പം

പരിമിതിയില്ലാത്ത ഭാവനയുടെ അരങ്ങ്
ഞാൻ തിരുവനന്തപുരത്തെത്തിയ 1990-കളുടെ ആദ്യപാദംമുതൽ അടുത്തറിയുന്ന പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ രൂപപ്പെട്ടുവരുന്നതിന്റെ ജൈവവികാസം ക്യാമ്പുകളിൽ നേരിട്ടുകാണാൻ അവസരം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. അതൊരു പ്രത്യേക അനുഭവമാണ്.
ഒരു ആശയബിന്ദു ആ മനസിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ഠതയിൽ വീണാൽ അതു വേരാഴ്ത്തി തലനീട്ടി മഹാമേരുവായി വളരുന്നതിനുമുമ്പുതന്നെ അതിന്റെ ജനിതകവിശേഷങ്ങളെല്ലാം സമഗ്രമായി വിശകലനം‌ചെയ്യപ്പെടും. അതിനായി ദിവസങ്ങൾ നീളുന്ന ശില്പശാലയോ പഠനശിബിരമോ ഒക്കെത്തന്നെ നടത്തിയെന്നിരിക്കും. ആ വിഷയത്തെപ്പറ്റി സംവദിച്ചാൽ അതിന്റെ സാദ്ധ്യതകൾ പിന്നെയും പൊലിപ്പിക്കാൻ കഴിയും എന്നു തോന്നുന്നവരുമായി പലകുറി മണിക്കൂറുകൾ സംസാരിച്ചെന്നിരിക്കും. ഏതായാലും, അത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിൽ പ്രശാന്തിനെ ഫോൺ ചെയ്യാൻ പോലും കഴിയില്ല. നമ്മൾ എന്തു വിഷയം സംസാരിക്കാൻ വിളിച്ചാലും മുപ്പതുസെക്കൻഡിനകം വിഷയം പുതിയനാടകത്തിന്റെ പ്ലോട്ടിൽ എത്തിയിരിക്കും. പിന്നെ അതിലാകും സംഭാഷണം. തലേരാത്രി ആലോചിച്ച ആശയങ്ങൾ, നാടകീയമുഹൂർത്തങ്ങൾ, പുതിയൊരു ആഖ്യാനതലം, എന്തുമാകാം. അതല്ലെങ്കിൽ ആ രാത്രി മനസിൽ എഴുതിയിട്ട സന്ദർഭമോ സംഭാഷണമോ ഈരടികളോ ആകാം. അതങ്ങനെ ഹിസ്റ്റീരിയ ബാധിച്ചപോലെ പറഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കും. അത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിലാണു മനസിലാകുക, രാത്രിയുടെ ഏകാന്തതകളിൽ ആ മനസാകുന്ന നാടകക്കളത്തിൽ നടക്കുന്ന നാടകപ്രവർത്തനത്തിന്റെ ഉർവ്വരത.
റിഹേഴ്സൽ ആരംഭിക്കുമ്പോഴോ ക്യാമ്പിൽ നാടകം പൂർണ്ണതനേടുമ്പോഴോപോലും പ്രശാന്തിന്റെ നാടകത്തിനു ലിഖിതരൂപം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടാവില്ല. നാടകം എഴുതുകയല്ല, അതങ്ങനെ ഉണ്ടായിവളരുകയാണ്. അതു കടലാസിൽ പകർത്തുന്നത് അവതരണത്തിനു തൊട്ടുമുമ്പോ ശേഷമോ ആയിരിക്കും. പലപ്പോഴും എഴുതുന്നത് എപ്പോഴെങ്കിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കേണ്ടിവരുമ്പോൾ മാത്രമാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ സന്ദർഭവും സംഭാഷണവുമൊക്കെ എപ്പോൾവേണമെങ്കിലും മാറാം. ചുരുക്കത്തിൽ, നാടകമെഴുതി അതിനു ദൃശ്യരൂപം കൊടുക്കുകയല്ല, ദൃശ്യനാടകം ഉണ്ടാക്കിയിട്ടു രേഖപ്പെടുത്തിവയ്ക്കൽ മാത്രമാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ ദൃശ്യപ്രധാനമാണ്.

മകരധ്വജനിൽ അജിത് സിംഗ് പലാവത്ത് ഹനുമാനും അനൂപ് എസ്.കെ.എം മകരധ്വജനും

ഉയിരും ഉണർവ്വുമായ് കനിവും കനവും
സൃഷ്ടികൾ ദൃശ്യപ്രധാനമാണ് എന്നു പറഞ്ഞതുകൊണ്ട്, അതിന്റെ സാഹിത്യഭംഗി അപ്രധാനമാകുന്നു എന്നു കരുതരുത്. അതിലെ സംഭാഷണങ്ങൾ മാത്രമല്ല, രംഗസൂചനയും രംഗവർണ്ണനയും ക്രിയാംശവുമെല്ലാം സാഹിത്യശോഭ മുറ്റിനിൽക്കുന്നതാകണം എന്ന നിഷ്ക്കർഷ ഈ നാടകങ്ങളുടെ ലിഖിതപാഠത്തിന്റെ ഓരോ താളും തുറക്കുമ്പോൾ ഒരാൾക്കു വെളിവാകും. അത്തരം വിവരണങ്ങൾതന്നെ നാടകത്തിന്റെ ഭാവപ്രസരണത്തിനുതകുമാറു നിഷ്ക്കൃഷ്ടമായ പദമേളനത്തിലൂടെ രചിക്കുന്നവയാണ്. അവയ്ക്കുപോലുമുണ്ട് ആ നാടകത്തിന്റെ, സന്ദർഭത്തിന്റെ, ഭാവത്തിന്റെ താളം. സംഭാഷണങ്ങളാകട്ടെ, ഭാവോന്മീലകം മാത്രമല്ല കാവ്യാത്മകവുമാണ്. ‘മകരദ്ധ്വജ’ന്റെ തുടക്കത്തിൽ വില്ലുപാട്ടുകാർ ഹനുമാനെ അവതരിപ്പിക്കുന്നിടത്തെ
“നക്ഷത്രക്കനി നുള്ളിയെടുത്തതു
കാതിലണിഞ്ഞൊരു രൂപമെതോ?”
എന്ന ചോദ്യത്തിൽ കല്പനാവൈഭവം മാത്രമല്ല, അതിഗംഭീരനായ ഹനുമാന്റെ വിദൂരദൃശ്യത്തിന്റെ സമസ്തഗരിമയും നാം കാണുന്നു.
അടുത്തിടെ എന്റെ ഒരു സഹപ്രവർത്തക പറഞ്ഞ ഒരു കാര്യം എന്നെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തിയില്ല. വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് ഒരേയൊരു അവതരണം മാത്രം കണ്ട ‘ഛായാമുഖി’യിലെ
“പൂക്കളെത്തേടി നീ വന്നിടുമ്പോൾ
പൂക്കാമരത്തിന്റെ ചില്ലയൊന്നിൽ
പൂമ്പാറ്റ വന്നതും കണ്ടതല്ലേ? - മനം
പൂക്കാത്തചില്ലയായ് തീർന്നതല്ലേ?” എന്നുതുടങ്ങുന്ന ഭാഗം മുഴുവൻ അവർ കാണാതെ ചൊല്ലി. ആ വരികളോടുള്ള ഇഷ്ടം കാരണം നാടകത്തിലെ ആ ആലാപനഭാഗം പകർത്തി ഡയലർ ടോണാക്കി ദീർഘനാൾ ഇട്ടിരുന്നെന്നും അവർ പറഞ്ഞു. ‘ഛായാമുഖി’ ഈ സമാഹാരത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നില്ലെങ്കിലും പ്രശാന്തിന്റെ എഴുത്തിലെ സാഹിത്യത്തിനുള്ള ആസ്വാദ്യതയും സ്വീകാരവും ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്താൻ അനുസ്മരിച്ചെന്നേയുള്ളൂ. ‘വജ്രമുഖ’നിൽ വണ്ട് കുന്തിയുടെ മുഖത്തേക്കു പറന്നടുക്കുമ്പോൾ സൂര്യൻ പറയുന്ന “ഛീ...! ദൂരപ്പോ! ദൂരപ്പോ! മുഖം താമരയെന്നു ശങ്കിച്ചിരിക്കുന്നു കീടം!” എന്ന വരിയിലെ കവിത ശാകുന്തളത്തെ ഓർമ്മിപ്പിക്കും.
“നിന്റെ പേച്ചിനകത്തൊരു
മൊഴിയഴകുമാനമുണ്ടെടിയേ...” എന്ന ‘കറ’യിലെ നങ്ങേലിള്ള തമ്പ്രാന്റെ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഈ നാടകകാരനും നന്നായി ഇണങ്ങും. നാടൻ‌തനിമ കിനിയുന്ന ഈ മൊഴിയഴകിനൊപ്പം ഇതിവൃത്താനുസാരിയായും സന്ദർഭാനുസാരിയായും ആധുനികകവിതയുടെ എല്ലാ ഭാവതീവ്രതയും ബിംബ, പദ, ആശയ, ഘടനകളുമൊക്കെ ഇണങ്ങുന്ന ശക്തിസ്വരൂപമായും ആ കവനം മാറുന്നു:
“എന്റെ കുഞ്ഞുങ്ങളെത്ര പേർ ജീവിത-
പ്പകലുതേടി പഴമയായ് തീർന്നവർ
അരികിലല്ലവർ അകലത്തിലല്ലെന്റെ
കരളിലാണാ പിറക്കാത്തയുണ്ണികൾ
ഉണർവ്വിലല്ലെൻ ഉറക്കത്തിലെപ്പോഴും
പ്രകൃതി തേടി പകലായ് മരിച്ചവർ
അവരിലാണെന്റെ മജ്ജയും മാംസവും
മുറിവു വീണുണങ്ങാത്തൊരെൻ ഹൃദയവും” എന്നുതുടങ്ങുന്ന ‘കറ’യിലെ കാവ്യഭാഗം‌ഇതിനൊരു മികച്ച നിദർശനമാണ്.
രാഗങ്ങളെയും അവയുടെ ഭാവവൈഭവങ്ങളെയും പറ്റിയുള്ള ധാരണയും പാടാനുള്ള കഴിവും ഭാവാനുസാരിയായ കഥകളിസംഗീതത്തിന്റെ അനുശീലനവുമൊക്കെ രംഗസന്ദർഭത്തിനും ഭാവത്തിനും ഏറ്റവും ഇണങ്ങുന്ന ഈണവും താളവും കണ്ടെത്തി എഴുതാനും ആ ധർമ്മം നിറവേറ്റുമാറുതന്നെ ഈണം ചിട്ടപ്പെടുത്തി ദൃശ്യമൊരുക്കാനും ഈ നാടകകാരനു തുണയാകുന്നു. ഏറെപ്പേർക്ക് ഇല്ലാത്ത വൈഭവമാണിത്.

കറ ഒറ്റയാൾനാടകത്തിന്റെ അവസാനരംഗം

‘കറ’ നാടകത്തിൽ സംഭാഷണത്തിന്റെ നിരവധിമടങ്ങാണു നാടകം. സംഭാഷണമാകട്ടെ, അതിലെ ഇതിവൃത്തമായ നാടോടിപ്പഴമയുടെ കാലവും നിലവും അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന മനോഹരങ്ങളായ ശീലുകളാണ്. അതേസമയംതന്നെ ഫാഷൻ ഷോയെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന രംഗമെത്തുമ്പോൾ അതിനനുസരിച്ചു സംഭാഷണം മാറുകയും ചെയ്യുന്നു. ‘വജ്രമുഖ’നിലും ‘മകരദ്ധ്വജ’നിലുമൊക്കെ അവയുടെ പ്രൗഢിയ്ക്കിണങ്ങുന്ന കാവ്യസുഷമയാകും സംഭാഷണത്തിന്. ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’ പോലെയുള്ള നാടകങ്ങളിൽ വളരെ യഥാതഥമായ സംഭാഷണങ്ങളിൽപ്പോലും ഈ ഭാഷാനിഷ്ക്കർഷ കാണാം. പ്രതിപാത്രം ഭേദഭാവോന്മീലനം നിർവ്വഹിക്കുന്ന ഭാഷണം. സംഭാഷണത്തിന്റെയും പാട്ടിന്റെയും സാംഗത്യവും ഓരോ സന്ദർഭത്തിലെയും പ്രസക്തിയും നന്നായി അറിയാവുന്ന ഒരു നിരൂപകൻകൂടി ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ മനസിലുണ്ട്. അതിന്റെ നയപ്രഖ്യാപനം‌പോലെ തോന്നും ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’ എന്ന നാടകത്തിലെ “അരസികനായ ഒരു തനതുവാദിയുടെ നാടകംപോലെ അനവസരത്തിൽ കവിത പറയുന്ന അലമ്പന്മാർ” എന്ന സംഭാഷണം. തനതുനാടകവേദി എന്ന പേരിൽ അനുകരണശാലികൾ ഇടക്കാലത്തു കാട്ടിക്കൂട്ടിയ അഭ്യാസങ്ങളോടുള്ള പ്രതികരണമായിക്കൂടി ഇതിനെ കാണാം. അനവസരത്തിൽ അരങ്ങിൽ ഒരു കഥാപാത്രത്തെക്കൊണ്ട് രണ്ടുവരി പാട്ടു പാടിച്ചിട്ടാണ് ഈ സംഭാഷണം ‘അയാൾ’ എന്ന കഥാപാത്രത്തെക്കൊണ്ടു പറയിക്കുന്നത്. ‘ബലൂണുകളി’ലുമുണ്ട് നാടകത്തെപ്പറ്റി നാടകകൃത്തിന്റെ നയപ്രഖ്യാപനം.
“നാടകമായാൽ കാര്യം വേണം കഥവേണം     
കഥയിലറിവു ചേർത്ത്, അലിവു ചേർത്ത്     
ഉയിരു ചേർത്ത്, ഉണർവ്വു ചേർത്ത്    
കവിത ചേർത്ത്, കളികൾ ചേർത്ത്    
കനവു ചേർത്ത്, കനിവു ചേർത്ത്     
കരൾ  നിറയെ കണ്ടിരിക്കാൻ         
കാര്യങ്ങളുമുണ്ടാകണം...” അതെ, ഇതെല്ലാമുള്ളതാണു പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങൾ.    

ഛായാമുഖിയിൽ മുകേഷ് കീചകനായും മോഹൻലാൽ ഭീമനായും അരങ്ങിൽ നിറഞ്ഞാടിയപ്പോൾ

ആഴത്തിലോടിയ നാരായവേരിന്റെ കരുത്ത്
കണ്ണും കാതും തുറന്നതുതന്നെ കലയും സാഹിത്യവും ഭാഷാവൈഭവവും പാണ്ഡിത്യവും വസന്തോത്സവമാടുന്ന രംഗമണ്ഡപത്തിലേക്കാണ് എന്നത് പ്രശാന്തിന്റെ പ്രതിഭയ്ക്കു മേല്പറഞ്ഞ ഗുണമേന്മകളുടെ ഈട്ടം കൂടാൻ സ്വാഭാവികമായും വഴിയൊരുക്കി. സംസ്കൃതപണ്ഡിതനും സാഹിത്യകുശലനും ആയിരുന്ന അച്ഛൻ വെള്ളായണി നാരായണൻ നായർ പ്രശാന്തിനു ബാല്യത്തിലേ പുരാണകഥകളിൽത്തുടങ്ങി രഘുവംശവും കുമാരസംഭവവും ഋതുസംഹാരവുംവരെ ചൊല്ലി വിഗ്രഹിച്ച് അർത്ഥം പറഞ്ഞുകൊടുത്തിരുന്നത്രേ! പതിനാല് ആട്ടക്കഥകൾ എഴുതിയിട്ടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സുഹൃത്തുക്കളായിരുന്നു മാങ്കുളം വിഷ്ണുനമ്പൂതിരി, ഹരിപ്പാട്ടു രാമകൃഷ്ണപിള്ള, ചെന്നിത്തല ചെല്ലപ്പൻപിള്ള, രാമൻകുട്ടിനായർ, കലാമണ്ഡലം കൃഷ്ണൻ നായർ, കലാമണ്ഡലം ഗോപി, മടവൂർ വാസുദേവൻ നായർ, വൈക്കം കരുണാകരൻ നായർ, സദനം കൃഷ്ണൻകുട്ടി തുടങ്ങിയവരൊക്കെ. ഇവർ തിരുവനന്തപുരത്തു വന്നാൽ പലപ്പോഴും ആ വീട്ടിലാണു തങ്ങിയിരുന്നത്. അത്തരം കൂട്ടായ്മകൾ ഗംഭീരമാംവിധം സർഗ്ഗാത്മകമായ പണ്ഡിതസദസ്സുകൾ ആയിരുന്നു എന്നും കഥകളിയെപ്പറ്റി, സന്ദർഭങ്ങളെപ്പറ്റി, അവതരണത്തെപ്പറ്റി, കഥകളിയിൽ വരുത്തേണ്ട പരിഷ്ക്കരണങ്ങളെപ്പറ്റി ഒക്കെ അവിടെ നടന്നിരുന്ന ചർച്ചകൾ വലിയ അനുഭവമായിരുന്നു എന്നും പ്രശാന്ത് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഗുരുകുലരീതിയിൽ നടത്തിയ കഥകളിയഭ്യസനവും സ്കൂൾ ഓഫ് ഡ്രാമയിലെ നാടകാഭ്യസനവുമൊക്കെ പ്രശാന്തിലെ നാടകകാരനെ വികസിപ്പിക്കുന്നതിൽ വഹിച്ച പങ്ക് അദ്ദേഹത്തിന്റെ നാടകങ്ങളിൽ കാണാം.
കേരളീയരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം പാശ്ചാത്യനാടകങ്ങളുടെ കടന്നുവരവുവരെ കഥകളിയും കൂടിയാട്ടവും ആയിരുന്നല്ലോ നാടകസങ്കല്പത്തിന്റെ സമ്പൂർണ്ണത. ഇതിൽ ഭാഷ, സംഗീതം, നാടകീയത, പാത്രബോധം, കലാബോധം, സ്റ്റേജ് ക്രാഫ്റ്റ് എല്ലാം ഇണങ്ങി ഭാരതീയവും കേരളീയവുമായ നാടകസങ്കല്പത്തിന്റെ പരിപൂർത്തിയായി ഗണിച്ചുവരുന്ന കഥകളിയിലൂടെ നാട്യശാസ്ത്രത്തിന്റെ ഉള്ളറകളിലേക്കു പോയ ഒരു നാടകകാരൻ ആ വഴിയിൽ ആർജ്ജിച്ച പൈതൃകസ്വത്തും പാശ്ചാത്യനാടകാനുശീലനത്തിലൂടെയും അവയുടെ സൈദ്ധാന്തികപാഠങ്ങളിലൂടെയും വിമർശനബുദ്ധ്യാ നേടിയ മുതൽക്കൂട്ടും ചേർത്തു കരുപ്പിടിപ്പിച്ച സ്വന്തമായ ഒരു നാടകസങ്കല്പമാണു പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ വിത്തുമൂലധനം. അതിനാൽ, ഈ നാടകകാരന്റെ സൃഷ്ടികളുടെ മഷിപ്പകർപ്പുകൾവച്ചു രംഗഭാഷ്യം തീർക്കുക അത്ര സുസാദ്ധ്യമല്ല.
അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രശാന്തിനെ നാടകവഴിയിലെ ആരുടെയെങ്കിലും അനുകർത്താവോ പിൻതുടർച്ചക്കാരനോ ആയി കാണാനാവില്ല. പദ്യരൂപത്തിലുള്ള സംഭാഷണവും കേരളീയമായ ചില ചൊല്ലുകളും ചുവടുകളുമൊക്കെ ഉള്ളതിനാൽ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകം കാവാലത്തിന്റേതുപോലെയാണ് എന്നൊക്കെ ചിലർ പറയുന്നതു കേൾക്കേണ്ടിവന്നിട്ടുണ്ട്. നാലുകാലും രണ്ടുകണ്ണും രണ്ടുചെവിയും തലയും വാലും ഉള്ളതിനാൽ മാനും മുയലും ഒന്നാണെന്നു പറയുന്നതുപോലെയാണിത്. രണ്ടുപേരും രണ്ടു വ്യത്യസ്തശൈലികളുടെ വക്താക്കളാണ് എന്നത് നന്നായി നാടകം കാണുന്ന ആർക്കും മനസിലാകും. രണ്ടും തനിമയാർന്ന രണ്ടു വിഭിന്നശൈലികൾതന്നെയാണ്. ഭാരതീയമോ കേരളീയമോ ആയ നാടകസങ്കേതങ്ങളിൽനിന്ന് ഊർജ്ജവും കരുക്കളും ഉൾക്കൊണ്ടു രൂപപ്പെട്ടവയാണു രണ്ടും എന്നതു മാത്രമാണു പറയാവുന്ന സമാനത.
ചില സംഭാഷണങ്ങളുടെ താളം പ്രൊഫ. ജി. ശങ്കരപ്പിള്ളയുടേതുപോലെയാണെന്ന് അടുത്തിടെ ‘ഛായാമുഖി’ വായിച്ചിട്ട് ഒരു നിരൂപക പറഞ്ഞതും ഓർക്കുന്നു. വൈക്കം മുഹമ്മദ് ബഷീറിന്റെ ‘ബാല്യകാലസഖി’ മോഷണമാണെന്നു വരുത്തിത്തീർക്കാൻ മുമ്പൊരു നിരൂപകൻ ബാലിശമായ ചില വാദങ്ങൾ കണ്ടത്തിയതുപോലെയുള്ള ഉപരിപ്ലവക്കാഴ്ചകളാണ് ഇവപലതും.
കാവാലത്തോടൊപ്പം പ്രവർത്തിക്കുകയും അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം ദില്ലിയിലും ബംഗ്ലാദേശിലുംമറ്റും പര്യടനങ്ങൾ നടത്തുകയുമൊക്കെ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, കാവാലം ഏറ്റവും ഇഷ്ടപ്പെടുകയും സ്വന്തം നാടകക്കളരിയായ ‘തിരുവരങ്ങ്’ ഏല്പിച്ചുകൊടുക്കുകയും ചെയ്ത ആളാണെങ്കിലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശൈലിയോടു കടപ്പെടാതിരിക്കാൻ സദാ ജാഗ്രതപുലർത്തിയിരുന്നൂ പ്രശാന്ത് എന്നാണു ഞാൻ മനസിലാക്കിയിട്ടുള്ളത്. പുരാണേതിവൃത്തങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചുള്ള പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ പരിശോധിച്ചാൽ ഇതു വ്യക്തമാകും. അത്തരമൊരു താരതമ്യത്തിനുള്ള ഇടമല്ല എന്നതിനാൽ അതിനിവിടെ മുതിരുന്നില്ല.

ഛായാമുഖിയിൽ സ്നേഹാശ്രീകുമാർ ഹിഡുംബിയായും മോഹൻലാൽ ഭീമനായും

നിർവ്വഹണത്തിലെ ‘ഞെട്ടിക്കൽ’
നാടകം എന്നത് ആത്യന്തികമായി സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നത് സ്രഷ്ടാവിന്റെ മനസാകുന്ന രംഗവേദിയിലാണല്ലോ. അവതരിപ്പിക്കുമ്പോൾ പ്രേക്ഷകരിൽ ഓരോരുത്തർക്കും അത് അവരവരുടെ നാടകവുമാണ്. സ്വന്തം സാമൂഹിക, രാഷ്ട്രീയ, ആശയപ്രപഞ്ചങ്ങൾക്കും അനുഭവപ്രപഞ്ചങ്ങൾക്കും അനുസൃതമായ തലങ്ങളിലാണ് അവരോരോരുത്തരും അതിനെ കാണുന്നത്. ഇവിടെ നാടകകൃത്തിനു ചെയ്യാൻ കഴിയുന്നത് തന്റെ നിലപാടുകൾക്കോ കാഴ്ചപ്പാടിനോ വൈകാരികതയ്ക്കോ അനുസരിച്ച ഇച്ഛയ്ക്കൊത്ത് ആസ്വാദനത്തെ വഴിനയിക്കാനുള്ള പൊടിക്കൈകൾ പ്രയോഗിക്കുകമാത്രമാണ്. അത്തരത്തിലുള്ള രംഗക്രിയാത്മകമായ കരുക്കളും നാടകകൃത്തിന്റെ മനസിലുള്ള യഥാർത്ഥനാടകത്തിന്റെ ഭാഗമാണെങ്കിലും അവയുടെ അഭാവം‌കൊണ്ട് അപൂർണ്ണമാണ് ഏതു നാടകത്തിന്റെയും ലിഖിതരൂപം എന്നാണ് എനിക്കു തോന്നിയിട്ടുള്ളത്. രംഗപാഠം‌കൂടി എഴുതിയാലും എഴുത്തുഭാഷയ്ക്കുവഴങ്ങാത്ത ഒട്ടേറെ ക്രിയാംശങ്ങൾ പിന്നെയുമുണ്ടാകും. അവയെല്ലാം ഉൾച്ചേർത്ത് അയാൾതന്നെ ദൃശ്യാവിഷ്ക്കാരം ഒരുക്കിയാലും അയാളുടെ കരുക്കളായ അഭിനേതാക്കൾ നാടകകൃത്തിന്റെ മനസിലെ നാടകത്തെ പൂർണ്ണമായി ഉൾക്കൊള്ളാത്തിടത്തോളം അവരിലൂടെ ആവിഷ്ക്കൃതമാകുന്ന ആ ദൃശ്യരൂപം പോലും പൂർണ്ണതയുള്ളതാകുന്നില്ല.
‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’ എന്ന നാടകത്തിൽ കാണുന്നതുപോലെ, “സ്വപ്നാന്തരീക്ഷം - യുദ്ധം, പട്ടാളക്കാർ, പരിശീലനം, അപകടങ്ങൾ, രോഗം, ചികിത്സ, ശസ്ത്രക്രിയ തുടങ്ങിയ ദുഃസ്വപ്നങ്ങൾ. ഫാന്റസിക്കവസാനം ആഗതൻ ഞെട്ടിയുണരുന്നു.” എന്നുമാത്രം എഴുതി ഇട്ടുപോകുന്ന നാടകകാരൻ രംഗാവിഷ്ക്കാരത്തിനുള്ള അനന്തസ്വാതന്ത്ര്യമാണു തുറന്നിടുന്നത്. വലിയ സാങ്കേതികവിദ്യകളൊന്നും പ്രയോഗിക്കാതെയും ദുർഗ്രഹത സൃഷ്ടിക്കാതെയും ഇതൊക്കെ അനായാസം അരങ്ങത്തു ദൃശ്യവത്ക്കരിക്കാൻ ഭാരതീയനാടകസങ്കേതങ്ങളിലൂടെ കഴിയുന്ന രംഗക്രിയ മനസിൽ കണ്ടുകൊണ്ടാണു പ്രശാന്ത് അങ്ങനെ എഴുതുന്നത്. ‘വജ്രമുഖ’നിൽ നാടകകൃത്തുതന്നെ പറയുന്ന “നടിപ്പത് നാടകം - പേശക്കൂടാത്.” എന്ന വാക്യത്തിൽ സ്വന്തം നാടകസങ്കല്പത്തിൽ ക്രിയാംശത്തിനുള്ള പ്രാധാന്യമാണു ധ്വനിക്കുന്നത്. സുദീർഘമായ രണ്ടാംപകുതിമുഴുവൻ സംഭാഷണശൂന്യമായ ‘കറ’ ഇത്തരത്തിൽ വലിയൊരു വെല്ലുവിളിയാണ് അവതരണത്തിന് ഉയർത്തുന്നത്. ലേഖനം‌പോലെ സുദീർഘമായി ക്രിയാംശം എഴുതിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും കൃതഹസ്തയായ ഒരു നടിക്കും ക്രിയാംശത്തിലൂടെ സുഗമസംവേദനം നിർവ്വഹിക്കാൻ കഴിയുന്ന സംവിധായകർക്കും മാത്രമേ ആ നാടകം കാഴ്ചവയ്ക്കാൻ കഴിയൂ.
പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങളുടെ കാര്യത്തിൽ ഇതു കൂടുതൽ പ്രസക്തവും പ്രധാനവുമാകുന്നതിനു വേറെയും കാരണങ്ങളുണ്ട്. മിക്ക നാടകത്തിലും ഒന്നിലേറെ നാടകങ്ങൾ ഉണ്ടാകും. അരങ്ങിൽത്തന്നെ സമാന്തരമായി അവ വികസിക്കും. ഒരു തലത്തിൽ നാടകം വികസിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ അതിനു പുതിയപുതിയ തലങ്ങൾ ഇതൾവിരിഞ്ഞുവരും. ഓരോവായനയിലും പുതുതായി തുറന്നുകിട്ടുന്ന ഭാവ-ആസ്വാദനതലങ്ങളും അനുഭവവും ഏത് അവതരണത്തെയും അതുകൊണ്ടുതന്നെ അപൂർണ്ണതയിൽ നിർത്തും. പ്രശാന്തുതന്നെ സ്വന്തം നാടകം രണ്ടാമതൊന്നു ചെയ്യുമ്പോൾ അതിനു മറ്റൊരു ആശയതലം‌കൂടി പലപ്പോഴും പകർന്നുവരും. പ്രശാന്തല്ലെങ്കിൽ അതുപോലെ പ്രതിഭാധനരായ ആളുകൾക്കുമാത്രമേ ഈ നാടകങ്ങൾ പൂർണ്ണതയോടടുത്തുനിൽക്കുന്ന തരത്തിൽ ദൃശ്യവത്ക്കരിക്കാൻ കഴിയൂ.

ഛായാമുഖിയുടെ റിഹേഴ്സൽ വേളയിൽ മോഹൻലാലും പ്രശാന്ത് നാരായണനും മല്ലയുദ്ധം സീൻ പരിശീലനത്തിൽ

മറ്റുള്ളവരുടെ സംവിധാനത്തിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നവയ്ക്കൊന്നും ഗുണമേന്മയില്ലെന്നല്ല ഇപ്പറഞ്ഞതിന്റെ അർത്ഥം. ലിഖിതരൂപത്തിലുള്ള ഏതു നാടകവും ആർക്കും അവതരിപ്പിക്കാം. അവയ്ക്കോരോന്നിനും അതിനു ദൃശ്യാവിഷ്ക്കാരം ഒരുക്കുന്ന നാടകപ്രവർത്തകരുടെ വായനയ്ക്കനുസരിച്ച പുതുമയും മികവും വ്യക്തിത്വവും സ്വതന്ത്രമായ കലാവിഷ്ക്കാരമെന്നനിലയിലുള്ള അസ്തിത്വവുമെല്ലാം ഉണ്ടാകും. രചിതാവു കാണാത്ത അർത്ഥ-ഭാവതലങ്ങളും ഉണ്ടാകാം. ഉണ്ണായിവാര്യർ ഉദ്ദേശിക്കാത്ത ഒരു ഭാവം കലാമണ്ഡലം ഗോപി ധ്വനിപ്പിക്കുമ്പോൾ സംഭവിക്കുന്നതുപോലെയുള്ള ആസ്വാദനാനുഭവം ഇത്തരം ഓരോ അവതരണവും തീർക്കും. പ്രശാന്തിന്റെ ആദ്യനാടകങ്ങൾ പലതും ആർട്സ് ക്ലബ്ബുകളും സ്കൂൾ, കോളെജ് സംഘങ്ങളുമെല്ലാം അവതരിപ്പിക്കുകയും പല മത്സരങ്ങളിലും സമ്മാനം നേടുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. അത്തരം ധാരാളം അവതരണങ്ങൾ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾക്ക് ഉണ്ടാകണം എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തിൽക്കൂടിയാണ് ഇവ സമാഹരിച്ചു പുസ്തകരൂപത്തിൽ പുറത്തിറക്കുന്നതെന്നും ഞാൻ മനസിലാക്കുന്നു.
‘മണികർണ്ണിക’യും ‘സായിപ്പിന്റെ പൂച്ചയും’ അടക്കമുള്ള കൃതികളെല്ലാം ഒന്നിനൊന്നു ഭിന്നമാണ്. സമീപനത്തിലും അവതരണത്തിലും ഈ വൈവിദ്ധ്യം ഓരോ രചനയുടെയും വ്യക്തിത്വം അരക്കിട്ടുറപ്പിക്കുന്നു. ഇപ്പോൾ ആലോചനയിലുള്ള ‘ശ്യാമമാധവ’വും ‘ചിത്രലേഖ’യും അങ്ങനെതന്നെ ആയിരിക്കുമെന്നാണു അതേപ്പറ്റിയുള്ള സംസാരത്തിൽനിന്നു മനസിലാക്കിയിട്ടുള്ളത്. ഭാസനാടകങ്ങളായ ‘ഊരുഭംഗം’, ‘സ്വപ്നവാസവദത്തം’, ‘ദൂതഘടോത്ക്കചം’ തുടങ്ങിയവയുടെയൊക്കെ ദൃശ്യഭാഷ്യം ചമയ്ക്കുമ്പോൾപ്പോലും പുതുക്കാലവായനയുടെ സ്പർശം അവയുടെ മാനങ്ങൾ വികസിപ്പിക്കാറുണ്ട്. വാച്യഭാഷയ്ക്കതീതമായി അതെല്ലാം സംവേദിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. തനിക്കു വശമില്ലാത്ത കന്നടഭാഷയിൽ കർണ്ണാടകത്തിലെ പ്രമുഖനാടകസംഘമായ രംഗായനയ്ക്കുവേണ്ടി സംവിധാനം ചെയ്ത ‘സ്വപ്നവാസവദത്തം’ ഒരുവർഷത്തിനിടെ രാജ്യത്തിനകത്തും പുറത്തും പ്രധാനനാടകോത്സവങ്ങളിലടക്കം എഴുപതിൽപ്പരം വേദികളിൽ കളിച്ചു സ്വീകരണം നേടിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്നത് വാച്യഭാഷാതീതമായ അരങ്ങുഭാഷയിലുള്ള പ്രശാന്തിന്റെ വഴക്കത്തിന്റെ സാക്ഷ്യമാണ്. എം.റ്റി. വാസുദേവൻ നായരുടെ രചനകൾ ആധാരമാക്കി അടുത്തിടെ അവതരിപ്പിച്ച ‘മഹാസാഗര’വും ഇത്തരത്തിൽ പുനർവായനകളായിരുന്നു.
ഉൾക്കാമ്പിൽ ഈ ഘനഗാംഭീര്യമെല്ലാം ഉള്ളപ്പോഴും പ്രശാന്ത് അവതരിപ്പിക്കുമ്പോൾ അവയൊക്കെ അതീവലളിതമാകുന്നു എന്നതാണു വിസ്മയകരം. ഏതു സാധാരണക്കാർക്കും ആസ്വദിക്കാവുന്ന, മനസിലാക്കാവുന്ന, ജാടകളില്ലാത്ത അവതരണം. ആദ്യകാലരചനകളിൽ ഒന്നായ ‘ബലൂണുകളി’ൽത്തന്നെ കാണാം അരങ്ങിന്റെ ഈ മാന്ത്രികത. “കുട്ടികളുടെ കൈയിലുള്ള സൈക്കിൾറിമ്മുകൾ ഉപയോഗിച്ച് ബലൂൺമാമൻ അവിടെ ഒരു ഗുഹ സൃഷ്ടിക്കുന്നു” എന്ന ക്രിയാംശസൂചനയിലുണ്ട് വല്ലഭനു പുല്ലുമായുധം എന്ന പ്രഖ്യാപനം. ഏറ്റവും ലളിതമായ രംഗവിതാനവും വിധാനവും (stage properties) വേഷഭൂഷകളും തദ്ദേശീയതയ്ക്ക് ഊന്നൽ നൽകുന്ന സംഗീതവും വാദ്യവും ആർഭാടമില്ലാത്ത പ്രകാശവിന്യസനവും ഒക്കെക്കൊണ്ടാണു പ്രശാന്ത് അരങ്ങിൽ അത്ഭുതങ്ങൾ തീർക്കുന്നത്. അടുത്തിടെ ‘മഹാസാഗര’ത്തെപ്പറ്റി ഒരു സുഹൃത്ത് വിമർശം പറഞ്ഞതുതന്നെ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങളിൽ ഉണ്ടാകാറുള്ള ‘ഞെട്ടിക്കൽ’ ഉണ്ടായില്ല എന്നാണ്. പ്രശാന്തിന്റെ ലിഖിതപാഠം അല്ലാത്തതിനാലാകാം എന്ന് അവർതന്നെ കാരണം കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തു. സൃഷ്ടികളിലൂടെ സൃഷ്ടിച്ചെടുത്തതാണീ വിശ്വാസം. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മറ്റേ അറ്റത്തുനിന്നുവരെ ആസ്വാദകർ വരികയും അഞ്ഞൂറും ആയിരവുമൊക്കെ രൂപയ്ക്കു ടിക്കറ്റെടുത്തു നാടകം കാണുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നത് ഈ കൃതഹസ്തതയ്ക്കുള്ള അംഗീകാരമാണെന്നു ഞാൻ മനസിലാക്കിയിട്ടുണ്ട്.

ദേശാഭിമാനിയുടെ സംഘടിപ്പിച്ച എം.ടി. സാംസ്കാരികോത്സവത്തിൽ മഹാസാഗരം അവതരിപ്പിച്ചശേഷം എംടിയും വി. ആർ. സുധീഷും വേദിയിലത്തി അഭിനന്ദിച്ചപ്പോൾ

കലാനിറവിന്റെ രാഷ്ട്രീയസുഗന്ധം
‘ഛായാമുഖി’, ‘മകരദ്ധ്വജൻ’, ‘വജ്രമുഖൻ’ എന്നൊക്കെയുള്ള നാടകങ്ങൾ കാണാത്തവരോ നേരാം‌വണ്ണം കാണാത്തവരോ തെറ്റിദ്ധരിക്കുകയും പ്രചരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്ത ഒരു പ്രതിച്ഛായയാണ് പുരാണങ്ങളുടെ നാടകകാരൻ എന്നത്. ഞാൻ തുടക്കത്തിൽ സൂചിപ്പിച്ചതരം കാലികവും സാമൂഹികവുമായ ശക്തമായ ഒരു രാഷ്ട്രീയതലം പ്രശാന്തിന്റെ എല്ലാ നാടകങ്ങൾക്കുമുണ്ട്. നാടിനെ പിന്നോട്ടടിക്കാനുള്ള ഉപാധിയായി പുരാണങ്ങളെ ദുർവ്യാഖ്യാനം ചെയ്തു നിരന്തരപ്രചാരണം നടത്തുന്ന ഈ നാട്ടിൽ പുരാണങ്ങളുടെ കാലികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ പുനർവായനയ്ക്കു പ്രസക്തി ഏറിവരികയാണെന്ന പുതിയ ചിന്ത ശക്തിപ്പെടുന്ന ഒരു ഘട്ടത്തിൽ ഈ രചനകൾക്ക് അങ്ങനെയൊരു രാഷ്ട്രീയമാനംകൂടിയുണ്ട്.
പ്രശാന്തിന്റെ ഇതിവൃത്തസ്വീകരണത്തിൽ കാണുന്നത് പുരാണത്തിലെ നാടകീയത നിറഞ്ഞ ഒരു മുഹൂർത്തം കണ്ടെടുത്തു വികസിപ്പിക്കുക എന്ന രീതിയല്ല. അത്തരം എത്രയോ മുഹൂർത്തങ്ങൾ അവയിലെല്ലാമുണ്ട്. അതിനപ്പുറം, തന്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ സമൂഹത്തോടു പറയേണ്ട, സമൂഹത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ ക്ഷണിക്കേണ്ട ചില വിഷയങ്ങൾ കലാത്മകമായി അവതരിപ്പിക്കാൻ പറ്റുന്ന കഥാതന്തുക്കൾ തേടിക്കണ്ടെത്തുകയാണ്. ‘മകരദ്ധ്വജ’നിൽ നാം കാണുന്നത് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടലിന്റെ, ഒറ്റപ്പെടലിന്റെ, ആ അനാഥത്വത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന വേട്ടയാടലുകളുടെ സ്ത്രീയവസ്ഥയും അച്ഛനില്ലാതെ വളരുന്ന ബാല്യങ്ങളുടെ പാതാളദാസ്യവും ഉള്ളിന്റെയുള്ളിൽ ഉറഞ്ഞുകിടക്കുന്ന പിതൃഭാവത്തെ തിരസ്ക്കരിച്ചും ആരോടോ ഉള്ള എന്തൊക്കെയോ കടമകൾ നിറവേറ്റാനുഴലുന്ന ഔദ്യോഗികവ്യവഹാരവ്യഗ്രതയുമൊക്കെയാണ്.
“നീന്തിനീന്തി തളരുമ്പോൾ
നിന്നെയോർക്കും ഞാൻ, പൊന്നേ...!”
എന്ന മകരിയുടെ ആത്മതാപം നാടകം കണ്ടു വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാലും പ്രേക്ഷകരിൽ നൊമ്പരമായി നിൽക്കുന്നതുപോലെ സ്ത്രീയുടെ സമസ്യകൾ സമകാലികസാമൂഹികപശ്ചാത്തലത്തിൽ അവതരിപ്പിച്ച എത്ര ആധുനികകാലനാടകങ്ങൾ നമ്മെ പിൻതുടരുന്നുണ്ട്? അതുപോലെതന്നെയാണ് ‘കറ’യിലെ “മുഷിഞ്ഞോ?” എന്ന ചോദ്യവും.
വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് എഴുതിയ ‘കറ’യിലെ നായിക നങ്ങേലി,
“ചുറ്റാകെ മൃഗങ്ങൾ അല്ലയോ തമ്പ്രാ
പല്ലുള്ളവ, നഖമുള്ളവ
കണ്ണു തിന്നും, കരള് തിന്നും
കനിവില്ലാതെ ചങ്ക് തിന്നുന്നവ, ചോരകുടിക്കുന്നവ, വിഷം ചീറ്റുന്നവ” എന്നു ചോദിച്ചപ്പോൾ കഠ്‌വയും ഉന്നാവയും വളർത്തിയ ക്രൗര്യത്തിലേക്കു നമ്മുടെ മനസിലെ ലൈംഗികാക്രമണത്തിന്റെ ചിത്രം പൈശാചികരൂപം ആർജ്ജിച്ചിരുന്നില്ല. ഇന്ന് ആ നാടകം വീണ്ടും കാണുമ്പോഴും വായിക്കുമ്പോഴും ആ ചോദ്യത്തിനു ഭീഷണമായ പുതിയമുഖങ്ങൾ തെളിയുന്നു.

കളം അഭിനയവിദ്യാലയം അവതരിപ്പിച്ച മഹാസാഗരത്തിൽ സുരഭി

“എനിക്ക് കേൾക്കാം, തമ്പ്രാ!
ശബ്ദമില്ലാതെ ഞങ്ങളു പേശും,
ഓരോ ചേലയ്ക്കും ഓരോ കഥപ്പേച്ച്” എന്നവൾ പറയുമ്പോൾ പിച്ചിച്ചീന്തിയ, രക്തക്കറപിടിച്ച പുതിയ ചേലകളും അവയുടെ പുതിയകഥകളും നമ്മുടെ മനസിൽ വീർപ്പുമുട്ടിക്കുന്ന വിഴുപ്പുകൂനകൾ തീർക്കുന്നു.
ഏതോകാലത്തെ മണ്ണാത്തിത്തെയ്യത്തിന്റെ കഥയിലൂടെ പുതുക്കാലത്തെ ജീർണ്ണത അതിശക്തമായി എയ്തുകൊള്ളിക്കുന്ന ‘കറ’, “നാറിത്തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു; കാലം പുറകോട്ടൊഴുകിയാൽ ദേശക്കിണറഴുകും” എന്ന് ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു. കാലത്തെ പിന്നോട്ടൊഴുക്കി ‘ദേശ’ക്കിണറിനെ നാറ്റിക്കുന്ന ശക്തികൾക്കു മാത്രമല്ല നാടകം മുന്നറിയിപ്പു നൽകുന്നത്, ഏറിയും കുറഞ്ഞുമുള്ള കറ മനസിൽ കൊണ്ടുനടക്കുന്ന നമ്മിലോരോരുത്തർക്കുമാണ്.
“മനുഷ്യന്റെ മനസിലെ കറയളവു കൂടുംതോറും
ഉടുക്കുന്ന ചേലയിലും കറയടയാളങ്ങൾ വീഴും.
തെളിഞ്ഞ ചേലയ്ക്കകത്ത്
ഒരുകടുകു കറയുണ്ടായാലും മുഷിയും.
ഉടുചേല മുഷിഞ്ഞൊരു വിഴുപ്പായ് മാറും.”

വജ്രമുഖൻ നാടകത്തിൽ ഇന്ദ്രൻസ് തമിഴനും ജയകൃഷ്ണൻ കോതണ്ടനുമായി പരിശീനത്തിൽ

“പലവേഷവും പലവിധ ചെയ്തികളു”മായി മനുഷ്യജീവിതത്തിൽ ഓരോ ഘട്ടത്തിലും ഇടപെടുകയും ജീവിതഗതി തിരിച്ചുവിടുകയും ദുരന്തങ്ങളിലേക്കു നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന, രക്തദാഹം പ്രകൃതമാക്കിയ, വജ്രത്തിൽ തീർത്ത കൂർത്ത കൊമ്പുള്ള, നിയതിയാകുന്ന വണ്ടിനെ തെരയുന്ന യാത്രയാണു ‘വജ്രമുഖൻ’. പരശുരാമൻ തലവച്ചുറങ്ങുന്ന കർണ്ണന്റെ തുട തുളച്ചു രക്തമൊഴുക്കി കർണ്ണന്റെ സ്വത്വം വെളിപ്പെടുത്തിയ മഹാഭാരതത്തിലെ വണ്ടിനെ കർണ്ണന്റെ ജനനകാരണം മുതൽ മരണം‌വരെയുള്ള ഓരോ നിർണ്ണായകഘട്ടത്തിലും ഇടപെടുന്ന കേന്ദ്രകഥാപാത്രമാക്കി പുതിയ വ്യാഖ്യാനമാണു പ്രശാന്ത് ഇവിടെ നൽകുന്നത്. ജീവിതത്തിലെ യാദൃച്ഛികതകളെന്നു തോന്നാവുന്ന കാര്യങ്ങളെ ഒരു വണ്ടിന്റെ ഇടപെടലുകളായി ആവിഷ്ക്കരിക്കുമ്പോൾ ആ ഓരോ സന്ദർഭത്തിലും മനുഷ്യമനസിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന സ്വാർത്ഥചിന്തകളുടെ പ്രതീകമാകുകയാണത്. “ഉദ്യാനത്തിൽ പകൽക്കിനാവു കാണുന്നു യൗവ്വനയുക്തയായ കുമാരിയോടൊപ്പം ബ്രാഹ്മണവേഷധാരിയായ സൂര്യൻ പ്രണയലോലനായി ശൃംഗാരപ്പദമാടുന്ന” ഇടത്താണു നാം ആദ്യം വണ്ടിനെ കാണുന്നത്. പുത്രനെ കുന്തി ആറ്റിലൊഴുക്കുമ്പോഴും ഇതേ വണ്ട് അതിനു പ്രേരണയാകുന്നു. അങ്ങനെ ഓരോ സന്ദർഭത്തിലും വജ്രമുഖനെന്ന വണ്ടിനെ രംഗത്തു കൊണ്ടുവന്ന് ഒരു പുരാണകഥയ്ക്കു മനഃശാസ്ത്രപരമായോ മനുഷ്യസ്വഭാവപരമായോ ഉള്ള ഒരു തലം പകരുകയും തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു പുനരാഖ്യാനം നടത്തുകയുമാണു രചിതാവു ചെയ്യുന്നത്.
കുട്ടികൾക്കുവേണ്ടി എഴുതിയ, കുട്ടികൾക്കു കളിക്കാവുന്ന, കുട്ടികളുടെ കഥപറയുന്ന നാടകമാണു ‘ബലൂണുകൾ’. പ്രശാന്ത് കുട്ടിയായിരുന്നപ്പോൾ രചിച്ചതുമാണത്. ഇക്കാലത്തെ കുട്ടികളും മുതിർന്നവരൗം കഥാപാത്രങ്ങളാകുന്ന ഈ നാടകത്തിൽപ്പോലും മിത്തിക്കൽ എന്നു തോന്നാവുന്ന കഥാപാത്രങ്ങളും കഥാസൂചനകളുമൊക്കെയുണ്ട്. സംഭവബഹുലമാണു നാടകം. കുട്ടികളുടെ ഭാഷയിൽ ലളിതപദങ്ങൾകൊണ്ട് വലിയ ആശയലോകം സൃഷ്ടിക്കുന്നു. “ബലൂൺമാമാ, ഞങ്ങളും വരുന്നൂ മാമന്റെ ലോകത്തേയ്ക്ക്. നിറയെ കളിപ്പാട്ടങ്ങളുള്ള, സ്നേഹം വഴിയുന്ന, സത്യമുള്ള ലോകത്തേയ്ക്ക്. സീതപ്പൊയ്കയ്ക്കപ്പുറം ഭീമൻമല കയറിയിറങ്ങി നടനടന്നു പോകാം” എന്നു കുസൃതിക്കാരായ കുട്ടികളെക്കൊണ്ടു പറയിക്കുന്ന, അവരിലെ നന്മ കണ്ടെടുക്കുന്ന, അവരിലെ ഭാവന വികസിപ്പിക്കുന്ന ‘ബലൂണുകൾ’ ബാലസാഹിത്യത്തിന്റെ നല്ല മാതൃകകൂടിയാണ്.

പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ സംവിധാനത്തിൽ കർണ്ണാടകയിലെ രംഗായണ അവതരിപ്പിച്ച സ്വപ്നവാസവദത്തത്തിലെ രംഗം

മിത്തിന്റെയോ പുരാണത്തിന്റെയോ സ്പർശമില്ലാത്ത നാടകമാണു ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’. എന്നാൽ അതും കേവലമായ യഥാതഥത്വത്തിനു കീഴ്പെടുന്നില്ല. ലോകത്തെയും മനുഷ്യനെയും കുറിച്ചുള്ള സങ്കല്പങ്ങളും യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള പൊരുത്തക്കേടുകളും അതുണ്ടാക്കുന്ന അസ്വസ്ഥതകളും കലാത്മകതയോടെആവിഷ്ക്കരിക്കുമ്പോൾ അതു സാർവ്വകാലികമാകുന്നു. മഞ്ഞുമൂടിയ നീലത്തടാകവും അരയന്നങ്ങളും അതിനപ്പുറം പുൽപ്പരപ്പും അതിൽ കളിക്കുന്ന കുട്ടികളും ചെമ്മൺപാതയിലൂടെ പാലുവാങ്ങാൻ പോകുന്ന ബാലികയുമൊക്കെ കേവലം സ്വപ്നങ്ങളും ചോര തളം കെട്ടിയ റോഡും അറുത്തിട്ട തലകൊണ്ടു പന്തുതട്ടുന്ന മനുഷ്യരും പൂക്കൾ പതിച്ച കുഞ്ഞുടുപ്പിട്ട ബാലികയെ ആരൊക്കെയോ ചേർന്നു കാറിൽ പിടിച്ചുകയറ്റി കൊണ്ടുപോകുന്നതുമെല്ലാം യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും ആകുന്നു. എല്ലാം ഒരു ആസന്നമരണൻ പറഞ്ഞുകേൾക്കുന്ന ജനൽപ്പുറക്കാഴ്ചകൾ! അതിനുമപ്പുറം, ആ ജനൽപ്പുറം ഒരു ഇടുങ്ങിയ ഇടനാഴി മാത്രമാണെന്നും അതു മോർച്ചറിയിലേക്കുള്ളതാണെന്നും പിന്നീടു നാം അറിയുന്നു. വിനാശത്തിലേക്കുള്ള വഴിയിലാണു ലോകം എന്നു നാടകകാരൻ പറഞ്ഞുവയ്ക്കുന്നു.
സംഭാഷണപ്രധാനമെന്നു വേണമെങ്കിൽ പറയാവുന്ന ഈ നാടകത്തിന്റെ ഓരോ വരിയിലും രാഷ്ട്രീയമുണ്ട്. കഥാനായകനെത്തന്നെ നോക്കുക. അയാളുടെ ആശുപത്രിക്കാർഡിൽ പറയുന്നു, “പേര്  യുദ്ധപാലൻ, വയസ്സ് അറുപത്തിയെട്ട്, സ്വദേശം ഇന്ത്യ, തൊഴിൽ നിരന്തരം യുദ്ധം ചെയ്യൽ, ഭാര്യ ഇല്ല, മക്കൾ...”
ആളെ പരിചയപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു സംഭാഷണം ഇങ്ങനെ:
“ആഗതൻ :    ഷർട്ട്! ജവാനായിരുന്നു... പട്ടാളത്തിൽ സേവനം! എത്രകാലം...?
യുദ്ധപാലൻ :    ഏയ്... ജീവിക്കാൻ വേറെ വഴിയില്ലാതെ... രാഷ്ട്രസേവനം വെറും പൊങ്ങച്ചം, യുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുക്കാനാണ് എല്ലാവരും ഭയപ്പെടുന്നത്.”

കാവാലവും പ്രശാന്തും

ജനാലയ്ക്കു പുറത്ത് (അകത്തും) ഇന്നു നാം കാണുന്ന യാഥാർത്ഥ്യമാണു ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറ’ത്തിലെ ഈ സംഭാഷണത്തിലുള്ളത്: “മനുഷ്യരോ!... ഇല്ല, മനുഷ്യരുടെ രൂപങ്ങൾ മാത്രം. എല്ലാവർക്കും ഒരു മൃഗഛായ. പ്രകൃതം കണ്ടിട്ട് മൃഗങ്ങൾതന്നെ. ഇവരിൽ പ്രണയമില്ല... പ്രസാദമില്ല...“
പ്രണയവും പ്രസാദവും ആർദ്രമായ മനുഷ്യബന്ധങ്ങളും ഇല്ലാത്തതും അവ നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നതുമായ മനുഷ്യാവസ്ഥയോട്, സാമൂഹികാവസ്ഥയോട് ഉള്ള കലഹങ്ങളാണു പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങൾ. മുഷ്ടിചുരുട്ടിനിന്ന് ചുവന്ന ലൈറ്റിട്ട് മുദ്രാവാക്യം വിളിച്ച് ആ നാടകങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയം പ്രഖ്യാപിക്കുന്നില്ല. മറിച്ച് മനുഷ്യമനസിൽ ആഴത്തിൽ സ്പർശിച്ച്, അവിടെ ഇടമുറപ്പിച്ച്, മനസിനെ എന്നും നീറ്റുകയും അസ്വസ്ഥപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്ന, അങ്ങനെ മനോവിമലനത്തിനുള്ള സ്വാധീനതാശക്തിയായി സ്വയം പരിണമിക്കുന്ന ഒരു പ്രതിഭാസമാണ് ഈ നാടകങ്ങളിലൂടെ സംഭവിക്കുന്നത്. സ്വർണ്ണത്തിനു സുഗന്ധംപോലെ കലാസുഭഗതയ്ക്കു സുഗന്ധം ചാർത്തുന്ന രാഷ്ട്രീയം. കലാസാഹിത്യസുഷമകൾ രാഷ്ട്രീയാത്മകരചനകൾക്ക് അന്യമാണെന്ന നമ്മുടെ സാഹിത്യപ്രസ്ഥാനകലഹങ്ങൾക്കു കാരണമായ വാദം ഇവിടെ അന്യമാകുന്നു.
ഇവയിലുള്ളതു ജീവിതാവസ്ഥകളാണ്. അതാകട്ടെ സാർവ്വലൗകികവും സാർവ്വകാലികവുമായ മാനങ്ങളുള്ളവ. അങ്ങനെയുള്ളവയാണു കാലാതിവർത്തിയായ കലാസൃഷ്ടികൾ. അത്തരം എഴുത്തിന്റെ ഒരു മഹാപാരമ്പര്യം ഇൻഡ്യയ്ക്കും കേരളത്തിനുമുണ്ട്. അതിന്റെ ഇങ്ങേത്തലയ്ക്കൽ നിൽക്കുന്ന പിന്മുറക്കാരനാകാൻ കഴിയുന്ന പ്രതിഭയാണു പ്രശാന്ത് നാരായണൻ. അതിഭാവുകത്വം കലർന്ന പ്രശംസയായല്ല, വസ്തുനിഷ്ഠമായ ഒരു നിരീക്ഷണം എന്ന നിലയിലാണിതു പറയുന്നത്. ആ നിലയിലുള്ള ഗൗരവാവഹമായ വായനയും പഠനങ്ങളും അവതരണങ്ങളും അർഹിക്കുന്നതാണ് പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ ഓരോ രചനയും.

കർമ്മയോഗിയായ കൊച്ചുമനുഷ്യൻ: എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായരുടെ ജീവിതം

 

"കർമ്മയോഗിയായ കൊച്ചുമനുഷ്യൻ"

 

 

എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായരുടെ ജീവിതം: 30-ാം ചരമവാർഷികത്തിൽ ഒരു അനുസ്മരണം

(ജീവിതം: 1910 ഫെബ്രുവരി 10 – 1993 ഡിസംബർ 9)

മനോജ് കെ. പുതിയവിള

സർക്കാരിൽ താൽക്കാലികജീവനക്കാരൻ ആയിരുന്ന ഒരു തനി ഗ്രാമീണൻ അതിപ്രതാപശാലി ആയിരുന്ന ദിവാൻ സർ സി. പി. രാമസ്വാമി അയ്യരെ മുഖാമുഖം കാണാൻ ഇടയായതിന്റെ വിവരണം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സുഹൃത്ത് ഡയറിയിൽ കുറിച്ചുവച്ചത് ഇരുവരുടെയും മരണശേഷം കാണാൻ അവസരം ഉണ്ടായി. ദിവാനുമായി ഓഫീസിൽ കൂടിക്കാഴ്ച നടത്താൻ അവസരം ലഭിച്ച വേറെ ആരും ആ നാട്ടിൽ ഇല്ലായിരുന്നതുകൊണ്ടാകാം ആ സംഭവം അത്തരത്തിൽ നാടകീയതയും അതിഭാവുകത്വവും ഒക്കെ കലർത്തി സവിസ്തരം എഴുതപ്പെട്ടത്. പുതിയവിള യുപി സ്കൂളിൽ ഹെഡ്മാസ്റ്റർ ആയിരുന്ന ഓടാശേരിൽ ഗോപാലകൃഷ്ണപിള്ള ആ കുറിപ്പ് എഴുതിയത് കുടുംബസുഹൃത്തായിരുന്ന ഇളങ്ങള്ളൂർ കണ്ടത്തിൽ എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായരെപ്പറ്റി ആണ്. അച്ഛനായ ഓടാശേരിൽ ദാമോദരൻ പിള്ളയുടെയും അടുത്ത സുഹൃത്ത് ആയിരുന്നു കൃഷ്ണൻ നായർ.

ഒരു സ്നേഹിതന്റെ കഥ - എൻ്റെയും

‘ഒരു സ്നേഹിതന്റെ കഥ - എന്റെയും’ എന്ന തലക്കെട്ടിൽ എഴുതിയ ആ കുറിപ്പിൽ വിവരിച്ചിരുന്നത് സർവ്വേ വകുപ്പിൽ താത്ക്കാലികനിയമനത്തിൽ വർഷങ്ങളോളം ജോലി ചെയ്ത ഏതാനുംപേരെ അന്നത്തെ നിയമപ്രകാരം സ്ഥിരപ്പെടുത്താതെ പിരിച്ചുവിട്ടതിനെത്തുടർന്ന് അവർക്കുവേണ്ടി ദിവാനെ കണ്ട് നിവേദനം നല്കി സ്ഥിരം നിയമനം മുൻകാലപ്രാബല്യത്തോടെ നേടിയെടുത്ത സംഭവം ആണ്. ദിവാന്റെ മുന്നിൽ ഇരിക്കാൻ കൃഷ്ണൻ നായർ മടിച്ചതും ദിവാൻ വിരട്ടി ഇരുത്തി പരാതി കേട്ടതും നിവേദനം സ്വീകരിച്ച് മറ്റെന്നാൾ കാലത്ത് കച്ചേരിയിൽ വരാൻ നിർദ്ദേശിച്ചതും അതുപ്രകാരം എത്തി കാത്തിരുന്ന കൃഷ്ണൻ നായരെ മറ്റു സന്ദർശകർക്കിടയിൽനിന്നു തിരിച്ചറിഞ്ഞ് “Oh! The disbanded surveyor, you come up” എന്നു പറഞ്ഞ് ദിവാൻ വിളിച്ചുകൊണ്ടുപോയതും ചീഫ് സെക്രട്ടറിയെ വിളിച്ചുവരുത്തി ഫയൽ എടുപ്പിച്ചതും അതു പരിശോധിച്ചു കുപിതനായ ദിവാൻ വകുപ്പുസെക്രട്ടറിയെ വിളിച്ചുവരുത്തി ശകാരിച്ചതും അയാൾക്കുനേരെ ഫയൽ വലിച്ചെറിഞ്ഞതും ഒക്കെ സവിസ്തരം അതിൽ വർണ്ണിച്ചിരിക്കുന്നു. ഒരുവർഷം മുമ്പ് ഇവർക്ക് ഒരുവർഷത്തേക്കുകൂടി താത്ക്കാലികനിയമനം നല്കാൻ സെക്രട്ടറി നല്കിയ ശുപാർശയിൽ അത് അംഗീകരിച്ചതോടൊപ്പം ആ സേവനം പൂർത്തിയാകുന്നമുറയ്ക്ക് ഇവർക്കു സ്ഥിരനിയമനം നല്കണമെന്നും ദിവാൻ നിർദ്ദേശിച്ചിരുന്നു. അതു ശ്രദ്ധിക്കാതെ അവരെ പിരിച്ചുവിടാൻ ഉത്തരവ് ഇറക്കിയതാണ് ദിവാനെ പ്രകോപിപ്പിച്ചത്. അനന്തരം “You may go. The paper will reach you on 6th and you will be posted with retrospective effect” എന്നു പറഞ്ഞാണ് കൃഷ്ണൻ നായരെ സിപി മടക്കിയയച്ചത്. 1936 ജൂലൈ 1 മുതൽ ആറുകൊല്ലം താത്ക്കാലികനിയമനത്തിൽ ജോലി ചെയ്തുവന്ന കൃഷ്ണൻ നായരുടെ കഥ ഉപസംഹരിക്കുന്നത് ഇങ്ങനെ: “മുൻകാല പ്രാബ്യലത്തോടുകൂടി 1118 ചിങ്ങം 6-ന് (1942 ഓഗസ്റ്റ് 22) പുതിയ തസ്തികയിൽ നിയമിക്കപ്പെട്ട പരാതിക്കാരൻ (എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായർ) വില്ലേജ് ഓഫീസറായി ഇംഗ്ലിഷ് വർഷം 1965 ജനുവരിയിൽ റിട്ടയർ ചെയ്തു.” [ആ വിവരണം ഈ ലിങ്കിൽ വായിക്കാം.]

കഥാപുരുഷനും കഥകളും

ഈ ചരിത്രക്കുറിപ്പിലെ കഥാനായകനായ ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ കാർത്തികപ്പള്ളി താലൂക്കിൽ കണ്ടല്ലൂർ വില്ലേജിൽ പുതിയവിള ഇളങ്ങള്ളൂർക്കണ്ടത്തിൽ എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായർ ആ നാടിനെ ഇന്നത്തെ നിലയിലേക്കു മാറ്റാൻ വഴിയൊരുക്കിയ പല പ്രവർത്തനങ്ങളിലും സുപ്രധാനപങ്കുകൾ നിർവ്വഹിച്ച ആളാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതം ഓണാട്ടുകരയുമായും ചില നിലകളിൽ കേരളവുമായും ബന്ധമുള്ളതാണ്. അതിൽ പല ഓർമ്മകളും ഓണാട്ടുകരയിലെ കണ്ടല്ലൂർ, മുതുകുളം ഗ്രാമങ്ങളിലുണ്ട്. പക്ഷെ, ആ ഓർമ്മകൾ വിശദാംശങ്ങൾ നഷ്ടപ്പെട്ട് ഒളിമങ്ങുകയാണ്. നാടിന്റെ മറവി വിഴുങ്ങിയ, നാട് അറിയേണ്ട, അത്തരം ചില സംഭവങ്ങൾ അനുസ്മരിക്കുകയാണ്, അദ്ദേഹത്തെ അറിയുന്നവർക്കും അറിയാത്ത പുതുതലമുയ്ക്കുമായി.

ആ ജീവിതകഥ തുടങ്ങുന്നത് 113 കൊല്ലം മുമ്പാണ്. 1910-ൽ. അക്കൊല്ലം ഫെബ്രുവരി 10 (1085 മകരം 28) വ്യാഴാഴ്ചയാണ് കഥാപുരുഷന്റെ ജനനം. അച്ഛൻ കാഞ്ഞിരത്തിൻമൂട്ടിൽ നാരായണപിള്ള. അമ്മ മരങ്ങാട്ട് ലക്ഷ്മിപ്പിള്ള. ഇരുവരും പുതിയവിളക്കാർ; അയൽക്കാർ. സ്കൂൾ അദ്ധ്യാപിക ആയിരുന്ന കൈലാസത്തിൽ എൽ. ഗൗരിപ്പിള്ള, ഗൃഹസ്ഥ ആയിരുന്ന ഇളങ്ങള്ളൂർ കണ്ടത്തിൽ എൽ. കുഞ്ഞുകുഞ്ഞമ്മ, കുത്തിയോട്ടകലാകാരനും ചുവടിന്റെ ആശാനും നാട്ടിൽ മിഡ്വൈഫറി സെന്ററിനു ദീർഘകാലം ആസ്ഥാനമായ കെട്ടിടം നിർമ്മിച്ചു നല്കിയ, അക്കാലത്ത് ആ നാട്ടിലെ ഏക സാംസ്ക്കാരികസംഘടന ആയിരുന്ന, ദേശസേവിനി യുവജനസമാജം പ്രവർത്തകനും ആയിരുന്ന കെ. പരമേശ്വരൻ പിള്ള, ആ സമാജത്തിന്റെ സ്ഥാപകാംഗങ്ങളിൽ ഒരാളായ, രോഗബാധയാൽ ചെറുപ്പത്തിലേ മരിച്ച കെ. വാസുദേവൻ പിള്ള, ഗൃഹസ്ഥ ആയിരുന്ന എൽ. ഭാർഗ്ഗവിപ്പിള്ള എന്നിവർ ആയിരുന്നു സഹോദരർ.

VSLE സർട്ടിഫിക്കറ്റ് - 1926 ഏപ്രിൽ

തിരുവിതാംകൂറിൽ ആണുങ്ങൾക്ക് അച്ഛന്റെയും പെണ്ണുങ്ങൾക്ക് അമ്മയുടെയും പേരിന്റെ ആദ്യാക്ഷരം ആയിരുന്നു ഇനീഷ്യൽസായി ചേർത്തിരുന്നത്. അതിനൊപ്പം വീട്ടുപേരിന്റെ ആദ്യക്ഷരവും ചിലർ ചേർത്തിരുന്നു. മരുമക്കത്തായത്തിന്റെ നഷ്ടപ്രതാപകാലത്ത് സ്കൂളിൽ ചേർക്കാൻ കൊണ്ടുപോയത് അമ്മാവൻ മരങ്ങാട്ട് കണക്ക് കുഞ്ഞുപിള്ളയാണ്. അങ്ങനെയാണ് കൃഷ്ണൻ നായരുടെ ഇനീഷ്യൽസ് എം. കെ. ആയത്. വീട്ടുകാർ ഇട്ട കൃഷ്ണപിള്ള എന്ന പേര് ഔദ്യോഗികരേഖകളിൽ കൃഷ്ണൻ നായർ ആയതും ആ സ്കൂൾ ചേർക്കലിൽ ആണത്രേ! ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ ‘തൊണ്ണുറ്റൊമ്പതിലെ വെള്ളപ്പൊക്കം’ 14-ാം വയസിൽ കണ്ടനുഭവിച്ച ആ തലമുറയുടെ കാലത്ത് അതൊക്കെ നാട്ടുനടപ്പായിരുന്നു.

രാമപുരം മിഡിൽ സ്കൂളിൽ പഠിച്ച് ഡയറക്റ്റർ ഓഫ് പബ്ലിക് ഇൻസ്ട്രക്ഷനിൽനിന്ന് 1926 ജൂലൈ 28-ന് 16 വയസിൽ വെർണാക്കുലർ സ്കൂൾ ലീവിങ് സർട്ടിഫിക്കറ്റും തുടർന്ന്, മൂവാറ്റുപുഴ സർവ്വേ സ്കൂളിൽ മെഷറിങ് ലാൻഡ് വിത്ത് ചെയിൻ, പ്ലോട്ടിങ് ഫീൽഡ്സ്, കാൽക്കുലേറ്റിങ് ഏരിയാസ് ആൻഡ് റിസ്റ്റോറിങ് മിസിങ് സർവ്വേ ബൗൺഡറി മാർക്സ്  എന്നിവ അടങ്ങുന്ന സർവ്വേ കോഴ്സ് പഠിച്ച് 1935 സെപ്റ്റംബർ 29-ന് (1107 കന്നി 9) ട്രാവൻകോർ സർവ്വേ സൂപ്പറിന്റൻഡന്റിന്റെ സർട്ടിഫിക്കറ്റും നേടിയശേഷമുള്ള സംഭവവികാസങ്ങളാണ് തുടക്കത്തിലെ കഥയിൽ ഉള്ളത്.

അങ്ങനെ സർക്കാരിൽ മുൻകാലപ്രാബല്യത്തോടെ സ്ഥിരനിയമനം ലഭിച്ച കൃഷ്ണൻ നായർ പിന്നീട് വില്ലേജ് ഓഫീസർ ആകുകയും സമീപവില്ലേജായ മുതുകുളവും സ്വദേശമായ കണ്ടല്ലൂരും ഉൾപ്പെടെയുള്ള വില്ലേജുകളിൽ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചശേഷം 1965 ജനുവരി 31-നു സർവ്വീസിൽനിന്നു വിരമിക്കുകയും ചെയ്തു. സർക്കാർസേവനകാലത്തെ വേറെയും പല സംഭവങ്ങളും കൗതുകകരവും ചരിത്രപ്രാധാന്യം ഉള്ളതുമാണ്. അവയിലേക്കു വരുന്നതിനുമുമ്പ് നാടുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകൾ ചുരുക്കി പറയാം.

സർവ്വേ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് 1931 സെപ്റ്റംബർ 25

കർമ്മയോഗിയായ കൊച്ചുമനുഷ്യൻ

ശതാബ്ദിയുടെ നിറവിൽ നില്ക്കുന്ന, ഇപ്പോൾ സഹകരണബാങ്കായ, പുതിയവിള സർവ്വീസ് സഹകരണസംഘം നം: 631-ന്റെ രൂപവത്ക്കരണത്തിനു മുൻകൈ എടുത്തു പ്രവർത്തിച്ച ഒൻപതുപേരിൽ ഒരാളാൾ ഇദ്ദേഹം ആയിരുന്നു എന്ന് 1997-ൽ കണ്ടല്ലൂർ പഞ്ചായത്ത് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച വികസനറിപ്പോർട്ടിന്റെ 85-ാം പേജിൽ ഈ സൊസൈറ്റിയുടെ ചരിത്രം പറയുന്നിടത്ത് രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. അതിൽ ഒൻപതാമത്തെ പേരുകാരനായ ഇളങ്ങള്ളൂർ കണ്ടത്തിൽ എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായർ കൂട്ടത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ ആൾ ആയിരുന്നു. സംഘം രൂപവത്ക്കരിക്കുന്ന 1923 ജൂലായിൽ അദ്ദേഹത്തിനു 14 വയസ്. അന്നൊക്കെ മിഡിൽ സ്കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്യുന്നവർ നാട്ടിൽ നന്നേ കുറവായിരുന്നതിനാൽ, അങ്ങനെയൊരാൾ എന്ന നിലയിൽ ഈ കൗമാരക്കാരനും അന്നത്തെ 18-25 പ്രായക്കാർ മാത്രം ആയിരുന്ന മറ്റു സംഘാടകരിൽ ഒരാളായി പങ്കുചേർന്നതു സ്വാഭാവികം. പ്രായപൂർത്തി ആയപ്പോൾ അംഗം ആകുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് ഈ സൊസൈറ്റി പ്രതിസന്ധിയിൽ ആയ ഘട്ടത്തിൽ അതിനെ രക്ഷപ്പെടുത്താൻ അന്നു വില്ലേജോഫീസർ ആയിരുന്ന കൃഷ്ണൻ നായരെ അവധിയെടുപ്പിച്ചു കൊണ്ടുവന്ന് സെക്രട്ടറിയുടെ ചുമതല ഏല്പിച്ചതും ചരിത്രം. പിന്നീടാണ് സെക്രട്ടറി ആകാൻ കൊമേഴ്സും കോപ്പറേഷനും ഒക്കെ യോഗ്യത ആകുന്നത്. അടിയന്തരാവസ്ഥയുടെ കാലത്ത് ഈ സൊസൈറ്റിയിൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് ഭരണം ഏർപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ അതിൽ അംഗമായി സർക്കാർ നിയമിച്ചതും ഇദ്ദേഹത്തെയാണ്. അക്കാലത്ത് ബോംബേ ഡൈയിങ്ങിന്റെ വില്പനശാല തുടങ്ങിയതടക്കം സൊസൈറ്റിക്കു കാര്യമായ ഉണർവ്വ് ഉണ്ടായി.

കണ്ടല്ലൂർ പഞ്ചായത്തിന്റെ 1997-ലെ വികസനറിപ്പോർട്ട് പേജ് 85

ആദ്യകാലത്ത് റേഷൻ കടയും വളം ഡിപ്പോയും ഒക്കെ ഉണ്ടായിരുന്ന പുതിയവിള സർവ്വീസ് സഹകരണസംഘം തുടക്കം മുതലേ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നത് ഇളങ്ങള്ളൂർ വീടിന്റെ തെക്കുപുറത്തുള്ള നടപ്പുരയിൽ ആയിരുന്നു. അന്ന് കൃഷ്ണൻ നായരുടെ അച്ഛനും കുടുംബവുംകൂടി ഉൾപ്പെട്ട കൂട്ടുകുടുംബം താമസിച്ചിരുന്നത് ആ വീട്ടിൽ ആണ്. കുടുംബസ്വത്തു വീതം വച്ചപ്പോൾ പിതാവിനു കിട്ടിയ കണ്ടം നികത്തി വീടുകെട്ടി ഇളങ്ങള്ളൂർക്കണ്ടത്തിൽ എന്നു പേരിട്ട് സഹോദരങ്ങൾക്കൊപ്പം കൃഷ്ണൻ നായർ താമസം തുടങ്ങിയശേഷവും ഏറെക്കാലം സൊസൈറ്റി അവിടെത്തന്നെ ആയിരുന്നു. സൊസൈറ്റി സ്വന്തം കെട്ടിടം പണിത് അവിടേക്കു മാറിയപ്പോൾ റേഷൻ കട മാത്രം അവിടെ തുടർന്നു.

മുതുകുളം ഹൈസ്കൂൾ സമാജം ഭരണഘടനയുടെ കരട്

മുതുകുളം ഹൈസ്കൂൾ ആണ് കൃഷ്ണൻ നായരുടെകൂടി മുൻകൈയിൽ തുടങ്ങിയ മറ്റൊരു സ്ഥാപനം. അമ്പഴവേലിൽ വേലുപ്പിള്ളയെപ്പോലെ ഉള്ളവർ ആയിരുന്നു മുന്നണിയിൽ. 1951-ൽ മുതുകുളം ഹൈസ്കൂൾ സ്ഥാപിക്കാൻ രൂപംകൊടുത്ത ‘മുതുകുളം ഹൈസ്കൂൾ സമാജ’ത്തിന്റെ ഭരണഘടന എഴുതിത്തയ്യാറാക്കിയത് ഇദ്ദേഹമാണ്. അത് ഉൾപ്പെടെ സ്കൂൾ സ്ഥാപിക്കലിന്റെ മുഖ്യചുമതലകളിൽ കൃഷ്ണൻ നായർ സജീവം ആയിരുന്നു. നാട്ടിൽ ഒരു സ്ക്കൂൾ എന്ന ആശയം ഉയർത്തി അതിനായി പ്രദേശത്തെ ‘എല്ലാ സ്ത്രീപുരുഷന്മാരും’ (ജാതിമതരാഷ്ട്രീയഭേദമൊന്നും ഇല്ലാതെ) അംഗങ്ങളായി ഒരു ‘സമാജം’ രൂപവത്ക്കരിക്കാൻ മുന്നിട്ടിറങ്ങിയവരിൽ സുപ്രധാനപങ്ക് ഉണ്ടായിരുന്ന ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ കൈപ്പടയിൽ തയ്യാറാക്കിയ സമാജത്തിന്റെ ഭരണഘടനയുടെ കരട് അദ്ദേഹം സൂക്ഷിച്ച രേഖകളിൽ ഉണ്ട്. 

മുതുകുളം ഹൈസ്കൂളിന് 1957-ൽ കെട്ടിടം നിർമ്മിച്ചതിൻ്റെ വരവുചെലവുകണക്ക് എഴുതിയ ബുക്കുകളിൽ ഒന്നിൻ്റെ ആദ്യതാൾ

മുതുകുളം ഹൈസ്ക്കൂളിനായി  1957-ൽ കെട്ടിടങ്ങൾ നിർമ്മിച്ച കമ്മിറ്റിയുടെ കൺവീനറും ഇദ്ദേഹം ആയിരുന്നു. 1976-77-ൽ അതേ സ്ക്കൂളിന്റെ രജതജൂബിലി കൊണ്ടാടിയപ്പോൾ ആ ആഘോഷക്കമ്മിറ്റിയുടെയും കൺവീനർ ആയി. അന്നു പിറ്റിഎ പ്രസിഡന്റും ആയിരുന്നു. അതിനുമുമ്പ് മറ്റു മൂന്നു മക്കൾ പഠിച്ചപ്പോഴും കൃഷ്ണൻ നായർ ആയിരുന്നു പിറ്റിഎ പ്രസിഡന്റ്. ഈ ചുമതലകൾ വഹിച്ച് സ്ക്കൂൾക്കെട്ടിടത്തിന്റെയും രജതജൂബിലിസ്മാരക ഓപ്പൺ എയർ ഓഡിറ്റോറിയത്തിന്റെയും നിർമ്മാണത്തിനു ചുക്കാൻ പിടിച്ച ആളെന്ന നിലയിലും പഴമക്കാർക്ക് ഇദ്ദേഹത്തെ ഓർമ്മയുണ്ടാകും. സ്കൂളിന്റെ ആദ്യകെട്ടിടത്തിന്റെയും മതിലിന്റെയും രജതജൂബിലി ആഘോഷത്തിന്റെയും ഓഡിറ്റോറിയത്തിന്റെയും വരവുചെലവുകണക്കുകളും ഇദ്ദേഹം ഭദ്രമായി സൂക്ഷിച്ചിരുന്നു.

മുതുകുളം ഹസികൂൾ രജതജൂബിലി ആഘോഷത്തിൻ്റെയും ഓപ്പൺ ഓഡിറ്റോറിയം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെയും വരവുചെലവുകണക്കുപുസ്തകത്തിൻ്റെ ആദ്യതാൾ

പുല്ലുകുളങ്ങര, മുതുകുളം, കാർത്തികപ്പള്ളി വഴിയുള്ള കായംകുളം - ഹരിപ്പാട് റോഡിന്റെ വളവുകൾ കുറച്ചു വീതികൂട്ടാനുള്ള സ്കെച്ചുകൾ സ്വയം തയ്യാറാക്കി ജനങ്ങളുടെ ഒപ്പു ശേഖരിച്ചു 1960-കളിലും 70-കളിലും പലവുരു നിവേദനങ്ങൾ നൽകിയതുൾപ്പെടെ വേറെയും നിരവധി പൊതുക്കാര്യങ്ങളിൽ നേതൃത്വപരമായി ഇടപെട്ടിരുന്ന കൃഷ്ണൻ നായർ ഒന്നിന്റെയും പേരും പെരുമയും അവകാശപ്പെടാൻ താല്പര്യപ്പെട്ടിരുന്നില്ല; പ്രമാണിയാകാനും നിന്നില്ല.

പുതിയവിളയിൽ 1938 (കൊ.വ. 1110)-ൽ ആദ്യമായി നായർ കരയോഗം ആരംഭിച്ചപ്പോൾ സ്ഥാപകസെക്രട്ടറി ആയതും എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായർ ആണ്. കാഞ്ഞിരപ്പള്ളിൽ ക്ഷേത്രമുറ്റത്ത് നിലവിളക്കു കൊളുത്തി കരയോഗത്തിനു തുടക്കം കുറിച്ചതും ആദ്യ വിശേഷാൽ പൊതുയോഗം 1110 വൃശ്ചികം 24 (1934 ഡിസംബർ 9, ഞായർ)-ന് പ്രസിഡന്റ് കോയിപ്പള്ളിൽ കൃഷ്ണപിള്ളയുടെ അദ്ധ്യക്ഷതയിൽ ഓടാശേരിൽ വീട്ടിൽ ചേർന്ന് കരയോഗത്തിന് ‘ഐശ്വര്യപ്രദായിനി’ എന്നു പേരിടാൻ തീരുമാനിച്ചതു മുതലുള്ള യോഗങ്ങളുടെയും കരയോഗം സംഘടിപ്പിച്ച പരിപാടികളുടെയും മിനുട്ടുകളും സെക്രട്ടറിയായ ഇദ്ദേഹം സൂക്ഷിച്ചിരുന്നത് ആ ചരിത്രത്തിലേക്കു വെളിച്ചം വീശുന്നു. ഇതുകൂടാതെ, പുല്ലുകുളങ്ങര നായർ കരയോഗയൂണിയൻ എന്നൊരു സംഘടനയുടെ ചട്ടങ്ങളും കൃഷ്ണൻ നായരുടെ കൈപ്പടയിൽ എഴുതിയത് ശേഖരത്തിൽ കാണുന്നു. ‘പുല്ലുകുളങ്ങര ദേവസ്വത്തോട് ബന്ധിച്ചുള്ള എല്ലാ കരകളും ഇതിന്റെ വ്യാപ്തിയിൽ ഉൾപ്പെടും’ എന്ന് ഇതിൽ പറയുന്നു. എൻഎസ്എസിന്റെ കരയോഗങ്ങൾ ഈ പ്രദേശങ്ങളിൽ രൂപംകൊള്ളുന്നതിനു മുമ്പ് നായർ കരയോഗങ്ങൾ ആയിരുന്നു നായർ സമുദായത്തിന്റെ സംഘടന. അതു മുഖ്യമായും ആ കരകളുടെ പൊതുക്ഷേത്രം ആയിരുന്ന പുല്ലുകുളങ്ങര ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഭരണവും ഉത്സവനടത്തിപ്പും ഒക്കെയായി ബന്ധപ്പെട്ട് ആയിരുന്നു പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നത്. ഈ നായർ കരയോഗ യൂണിയന്റെ ചട്ടങ്ങളിൽ ‘ഉദ്ദേശ്യങ്ങൾ’ എന്ന ശീർഷകത്തിൽ കാണുന്നതും ‘കരയോഗങ്ങൾക്ക് ഐകരൂപ്യം ഉണ്ടാക്കി അവയെല്ലാം യൂണിയന്റെ ഘടകങ്ങൾ എന്ന നിലയ്ക്ക് ഒരു പൊതുനയത്തോടുകൂടി അന്യോന്യം സഹകരിച്ചു പ്രവർത്തിപ്പിക്കുക’ എന്നാണ്. ഇതിന്റെ പ്രവർത്തനത്തെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങളൊന്നും ലഭ്യമല്ല.

പുല്ലുകുളങ്ങര നായർ കരയോഗയൂണിയൻ ചട്ടങ്ങൾ

നാട്ടുകാർക്കു സുസമ്മതൻ ആയിരുന്ന ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്ക പ്രഭാതവും ആരംഭിച്ചിരുന്നത് നാട്ടുകാരുടെ വസ്തുത്തർക്കങ്ങളോ അതിരുവഴക്കുകളോ കുടുംബകലഹങ്ങളോ തീർത്തുകൊണ്ട് ആയിരുന്നു. അതിർത്തിത്തർക്കമൊക്കെ ആവശ്യമെങ്കിൽ നേരിട്ടു പോയി അളന്നു കല്ലിട്ട് തീർപ്പാക്കും. അമ്മാവൻ, കണ്ടത്തിലെ അമ്മാവൻ, വല്യമ്മാവൻ, കൊച്ചുകിട്ടനമ്മാവൻ, പാറോത്യാരമ്മാവൻ എന്നെല്ലാം ഇളംമുറക്കാരും കൃഷ്ണൻ നായരുചേട്ടൻ എന്നു കുറച്ചു മുതിർന്നവരും സ്നേഹാദരത്തോടെ വിളിച്ചിരുന്ന കൃഷ്ണൻ നായരുടെ തീർപ്പുകൾ എല്ലവർക്കും സമ്മതം ആയിരുന്നു. ആ നീതിനിഷ്ഠതയിൽ എല്ലാവർക്കും അത്രയ്ക്കു വിശ്വാസം ആയിരുന്നു.

  

ഐശ്വര്യപ്രദായിനി നായർ കരയോഗത്തിനു നാമകരണം ചെയ്ത യോഗത്തിന്റെ മിനുട്സ്

 ഇദ്ദേഹത്തിന്റേതായി കണ്ട എഴുത്തുകളെല്ലാം പ്രൗഢമായ ഭാഷയിൽ എഴുതിയവയാണ്. ഇടയ്ക്കൊക്കെ ചെറുകവിതകളും എഴുതിയിരുന്നതായി കാണുന്നു. നിയമസഭകളുടെ പ്രവർത്തനം നിലവാരം കുറഞ്ഞ് പരസ്പരപോരാട്ടമായി മാറിയ ഒരു ഘട്ടത്തിൽ എഴുതിയ ‘നിയമസഭാവലോകനം’ എന്ന നാലുവരിശ്ലോകം അദ്ദേഹത്തിന്റെ രചനാരീതിയുടെ സ്വഭാവം വെളിവാക്കുന്നു:
“കഷ്ടം! സ്ഥാനവലിപ്പമോ ജനമനോഭാവങ്ങളോ ധർമ്മമോ
നാട്ടാവശ്യങ്ങളിലൊന്നുമോ ചെറുതുമിങ്ങോരില്ല സാമാജികർ
കഷ്ടം! നിയമസഭാപരിസരം നാറുന്നു ബാലിസുഗ്രീവർപോ-
ലിഷ്ടന്മാർ പൊരുതുന്നു, ഹാ! ഇവിടമാണശ്ലീലവിദ്യാലയം!”

കവിത: നിയമസഭാവലോകനം

വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ഭാഗമായി എഴുതിയതോ എന്നു വ്യക്തമല്ലാത്ത സാഹിത്യനിരൂപണം പോലുള്ള ചില എഴുത്തുകളും കൂട്ടത്തിൽ ഉണ്ട്. 1934, 35 വർഷങ്ങളിലെയൊക്കെ ‘മലയാളനാട് ചിത്രവാരിക’യുടെ പല ലക്കത്തിന്റെയും പുറംചട്ടകളും ഉൾത്താളുകളും ശേഖരത്തിൽ കാണുന്നതിൽനിന്ന് അവയൊക്കെ അദ്ദേഹം വരുത്തി വായിച്ചിരുന്നെന്നു മനസിലാക്കാം. അക്കാലത്ത് പ്രസിദ്ധമായിരുന്ന ‘അനാർക്കലി’ നാടകത്തിൽ അതിലൂടെ പ്രസിദ്ധരായ അഭിനേതാക്കളായ അനാർക്കലി വാസുദേവൻ പിള്ളയോടും അക്ബർ ശങ്കരപ്പിള്ളയോടും ഒപ്പം അഭിനയിച്ച ചരിത്രവും കൃഷ്ണൻ നായർക്കുണ്ട്.

സേവനപർവ്വം

അഴിമതിയുടെ കറപുരളാത്ത അഭിമാനപൂർവ്വമായ വ്യക്തിജീവിതത്തിന്റെ ഉടമയായിരുന്ന ഇദ്ദേഹം അതുകൊണ്ടുതന്നെ, നാലു കാശുണ്ടാക്കാത്തവൻ മണ്ടനാണെന്ന തത്വചിന്ത പുലർത്തിയ ഒരു അനന്തരവനാൽ ‘മണ്ടൻ പാറോത്യാർ’ എന്ന് അധിക്ഷേപിക്കപ്പെടാനും ഇടയായിട്ടുണ്ട് എന്നത് ആ ജീവിതത്തിലെ മറ്റൊരു അഭിമാനം. രാജഭരണകാലം പ്രവൃത്തിക്കാർ (പ്രവർത്ത്യാർ, പാറോത്യാർ) എന്ന വില്ലേജോഫീസർമാർക്ക് വലിയ അധികാരങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്ന കാലമാണ്. അത് ഉപയോഗിച്ച് പലരും അവിഹിതസ്വത്തു സമ്പാദിക്കുന്നതു കണ്ടിട്ടുള്ള അനന്തരവൻ അമ്മാവനെക്കൊണ്ട് പലതും സാധിച്ചുകൊടുക്കാം എന്നു പറഞ്ഞ് ചിലരോടെല്ലാം കാശുവാങ്ങിയത് അറിഞ്ഞ കൃഷ്ണൻ നായർ അനന്തരവനെ പരസ്യമായി ശാസിച്ച് ആ കാശു തിരികെ കൊടുപ്പിച്ചതാണത്രേ മേല്പറഞ്ഞ അധിക്ഷേപത്തിനുള്ള പ്രകോപനം.

അന്നൊക്കെ രാജഭരണത്തിന്റെ എന്തെങ്കിലും ആനുകൂല്യം കിട്ടുന്നത് ഇന്നത്തെ ജനാധിപത്യഭരണത്തിലെപ്പോലെ പൗരരുടെ അവകാശമായല്ല കണ്ടിരുന്നത്. അതിനാൽ, അങ്ങനെ ആനുകൂല്യങ്ങൾ കിട്ടുന്നവർ അതു നല്കിയ ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക് വാഴക്കുലകളും കൃഷിവിളകളും മത്സ്യത്തൊഴിലാളികൾ ആണെങ്കിൽ നല്ലയിനം മീനും ഒക്കെ ‘കാഴ്ച’യായി നല്കുമായിരുന്നു. പലപ്പോഴും അങ്ങനെയൊക്കെ നല്കിയാലേ അർഹമായ ആനുകൂല്യംപോലും കിട്ടുമായിരുന്നും ഉള്ളൂ. രാജഭരണം തീർന്നിട്ടും ആ ശീലം ആ തലമുറയിൽ നിലനിന്നുപോന്നു. ആ ശീലത്തോടെ ആരെങ്കിലും അങ്ങനെയെന്തെങ്കിലും ‘കാഴ്ച’യോ ‘സ്നേഹസമ്മാന’മോ കൊണ്ടുവന്നാൽ അവരെ അതു പാടില്ലെന്നു ഗുണദോഷിച്ചും എന്നിട്ടും കേൾക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ കഠിനമായി ശകാരിച്ചും കാഴ്ചവസ്തുവുമായി നിർദ്ദയം തിരിച്ചയയ്ക്കുമായിരുന്നു. അവരെ അനുസരിപ്പിക്കാൻ ‘തനിക്കു കിടപ്പാടത്തിനു പതിച്ചുതന്ന ഭൂമി ഞാൻ സർക്കാരിലേക്കു തിരിച്ചെടുത്തുകളയും’ എന്നുവരെ ഭീഷണിപ്പെടുത്തുമായിരുന്നു. ഒരാളോളം നീളമുള്ള ഒരു സ്രാവിനെ കമുകിന്റെ കഴയിൽ വച്ചുകെട്ടി രണ്ടാളെക്കൊണ്ടു മൂന്നു കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള കൊച്ചിയുടെ ജെട്ടിയിൽനിന്നു ചുമപ്പിച്ചു വീട്ടിൽ കൊണ്ടുവന്നത് തിരിച്ചയച്ചതിന് ഈ ലേഖകനും സാക്ഷിയായിട്ടുണ്ട്. അത് അത്രയും ദൂരം വീണ്ടും അങ്ങനെ ചുമന്നു കൊണ്ടുപോകുന്നതിന്റെ ബുദ്ധിമുട്ടൊക്കെ അയാൾ വിവരിച്ചിട്ടും കൃഷ്ണൻ നായർ ചെവിക്കൊണ്ടില്ല. അയാളുടെ പാടും ദുരിതവും കേട്ട് ‘ഇനി അത്രയും ദൂരം അവരിതു ചുമക്കണ്ടേ’ എന്നൊന്നു ചോദിച്ചതിന് ജീവിതത്തിൽ ആദ്യമായും അവസാനമായും ഭാര്യയോടു ദേഷ്യപ്പെട്ടതും ‘ഈ കാര്യത്തിൽ മേലിൽ ഇടപെടരുത്’ എന്നു വിലക്കിയതും ആ ഓർമ്മയിലുണ്ട്. ആ ശകാരം തന്നെയും അഴിമതിവിരുദ്ധത എന്ന ആദർശം പാലിക്കാൻ ആയിരുന്നു എന്നതും കാണണം. കർക്കശമായ ഈ അഴിമതിവിരുദ്ധത ഉൾക്കൊള്ളാൻ ആകാതിരുന്നവർക്ക് ഇങ്ങനെയൊരാൾ ‘മണ്ടൻ’ ആകുന്നതു സ്വാഭാവികം.

തുടക്കത്തിൽ പരാമർശിച്ച കുറിപ്പിൽ വിവരിക്കുന്ന സംഭവത്തിലോ അതിനുശേഷം മറ്റെന്തോ ആവശ്യത്തിനോ സഹജീവനക്കാരുടെ സർവ്വീസ് കാര്യത്തിനായി ഒരു സംഘടന രൂപവത്ക്കരിക്കുകയും ആവശ്യം കഴിഞ്ഞമുറയ്ക്ക് അതു പിരിച്ചുവിടുകയും ചെയ്ത ചരിത്രവുമുണ്ട് ഇദ്ദേഹത്തിന്. ഇതിന്റെ വിശദാംശങ്ങൾ ലഭ്യമല്ല. അങ്ങനെയെങ്കിൽ, കേരളത്തിലെ ആദ്യ സർവ്വീസ് സംഘടനാസ്ഥാപകൻ എന്ന പദവിയും, ഒരുപക്ഷേ, ഇദ്ദേഹത്തിന് അവകാശപ്പെട്ടതാകും.

എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായർ

സർവ്വേ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കവേ, പമ്പാതീരത്തിന്റെ സർവ്വേ നടത്തുന്ന ചുമതല ഇദ്ദേഹത്തിനു കൈവന്നു. ആറിന്റെ ഗതിയിൽ കാലഗതിയിൽ ഉണ്ടായ ഏറ്റിറക്കങ്ങളിൽ പല സർവ്വേക്കല്ലുകളും കാണാതായിരുന്നു. ആറ്റിനുള്ളിൽ ആയ ഇവയുടെ സ്ഥാനം നിർണ്ണയിക്കാൻ ഇദ്ദേഹം ഒരു വിദ്യയും സമവാക്യവും ആവിഷ്ക്കരിച്ചു. അതുപ്രകാരം കല്ലുകൾ പലതും കണ്ടെത്താനും മറ്റുള്ളവയുടെ സ്ഥാനം നിർണയിക്കാനും കഴിഞ്ഞു. ഈ സമ്പ്രദായവും സമവാക്യവും ബ്രിട്ടിഷ് ഉദ്യോഗസ്ഥർ സർവ്വേ സംബന്ധിച്ച പുസ്തകത്തിൽ ചേർക്കുകയും ‘കൃഷ്ണൻ നായേഴ്സ് ഇക്വേഷൻ’ എന്ന പേരിൽ അന്നത്തെ സർവ്വേപരിശീലനപദ്ധതിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞിട്ടുള്ള ഈ കാര്യത്തിനുള്ള ആധാരങ്ങൾക്കായി തെരച്ചിൽ നടത്തിവരികയാണ്. അതിനുമുമ്പ് പ്രസിദ്ധീകരിക്കേണ്ടിവന്നതിനാൽ തത്ക്കാലം ഉൾപ്പെടുത്താൻ കഴിയുന്നില്ല.

ചരിത്രപ്രാധാന്യമുള്ള മറ്റൊരു സംഗതി പുന്നപ്ര-വയലാർ സമരകാലത്ത് വയലാറിലെ വില്ലേജ് ഓഫീസർ ഇദ്ദേഹമായിരുന്നു എന്നതാണ്! ദിവാന്റെ കല്പനപ്രകാരം അവിടത്തെ രാഷ്ട്രീയസാഹചര്യത്തെപ്പറ്റി ഇദ്ദേഹം പതിവായി സർക്കാരിലേക്കു റിപ്പോർട്ടുകൾ അയച്ചിരുന്നു. ഇവ ആർക്കൈവിലോ റവന്യൂവകുപ്പിന്റെ ബന്ധപ്പെട്ട ഓഫീസുകളിലോ സൂക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടോ എന്ന് അറിയില്ല. ഉണ്ടെങ്കിൽ നല്ല ചരിത്രരേഖകൾ ആയിരിക്കും. സൈന്യം വരും, സംഘർഷം ഉണ്ടാകും എന്നെല്ലാം ഉറപ്പായതോടെ ഒപ്പമുണ്ടായിരുന്ന കുശിനിക്കാരനെ നിർബ്ബന്ധിച്ചു നാട്ടിലേക്ക് അയച്ച് കൃഷ്ണൻ നായർ തനിച്ചാണ് അവിടെ കഴിഞ്ഞത്. അവധി എടുത്തു പോകാനൊന്നും കഴിയാത്ത അടിയന്തരസാഹചര്യം ആയിരുന്നു അവിടെ.

വയലാർ വെടിവയ്പിന്റെ വേളയിൽ സൈന്യം വഴികാട്ടാൻ വില്ലേജോഫീസറുടെ സേവനം തേടിയെങ്കിലും അദ്ദേഹം വിസമ്മതിച്ചു. അതു ജീവനു തുടർന്നു ഭീഷണിയാകും എന്ന വാദമൊക്കെ ഉയർത്തിയെങ്കിലും അതൊന്നും സൈനികോദ്യോഗസ്ഥൻ അംഗീകരിച്ചില്ല. തിരിച്ചറിയാതിരിക്കാൻ പട്ടാളവേഷം ധരിപ്പിച്ചു നിർബ്ബന്ധിച്ചു കൂടെ കൊണ്ടുപോയത്രേ! അവിടെ നടന്ന നരനായാട്ടിന്റെ നേർസാക്ഷിയായ ഇദ്ദേഹം പുറത്തറിയാത്ത ഭീകരതകൾ നാട്ടുകാരായ പലരോടും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഭിലായിയിൽ താമസിക്കുന്ന കൈലാസത്തിൽ പദ്മനാഭപിള്ള ഉൾപ്പെടെ നാട്ടുകാരും ബന്ധുക്കളും ആയ പലരും ഇക്കാര്യത്തിൽ ഓർമ്മ പങ്കുവച്ചു. ഈ ലേഖകനും ആ വിവരണം നേരിട്ടു കേട്ടിട്ടുണ്ട്.

അളിയനായ, പിന്നീട് ആർഡിഒ ആയി വിരമിച്ച, പുളിയറപ്പടീറ്റതിൽ നാരായണൻ നായരുമായി ചേർന്ന് അക്കാലത്തുതന്നെ മാർക്സിസം പഠിച്ചെങ്കിലും സമത്വം പ്രായോഗികമല്ല എന്ന നിഗമനത്തിൽ എത്തുകയായിരുന്നു. കോൺഗ്രസ് അനുഭാവി ആയിരുന്ന കൃഷ്ണൻ നായർ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുവിരുദ്ധൻ ആയിരുന്നില്ല. ഇക്കാര്യം ദീർഘകാലം കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ പ്രാദേശികനേതാവും പിന്നീട് സിപിഐ(എം) ലോക്കൽ കമ്മിറ്റി സെക്രട്ടറിയും പഞ്ചായത്തു പ്രസിഡന്റും ഒക്കെ ആയിരുന്ന ആലേക്കളത്തിൽ ശങ്കരപ്പിള്ള ഈ ലേഖകനോടു പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. കൃഷ്ണൻ നായരും നാരായണൻ നായരും പിന്നീട് ആദ്ധ്യാത്മികപാതയിലേക്കു തിരിഞ്ഞു. തിരുവനന്തപുരത്തുള്ള ആദ്ധ്യാത്മികചിന്തകൻ കൃഷ്ണമേനോൻ ആയിരുന്നു ഇരുവരുടെയും ഗുരു. നാരായണൻ നായർ പിന്നീട് അടൂർ തട്ടയിൽ ആശ്രമം സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു.

സ്വന്തം ഉത്തരവാദിത്തത്തെപ്പറ്റി തികഞ്ഞ ജാഗ്രത ഉണ്ടായിരുന്ന കൃഷ്ണൻ നായർ വില്ലേജോഫീസറായിരിക്കേ കൃഷിമന്ത്രിക്കെതിരെ കേസ് ഫയൽ ചെയ്ത സംഭവവും ഉണ്ട്! ദിവാൻ ഭരണത്തിന്റെ അപ്രമാദിത്വത്തിന്റെ കാലത്ത് അതിനു വിധേയനായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ജനാധിപത്യത്തിന്റെ കാലത്ത് നിയമത്തിനുമേലേ ഭരണാധികാരിക്ക് ഇല്ലാത്ത അപ്രമാദിത്വത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യുകയും ചെയ്തതിൽ വൈരുദ്ധ്യമല്ല, കാലികമായ വളർച്ചയാണു കാണുന്നത്. പൊതുസ്വത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ഉദ്യോഗസ്ഥൻ കാണിക്കേണ്ട ജാഗ്രതയാണ് ഇവിടെ കണ്ടത്. സംഭവം ഇങ്ങനെ:

1967-ലെ മന്ത്രിസഭയുടെ കാലത്ത് കായംകുളം കായൽ നികത്തി കായൽ ഫാം (ഇപ്പോൾ താപനിലയം നിൽക്കുന്ന സ്ഥലം) നിർമ്മിക്കാൻ തറക്കല്ലിടുമ്പോൾ റവന്യൂ ഭൂമിയായ കായലിലെ ആ സ്ഥലത്തിന്റെ അവകാശം കൃഷിവകുപ്പിനു കൈമാറിയിരുന്നില്ല. ആ സാഹചര്യത്തിൽ, റവന്യൂ ഭൂമിയുടെ മേൽനോട്ടാധികാരിയായ വില്ലേജോഫീസറുടെ അനുമതി കൂടാതെ ആ സ്ഥലം കയ്യേറി എന്ന് ആരോപിച്ചാണ് മൂന്നുകൈ മണ്ണുവാരി ഇട്ടു പദ്ധതിക്കു തുടക്കം കുറിച്ച അന്നത്തെ കൃഷിമന്ത്രി എം. എൻ. ഗോവിന്ദൻ നായർക്ക് എതിരെ ഇദ്ദേഹം പരാതി നൽകിയത്. റവന്യൂ മന്ത്രി കെ.ആർ. ഗൗരി ആയിരുന്നു അദ്ധ്യക്ഷ. മന്ത്രിക്കെതിരെ കേസു കൊടുക്കാൻ ഉദ്യോഗസ്ഥനു കഴിയുമായിരുന്നില്ല എന്നതിനാൽ, മന്ത്രി എന്നതിനു പകരം,  എം. എൻ. ഗോവിന്ദൻ നായർ എന്ന വ്യക്തിയുടെ പേരിലാണത്രേ കേസു കൊടുത്തത്! സംഗതി കുസൃതിയാണെങ്കിലും അതിനു കാട്ടിയ ചങ്കൂറ്റവും അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ പ്രേരിപ്പിച്ച കർത്തവ്യബോധവും ആ നിലയിൽത്തന്നെ കണ്ടേ മതിയാകൂ. ജനാധിപത്യഭരണത്തിന്റെ വികസനപദ്ധതിക്കു തുരങ്കം വച്ചു എന്നൊക്കെ വ്യാഖ്യാനിക്കാവുന്ന ഈ പ്രവൃത്തി കായൽ നികത്തലൊക്കെ പാരിസ്ഥിതികമായി അരുതാത്തതാണെന്നു തിരിച്ചറിഞ്ഞ പുതിയ കാലത്ത് പ്രശംസനീയമായ ദീർഘവീക്ഷണമായി പ്രകീർത്തിക്കപ്പെടാം. അതാണു ചരിത്രത്തിന്റെ ഫലിതയുക്തി.

ക്ഷേത്രാരാധകൻ അല്ലാത്ത ക്ഷേത്രാധികാരി

സർക്കാർസേവനത്തിൽനിന്നു വിരമിച്ച ശേഷം എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായർ പുല്ലുകുളങ്ങര ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മാനേജർ (ദേവസ്വം പിള്ള) ആയി ദീർഘകാലം പ്രവർത്തിച്ചു. അന്നാണ് അന്യാധീനപ്പെട്ടു കിടന്നിരുന്ന ഏക്കറുകണക്കിനു ക്ഷേത്രഭൂമിയുടെ ആന്വിറ്റി കൊല്ലം ലാൻഡ് ട്രിബ്യൂണലിൽ വർഷങ്ങൾ നീണ്ട കേസുകൾ നടത്തി നേടിയതും സദ്യാലയം, ഓപ്പൺ എയർ ഓഡിറ്റോറിയം തുടങ്ങിയവ നിർമ്മിക്കുന്നതും ചുറ്റുമതിൽ പണിയുന്നതും നാട്ടുകാരുടെ പ്രിയങ്കരനായി മാറിയ ഗണേശൻ എന്ന പ്രസിദ്ധനായ ആനയെ വാങ്ങുന്നതും ജീവതയും സ്വർണ്ണച്ചമയങ്ങളും നവീകരിക്കുന്നതും ഒക്കെ. ഇതൊന്നും എവിടെയും രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ടിട്ടില്ല.

ആന ഇണങ്ങില്ല, മെരുക്കാനേ ആകൂ എന്നു പറയുമ്പോഴും ഗണേശൻ ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ വീടിനടുത്തുകൂടി പോയാൽ ആനപ്പാപ്പാന്റെ വിലക്കൊക്കെ അവഗണിച്ചും നേരേ അവിടേക്കു കയറിച്ചെല്ലുമായിരുന്നു. കുംഭഭരണിദിവസം ചെട്ടികുളങ്ങരയിലെ എഴുന്നള്ളത്തു കഴിഞ്ഞ് വടക്കൻകോയിക്കലേക്കു വരുന്നവഴി ഒരു കൊല്ലവും ഗണേശൻ ഈ പതിവു മുടക്കിയിട്ടില്ല. ആനപ്പാപ്പാൻ വിജയൻ പിള്ള മുറ്റത്തെ ചെന്തെങ്ങിൽ കയറി പറിക്കുന്ന കരിക്കു പൊളിച്ച് കാമ്പ് ഇളക്കിയെടുത്ത് കരുപ്പെട്ടിയും ചേർത്തു കൃഷ്ണൻ നായർ ഗണേശന്റെ വായിൽ വച്ചുകൊടുക്കും. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്നേഹലാളനകളും സ്വീകരിച്ചേ മടങ്ങൂ. ഈ ലേഖകനും അതിനു പലപ്പോഴും സാക്ഷിയായിട്ടുണ്ട്. കൃഷ്ണൻ നായരുടെ മരണദിവസം ഗണേശൻ ആ വീട്ടിൽ എത്തി ഏറെനേരം നിശ്ചലനായി നിന്നതൊക്കെ പിന്നെ ഏറെനാൾ നാട്ടുകാർ അത്ഭുതത്തോടെ പറഞ്ഞിരുന്നു.

നാട്ടിലെ വലിയ ഉത്സവം ആയിരുന്ന ക്ഷേത്രസദ്യാലത്തിന്റെ സമർപ്പണച്ചടങ്ങിൽ ‘കർമ്മയോഗിയായ കൊച്ചുമനുഷ്യൻ’ എന്നു പ്രശംസിക്കപ്പെട്ട ഇദ്ദേഹം ക്ഷേത്രാരാധനയിൽ വിശ്വാസമില്ലായിരുന്ന ആദ്ധ്യാത്മികവാദി ആയിരുന്നു എന്നതു നാട്ടുകാരുടെ വലിയ കൗതുകം ആയിരുന്നു. ഉത്സവവാശ്യങ്ങൾക്കും മറ്റും ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ശ്രീകോവിലിനടിയിലെ ഭണ്ഡാരം തുറന്ന് തിരുവാഭരണങ്ങൾ എടുക്കുകയും വയ്ക്കുകയും ഒക്കെ ചെയ്യുമായിരുന്നിട്ടും ഒരിക്കൽപ്പോലും അവിടെ തൊഴുകയോ വഴിപാടുകഴിക്കുകയോ ചെയ്തിട്ടില്ല! ഞാൻ മാത്രമാണ് ഉണ്മ (ഉള്ളത്) എന്ന ആത്മബോധം അതിനപ്പുറമുള്ള ദൈവത്തെ നിഷേധിക്കുന്നതാണല്ലോ. എന്നാൽ, ഈ ആത്മബോധം നേടാനാവാത്ത ബഹുഭൂരിപക്ഷത്തിന് ആരാധനാലയങ്ങൾ ആവശ്യമാണെന്നും അതുകൊണ്ടാണ് ആദ്ധ്യാത്മികാചാര്യർ പലരും ക്ഷേത്രാരാധന നിരുത്സാഹപ്പെടുത്താതിരുന്നതെന്നും ഇദ്ദേഹം കരുതി. അതിനാൽ തന്റെ കർമ്മത്തിൽ അദ്ദേഹം വൈരുദ്ധ്യം കണ്ടില്ല.

ഗണപതി, സരസ്വതി, രാമൻ, കൃഷ്ണൻ തുടങ്ങിയവരെ സ്തുതിക്കുന്ന കീർത്തനങ്ങൾ മക്കൾ ചൊല്ലുന്നതിനോട്, ബഹുദൈവവിശ്വാസത്തോട്, അദ്ദേഹത്തിന് ആഭിമുഖ്യം ഇല്ലായിരുന്നെന്ന് മകൾ എസ്. ഗിരിജ കുമാരി ഓർക്കുന്നു. അതിനെ എതിർക്കുകയോ തടയുകയോ ഒന്നും ചെയ്തിരുന്നില്ലെങ്കിലും കൂട്ടത്തിൽ ‘സദ്ഗുരുവേ ജയ’ എന്ന കീർത്തനം ചൊല്ലുമ്പോൾ പറയുമായിരുന്നത്രേ, ‘ങാ, അതാണു ചൊല്ലേണ്ടത്. സദ്ഗുരു മാത്രമാണുള്ളത്. അതാണു പരമാത്മാവ്’ എന്ന്. എല്ലാ ദിവസവും രാത്രി പതിവായി ഇത്തരം തത്വചിന്താഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ വായനയും കണ്ണടച്ചുള്ള ഏകാഗ്രധ്യാനവും (ആദ്ധ്യാത്മോപാസനയായ മെഡിറ്റേഷൻ) ഇദ്ദേഹം നിർവ്വഹിച്ചിരുന്നു.

മരണാനന്തരച്ചടങ്ങുകൾ പാടില്ലെന്നു നിർദ്ദേശിക്കുന്ന കുറിപ്പ്

ആദ്ധ്യാത്മികവാദി ആയതുകൊണ്ടുതന്നെ, അദ്ദേഹം സ്വന്തം മരണാനന്തരകാര്യങ്ങളെപ്പറ്റി മുൻകൂട്ടി എഴുതിവച്ചിരുന്നു: “ഞാൻ മരിച്ചാൽ ശവം ചുട്ടുകളയുകയല്ലാതെ മറ്റു കർമ്മങ്ങളൊന്നും വേണ്ട - കോടിയിടൽ, കർമ്മം ചെയ്യൽ, ബലിയിടൽ, സഞ്ചയനം തുടങ്ങിയവ.” നാട്ടുകാർക്കു മുഴുവൻ ആദരണീയനായ ‘അമ്മാവൻ’ ആരുന്ന ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ഈ തീരുമാനം സകലരെയും അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ഞെട്ടിച്ചു. എങ്കിലും അവരെല്ലാം അതിലെ ദാർശനികമാനം ഉൾക്കൊണ്ട് അവസരത്തിനൊത്ത് ഉയർന്നു. ബാല്യത്തിൽ യോഗാഭ്യാസമൊക്കെ ശീലിച്ചിരുന്ന, 83-ാം വയസിലും പൂർണ്ണ ആരോഗ്യവാൻ ആയിരുന്ന, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിന് 1993 ഡിസംബർ 9-നു രാത്രി പതിവ് ആദ്ധ്യാത്മികദ്ധ്യാനത്തിൽ ഇരിക്കെ പെട്ടെന്നുണ്ടായ ഹൃദയാഘാതം അന്ത്യം കുറിക്കുക ആയിരുന്നു. ഡിസംബർ 10-ന് ഉച്ച കഴിഞ്ഞ് വലിയൊരു പൗരാവലിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ ആചാരരഹിതമായി അദ്ദേഹത്തെ സംസ്ക്കരിച്ചു. ആ നാട്ടിലെ ആദ്യത്തെ ആചാരരഹിതശവദാഹം.

കുടുംബം

പൊതുമണ്ഡലത്തിലൊന്നും ഇടപെടാൻ അവസരം കിട്ടാതെപോയ അക്കാലത്തെ ഒരു സാധാരണ എയ്ഡെഡ് സ്കൂൾ അദ്ധ്യാപിക ആയിരുന്നു ഭാര്യ. പേര് കെ. കെ. സരോജിനിയമ്മ. കൊല്ലം പെരിനാട് ഇഞ്ചവിള കൈതയ്ക്കൽ കുടുംബാംഗം ആയിരുന്ന അവർ വിവാഹശേഷം പുതിയവിള യുപി സ്കൂളിലും പ്രൊട്ടക്ഷന്റെ ഭാഗമായി കീരിക്കാട് രാമപുരം, പത്തിയൂർ, തൂണേത്ത്, കായംകുളം ടൗൺ യുപിഎസ്, കായംകുളം വിഠോബാ സ്കൂൾ, മംഗലത്ത്, ചെറിയഴീക്കൽ, തുടങ്ങിയ സ്കൂളുകളിലും മലയാളം അദ്ധ്യാപിക ആയിരുന്നു.

കെ. കെ. സരോജിനി അമ്മ

നാലു മക്കൾ. തിരുവനന്തപുരം കവടിയാർ ജവാഹർ നഗറിൽ താമസിക്കുന്ന പ്രമുഖ ആർക്കിടെക്റ്റും സിനിമകളുടെ കലാസംവിധായകനും ആയ കെ. പുരുഷോത്തമൻ ആണ് മൂത്തമകൻ. ഏകമകൾ എസ്. ഗിരിജ കുമാരി ഐഎസ്ആർഒ ഉദ്യോഗസ്ഥൻ ആയിരുന്ന ഭർത്താവ് കെ. നാരായണപിള്ളയ്ക്കൊപ്പം തിരുവനന്തപുരത്ത് കഴക്കൂട്ടത്ത് താമസിക്കുന്നു. തിരുവിതാംകൂർ ദേവസം ബോർഡിൽ സബ്ഗ്രൂപ് ഓഫീസറും അസിസ്റ്റന്റ് കമ്മിഷണറും ആയിരുന്ന കെ. ശശികുമാർ ആണ് മൂന്നാമൻ. കേരളശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്ത് പ്രവർത്തകനും മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തകനും കേരളസർക്കാരിൽ ഇൻഫർമേഷൻ ഓഫീസറും ആയിരുന്ന മനോജ് കെ. പുതിയവിള ആണു നാലാമൻ.

എം. കെ. കൃഷ്ണൻ നായരുടെ 30-ാം ചരമവാർഷികദിനത്തിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ പെട്ടെന്നു തയ്യാറാക്കിയ ഈ അനുസ്മരണക്കുറിപ്പിൽ ഉൾപ്പെടേണ്ട ഒട്ടേറെ കാര്യങ്ങൾ വേറെയും ഉണ്ട്. പലതിന്റെയും വിശദാംശങ്ങളും വിസ്തരഭയത്താൽ ഒഴിവാക്കിയിട്ടുമുണ്ട്. അവയെല്ലാം ചേർത്ത് ഇതു പിന്നീടു വിപുലപ്പെടുത്താം. അതിനു സഹായിക്കാവുന്ന വിവരങ്ങൾ നല്കാൻ കഴിയുന്നവർ അവ നല്കി സഹായിക്കണം എന്ന് അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു.