ആർ. ശിവരാമപിള്ള – ഒരു അനുജന്റെ ഓർമ്മയിൽ

 ആർ. ശിവരാമപിള്ള – ഒരു അനുജന്റെ ഓർമ്മയിൽ

മനോജ് കെ. പുതിയവിള

[കേരള ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്ത് മുൻ സംസ്ഥാന വൈസ് പ്രസിഡന്റ് ആർ. ശിവരാമപിള്ളയെപ്പറ്റി]

പറഞ്ഞുനടന്ന ആശയങ്ങൾ സ്വജീവിതത്തിലും കുടുംബത്തിലും നടപ്പാക്കുകയും സമൂഹത്തെ മാറ്റാൻ കഠിനാദ്ധ്വാനം ചെയ്യുകയും ചെയ്ത ആർ. ശിവരാമപിള്ള ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്തിന്റെ തനിമയായ 'പാരിഷത്തികത' പൂർണ്ണമായി ഉൾക്കൊണ്ട മാതൃകാപ്രവർത്തകൻ‌കൂടി ആയിരുന്നു. പരിഷത്പ്രവർത്തകർക്കൊരു പാഠപുസ്തകമായ ആ ജീവിതത്തിന്റെ ഒരു നഖചിത്രമാണിത്.

ഞാൻ പ്രൈമറി സ്കൂളിൽ പഠിക്കുന്ന കാലം. അന്നു വായിക്കാൻ പുസ്തകം കിട്ടിയിരുന്ന രണ്ടു സ്രോതസുകൾ പുതിയവിള യുപിസ്കൂളിലെ ഹെഡ്മാസ്റ്ററായിരുന്ന ഗോപാലകൃഷ്ണപിള്ളസാറും ബന്ധുകൂടിയായ വളയയ്ക്കകത്തെ ശിവൻകൊച്ചാട്ടനുമായിരുന്നു. ഗോപാലകൃഷ്ണപിള്ളസാർ സ്കൂൾ ലൈബ്രറിയിൽനിന്നു നല്ല പുസ്തകങ്ങൾ തെരഞ്ഞെടുത്തുതരും. ശിവൻകൊച്ചാട്ടന്റെ വീട്ടിൽ ഒരു മുറിയിൽ പുസ്തകശേഖരം ഉണ്ടായിരുന്നു. അതിൽനിന്നു തെരഞ്ഞെടുക്കും. വീട്ടിൽ ലൈബ്രറി ആകാം എന്നു മനസിലാക്കുന്നത് അപ്പോഴാണ്. അക്കാലത്ത് സ്വന്തം പാഠപുസ്തകങ്ങളും ചേട്ടന്മാരും ചേച്ചിയും പഠിച്ച പുസ്തകങ്ങളും വീട്ടിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന മറ്റു പുസ്തകങ്ങളുമൊക്കെ എടുത്ത് എല്ലാത്തിനും നമ്പരിട്ട് ഒരു അലമാരയിൽ പെറുക്കിവച്ചു. പുസ്തകങ്ങളുടെ നമ്പർ MLH 1, 2, 3 എന്നിങ്ങനെ. MLH എന്താണെന്നല്ലേ? മറ്റൊന്നുമല്ല, സാക്ഷാൽ മനോജ് ലൈബ്രറി ഹാൾ. ഒരു നോട്ട് ബുക്കിൽ എഴുതിവച്ച് ചില കൂട്ടുകാർക്കൊക്കെ വിതരണവും തുടങ്ങി.

ഈ പഴയ കഥ ഓർത്തതിനു കാരണമുണ്ട്. ഇതിലെ ശിവൻകൊച്ചാട്ടനാണ് ഈ ജാനുവരി 8-ന് അന്തരിച്ച, കേരള ശാസ്ത്രസഹിത്യപരിഷത്ത് മുൻ വൈസ് പ്രസിഡന്റ് ആർ. ശിവരാമപിള്ള. പരിഷത്തുകാർ ആറെസ്പി എന്നും പരിഷത്തിലെ ഇളയവർ ശിവരാമണ്ണൻ എന്നും നാട്ടുകാർ ശിവരാമപിള്ളസാർ എന്നും ശിവൻ കൊച്ചാട്ടനെന്നും ഒക്കെ വിളിച്ചിരുന്ന പേരിന് അർത്ഥം ഒന്നേയുള്ളൂ – ആത്മാർത്ഥത.

പഠിക്കുന്ന കാലത്ത് സമർത്ഥനായ വിദ്യാർത്ഥിയായിരുന്നു ശിവരാമപിള്ളയെന്ന് സഹപാഠികളും അദ്ധ്യാപകരും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. കണക്കിലും ഇംഗ്ലിഷിലുമൊക്കെ 100-ൽ 100 മാർക്കാണ്. എസ്എസ്എൽസി സർട്ടിഫിക്കറ്റുതന്നെ സാക്ഷ്യം. അന്ന് മുതുകുളം ഹൈസ്കൂളിലെ അദ്ധ്യാപകനായിരുന്ന മണ്ണേയാട്ടെ ശിവശങ്കരപ്പിള്ളസാർ സ്കൂളിൽ പത്താം ക്ലാസുകാരെ പഠിപ്പിക്കാൻ എട്ടിൽ പഠിക്കുന്ന ശിവരാമപിള്ളയെ വിളിക്കുമായിരുന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹംതന്നെ പലരോടും ഓർമ്മ പങ്കുവച്ചിട്ടുണ്ട്!
പുതിയവിളയോടടുത്ത് മുതുകുളത്തു പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന കെ ആൻഡ് എസ് എന്ന ട്യൂഷൻ ഹോമിൽ കുറേക്കാലം അദ്ധ്യാപകനായിരുന്നു. പില്ക്കാലത്തെ ട്യൂട്ടോറിയൽ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ ആദ്യകാലമായിരുന്നു അത്. പിന്നീട് നാട്ടിലെ പ്രധാന ട്യൂട്ടോറിയലുകൾ ആയിരുന്ന വിജയയിലും ഉദയയിലും പഠിപ്പിച്ചു. വീട്ടിലും ട്യൂഷൻ ക്ലാസുകൾ നടത്തിയിരുന്നു. പഠിച്ചവർക്കെല്ലാം അദ്ദേഹത്തിന്റെ രസകരമായ ക്ലാസുകൾ വലിയ ഇഷ്ടമായിരുന്നുവെന്നും കേട്ടിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം ക്ലാസിൽ പറഞ്ഞിരുന്ന കഥകൾ പലരും അഞ്ചാറുപതിറ്റാണ്ടുകൾക്കുശേഷവും ഓർക്കുന്നു. നാട്ടിൽ അതിവിപുലമായ വിദ്യാർത്ഥിസമ്പത്തും ശിവരാമപിള്ളസ്സാറെന്ന വിളിപ്പേരും ഈ അദ്ധ്യാപനത്തിലൂടെ കൈവന്നതാണ്. ആ ശിഷ്യസമ്പത്ത് നാട്ടിൽ അക്കാലത്തുതും പില്ക്കാലത്തും നല്ല സ്വീകാരവും ആദരവും ലഭിക്കാനും പൊതുപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പിന്തുണ കിട്ടാനും ഏറെ സഹായിച്ചു.

ആദിവാസിയൂരിലെ സന്ദർശനവേളയിൽ മന്ത്രിക്കൊപ്പം.

അദ്ധ്യാപനത്തിലുള്ള താത്പര്യം കാരണം റ്റിറ്റിസിക്കു ചേർന്നെങ്കിലും പഠനം മുഴുമിക്കുമ്മുമ്പേ ആരോഗ്യവകുപ്പിൽ ഹെൽത്ത് ഇൻസ്പെക്റ്ററായി ജോലി കിട്ടി. ജോലിയിൽ പ്രവേശിച്ചത് 1960-ൽ വടക്കൻ പറവൂരാണ്. തുടർന്ന് കുറ്റ്യാടി, കോഴിക്കോട്, മൈനാഗപ്പള്ളി, വടക്കൻ പറവൂർ, തൃക്കുന്നപ്പുഴ, കുറത്തികാട് എന്നിവിടങ്ങളിൽ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു. ഹെൽത്ത് സൂപ്പർവൈസറായാണു വിരമിച്ചത്. സർക്കാരിലും ആത്മാർത്ഥനമായി ജനസേവനം ചെയ്തിരുന്ന അദ്ദേഹം മികച്ച ആരോഗ്യപ്രവർത്തകനുള്ള സർക്കാരിന്റെ അവാർഡും നേടിയിട്ടുണ്ട്.

കുറ്റ്യാടിയിലും കോഴിക്കോട്ടുമൊക്കെ ജോലി ചെയ്യുന്ന കാലത്തുതന്നെ ആകാശവാണിയിൽ ആരോഗ്യകാര്യങ്ങളിൽ പ്രഭാഷണങ്ങൾ ചെയ്തിരുന്നു. ‘പുതിയവിള ആർ. ശിവൻ’ നടത്തുന്ന പ്രഭാഷണം കേൾക്കാൻ റേഡിയോ വച്ചു കാത്തിരുന്നതും കേട്ടതും നല്ല ഓർമ്മയുണ്ട്. ആ പേരിൽ ലേഖനങ്ങളും അദ്ദേഹം എഴുതിയിരുന്നു. (ഒരുപക്ഷെ, പേരിൽ പുതിയവിള ചേർക്കാൻ എനിക്കു പ്രേരണയായത് ഇതാകണം.) അന്ന് ഞങ്ങളുടെ നാട്ടിൽനിന്നു മറ്റാരും റേഡിയോയിൽ സംസാരിച്ചിട്ടില്ല. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മനോഹരമായ ശബ്ദവും അദ്ധ്യാപകസഹജമായ ലളിതമായ അവതരണവും ആകാശവാണി കോഴിക്കോട് നിലയത്തിൽ അന്നുണ്ടായിരുന്നവർക്കും ഇഷ്ടമായിരുന്നത്രേ.

വിവിധസ്ഥലങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യുമ്പോഴും നാട്ടിലെ പൊതുക്കാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെട്ടിരുന്നു. ആണ്ടുതോറും വാർഷികസമ്മേളനവും നാടകവും ഒക്കെ നടത്തിയിരുന്ന ദേശസേവിനി യുവജനസമാജത്തിൽ സജീവമായിരുന്നു. അതിന്റെ ഭാരവാഹിയായും പ്രവർത്തിച്ചു. പിന്നീട് നാട്ടിലെ പ്രമുഖ കലാസംഘടനയായ ‘റീഫോർമേഴ്സ് ആർട്സ് ക്ലബ്ബി’ലും സജീവമായി. ഇവയുടെ നാടകങ്ങളിലെല്ലാം അദ്ദേഹം പ്രധാനവേഷങ്ങൾ അഭിനയിച്ചു. ഒരു ബാലെ ട്രൂപ്പിനും അക്കാലത്ത് അദ്ദേഹം രൂപം നല്കിയിരിക്കുന്നു. ഒന്നുരണ്ടുകൊല്ലമെങ്ങാണ്ടേ അതു പ്രവർത്തിച്ചുള്ളൂ.

ശബരിമല മണ്ഡല-മകരവിളക്കുകാലത്ത് അവിടെ സ്പെഷ്യൽ ഡ്യൂട്ടിക്കു നിയോഗിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ അനവധിദിവസം താമസിച്ചു ജോലി ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. പതിവായി ശബരിമലയിൽ പോകാറുണ്ടായിരുന്ന അയ്യപ്പഭക്തൻ ആയിരുന്ന അദ്ദേഹം മകന് ആദ്യം ഇട്ട പേരുതന്നെ മണികണ്ഠൻ എന്നാണ്.

ആർ. ശിവരാമപിള്ള

അക്കാലത്തു നാട്ടിൽ സജീവമായി ഉണ്ടായിരുന്നത് രാഷ്ട്രീയപ്പാർട്ടികളും സമുദായസംഘടനകളും ആർട്സ് ആൻഡ് സ്പോർട്സ് ക്ലബ്ബുകളും ആയിരുന്നു. സർക്കാരുദ്യോഗസ്ഥർക്കു രാഷ്ട്രീയം പാടില്ലാത്തതിനാലാണോ എന്ന് അറിയില്ല, അദ്ദേഹം ബന്ധപ്പെട്ടത് സമുദായസംഘടനയായ നായർ കരയോഗത്തിലാണ്. ഗ്രാമക്ഷേത്രത്തിലെ ഭരണവും ഉത്സവനടത്തിപ്പും ഒക്കെയായി ബന്ധപ്പെട്ട ആവശ്യങ്ങൾക്കു രൂപപ്പെട്ടിരുന്ന കരയോഗങ്ങൾ മിക്കതും എൻഎസ്എസ് നിലവിൽ വന്നതോടെ അതിൽ അഫിലിയേറ്റ് ചെയ്തു. എൻഎസ്എസിൽ ചേരാതെ നിന്നവയാണ് നായർ കരയോഗങ്ങൾ. അവയോരോന്നും ഓരോ സ്വതന്ത്രസംഘടനകൾ ആയിരുന്നു. അതിനു മുകളിൽ ഏകോപനഘടകങ്ങളോ സംവിധാനങ്ങളോ ഇല്ലായിരുന്നു

ഈ സാഹചര്യത്തിലാണ് ഈ സ്വതന്ത്രസംഘങ്ങൾക്ക് സംസ്ഥാനതലത്തിൽ ഒരു സംഘടനയും ജില്ലാതാലൂക്ക് ഘടകങ്ങളും വേണമെന്ന ചിന്ത ഉണ്ടാകുന്നത്. അതിനു മുന്നിട്ടിറങ്ങിയത് ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ആയിരുന്നു. തെക്കൻ ജില്ലകളിലാണ് അത്തരം കരയോഗങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നത്. അത്തരം എല്ലാ സ്വതന്ത്രകരയോഗങ്ങളെയും ബന്ധപ്പെട്ട് അവയെയെല്ലാം കോർത്തിണക്കി ‘നായർ കരയോഗ യൂണിയൻ’ (NKU) എന്നൊരു സംഘടനയുണ്ടാക്കി. ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായി ഇദ്ദേഹത്തെത്തന്നെ അവർ തെരഞ്ഞെടുക്കുകയും ചെയ്തു. അന്നു കിടങ്ങൂർ ഗോപാലകൃഷ്ണപിള്ളയാണ് എൻഎസ്എസ് ജനറൽ സെക്രട്ടറി. സമാന്തരസംഘടനയിൽ അതിനു തുല്യമായ പദവി വഹിക്കുന്നയാൾ എന്ന അർത്ഥത്തിൽ ‘കിടങ്ങൂർതുല്യൻ’ എന്നൊക്കെ ചിലർ വിളിച്ചിരുന്നു.

ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്തിലേക്ക്

അക്കാലത്താണ് മലബാറിലെ സേവനകാലത്ത് അഞ്ചു വർഷം ജോലി ചെയ്ത കോഴിക്കോട് ജില്ലയിലെ കുറ്റ്യാടിയിൽവച്ചാണ് അദ്ദേഹം ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്തിന്റെ ശാസ്ത്രസാംസ്കാരികജാഥ കാണുന്നതും സി. ജി. ശാന്തകുമാറിന്റെ പ്രസംഗം കേൾക്കുന്നതും. അതിൽ ആകൃഷ്ടനായ അദ്ദേഹം അതിന്റെ ഭാഗമാകാൻ താത്പര്യപ്പെട്ടു. അങ്ങനെയാണ് 1982-ലെ ശാസ്ത്രകലാജാഥയ്ക്കു സ്വന്തം നാടായ പുതിയവിളയിൽ സ്വീകരണകേന്ദ്രമൊരുക്കുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീടിനു മൂന്നുനാലു വീടിനപ്പുറം ഒരു ചെറിയ പറമ്പിലാണു കലാജാഥ വന്നു പരിപാടികൾ അവതരിപ്പിച്ചത്. ഞങ്ങളെല്ലാം കാണാൻ പോയി. അന്നു ഞാനും കുറെ കൂട്ടുകാരും (എല്ലാവർക്കും 19 - 21 പ്രായക്കാർ) കേരള യുക്തിവാദിസംഘത്തിൽ സജീവമായിരുന്നു. പക്ഷെ, പരിഷത്തിന്റെ തെരുവുനാടകസങ്കേതവും പരിഷത്തിനെ പരിചയപ്പെടുത്തിയുള്ള ജാഥാമാനേജരുടെ പ്രസംഗവും വ്യത്യസ്തമായ സമീപനവുമൊക്കെ ഞങ്ങളെ ആകർഷിച്ചു. പരിഷത്തിന്റെ ഒരു യൂണിറ്റുകൂടി പുതിയവിളയിൽ സ്ഥാപിക്കണമെന്നു ഞങ്ങൾ അപ്പോൾത്തന്നെ തീരുമാനിച്ചു.

പ്രസംഗിക്കുന്ന ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിനു പിന്നിൽ ഇരിക്കുന്നവരിൽ ചുനക്കര ജനാർദ്ദനൻ നായർ, പ്രൊഫ. എം. എൻ ലക്ഷ്മണൻ

കലാജാഥാസംഘത്തിനു ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ വീട്ടിലായിരുന്നു പ്രഭാതഭക്ഷണം. അവരോടൊപ്പം പരിഷത്തിന്റെ മാവേലിക്കര മേഖലാഭാരവാഹികളും ജില്ലാഭാരവാഹികളും ആയ ചുനക്കര ജനാർദ്ദനൻ നായർ, പ്രൊഫ. എം. എൻ. ലക്ഷ്മണൻ, പ്രൊഫ. ആർ. ആർ. സി വർമ്മ തുടങ്ങിവരും ഉണ്ടായിരുന്നു. ഞങ്ങൾ അവരെ സമീപിച്ചു. ശിവരാമപിള്ളസാർ രൂപം നല്കുന്ന യൂണിറ്റിൽ ചേർന്നു പ്രവർത്തിക്കൂ, ഒരേ സ്ഥലത്ത് ഒന്നിലധികം യൂണിറ്റ് പറ്റില്ല എന്നായിരുന്നു മറുപടി.

പക്ഷെ, നായർ കരയോഗവുമായുള്ള ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ ബന്ധവും ദൈവവിശ്വാസവും ശബരിമലപ്പോക്കും ഒക്കെ കാരണം യുക്തിവാദികളായ ഞങ്ങൾക്ക് (ഞാൻ, സലിം ലാൽ, ശശിധരൻ പിള്ള തുടങ്ങിയവർ) പരിഷത്തുകാര്യത്തിൽ അദ്ദേഹവുമായി സഹകരിക്കാൻ വൈമുഖ്യം ഉണ്ടായിരുന്നു. അതൊക്കെക്കൊണ്ടാണ് കലാജാഥവരെ ഞങ്ങൾ വിട്ടുനിന്നതുതന്നെ. ഇക്കാര്യം തുറന്നുപറഞ്ഞപ്പോൾ അദ്ദേഹം നയം വ്യക്തമാക്കി: ‘എന്നാൽപ്പിന്നെ നിങ്ങൾ ശിവരാമപിള്ളയെ നേരേയാക്കിനെടേ’.
ഞങ്ങളുടെ പരിഷത്തുതാത്പര്യം അവരാരെങ്കിലും പറഞ്ഞറിഞ്ഞിട്ടാകാം അദ്ദേഹം ഞങ്ങളെ പരിഷത്തിലേക്കു ക്ഷണിച്ചു. ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ അഭ്യർത്ഥന മാനിച്ച് ഞങ്ങൾ ആ യൂണിറ്റുമായി സഹകരിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. കെ. എസ്. ഷെല്ലി, സരസൻ, കൃഷ്ണകുമാർ (ചെങ്ങളിൽ) എന്നിവരുടെ പങ്കാളിത്തത്തോടെ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ മുൻകൈയിൽ കലാജാഥ സംഘടിപ്പിച്ച യൂണിറ്റ് ഫലത്തിൽ പൂർണ്ണരൂപം കൈവരിക്കുന്നത് ഞങ്ങൾകൂടി അംഗങ്ങളായപ്പോഴാണ്.

യൂണിറ്റുയോഗമൊക്കെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീടിനു തെക്കുപുറത്തുള്ള ഒരു തുറന്ന മുറിയിലാണ്. ചുവരുകൾ ഇല്ല. അരമതിലാണ്. അതിലാണ് ഇരിപ്പ്. ഒരു വശത്തുമാത്രം ചുവർ. അതിൽ അക്കാലത്ത് പുതിയവിള സർവ്വിസ് സഹകരണസംഘം നടത്തുന്ന തുണി വ്യാപാരത്തിന്റെ പ്രചാരണത്തിന് ഇറക്കിയ ചിത്രകാലൻഡറിൽനിന്നു വെട്ടി ഒട്ടിച്ച ശിവപാർവ്വതിമാരുടെ ചിത്രം! ഞങ്ങൾക്ക് അതു വലിയ കല്ലുകടിയായി തോന്നി. ശാസ്ത്രം പറയുകയും ദൈവങ്ങളെ ആരാധിക്കുകയും ചെയ്യുക! ഞങ്ങൾ വിയോജിപ്പോടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ തുടർന്നു. റോയി, സദാശിവൻ പിള്ള, ഗോപാലകൃഷ്ണപിള്ള, ജയകൃഷ്ണൻ, ജയ്‌കിഷൻ, ശിവശങ്കരപ്പിള്ള, സുരേഷ്, ... യൂണിറ്റ് അങ്ങനെ വളർന്നുകൊണ്ടിരുന്നു.

കണ്മുന്നിൽ കണ്ട പരിണാമം

പ്രവർത്തനം സജീവമായതോടെ ചുവരിലെ ശിവപാർവ്വതിമാർ അപ്രത്യക്ഷമായി. നഷ്ടവും മറ്റു കാരണങ്ങളുംകൊണ്ട് ബാലെ ട്രൂപ്പ് പിരിച്ചുവിട്ടു. ഉത്സവക്കമ്മിറ്റിയും പറയെടുപ്പുസ്വീകരണവും ഒക്കെ ഉപേക്ഷിച്ചു. കരയോഗകാര്യങ്ങളിൽനിന്നു ക്രമേണ അകന്നു. ശിവപാർവ്വതിമാരിരുന്ന ചുമരിൽ പുതിയ എഴുത്തു വന്നു: ‘പരിഷദ് ഭവൻ’. ആ വീടുള്ള ജങ്ഷനിലും വന്നു ഒരു ബോർഡ്: പരിഷത്ത് നഗർ’. ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ മേൽവിലാസംതന്നെ ‘ആർ. ശിവരാമപിള്ള, പരിഷദ് ഭവൻ, പരിഷത്ത് നഗർ, പട്ടോളിമാർക്കറ്റ് പിഒ’ എന്നായി! അന്നത്തെ ഒട്ടുമിക്ക പരിഷത്തുകാർക്കും കാണാപ്പാഠമായിരുന്ന വിലാസം.

പരിഷത്തിൽ 2022-24-ൽ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായിരുന്ന ജോജി കൂട്ടുമ്മേൽ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ മരണമറിഞ്ഞപ്പോൾ ഫേസ്ബുക്കിൽ എഴുതിയ ആദ്യവാക്കുകളും ഈ മേൽവിലാസം ആയിരുന്നു. തുടർന്ന് ഇത്രകൂടി എഴുതി: “ഇങ്ങനെയൊരു മേൽവിലാസം ഓർമ്മയുണ്ട്. കലാജാഥയുടെ ഒരുക്കങ്ങളൊക്കെ എന്തായി എന്ന് ചോദിച്ചുകൊണ്ട് 1990-കളുടെ തുടക്കത്തിൽ വന്ന ഒരു പോസ്റ്റ് കാർഡിലെ ഫ്രം അഡ്രസ് ആയിരുന്നു അത്. അന്ന് മേഖലാഭാരവാഹി ആയിരുന്ന എനിക്ക് ആദ്യമായി കിട്ടുന്ന ഒരു സംസ്ഥാനകമ്മിറ്റിയംഗത്തിന്റെ കത്ത് ഇതാണ്.”

പരിഷത്പ്രവർത്തനത്തിന്റെ വിശദാംശങ്ങളിലേക്കു പോകുന്നതിനുമുമ്പ് പരിഷത്ത് അദ്ദേഹത്തിൽ സൃഷ്ടിച്ച മാറ്റത്തിന്റെ നഖചിത്രം പൂർണ്ണമാക്കാം.

ഞങ്ങളുടെ കണ്മുന്നിൽ നടന്ന ആ മാറ്റത്തിന്റെ പാരമ്യം നാടിനെയാകെ അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ഞെട്ടിച്ച ഒരു സംഭവമായിരുന്നു. സ്വന്തം അമ്മ മരിച്ചപ്പോൾ ഒരു മരണാനന്തരച്ചടങ്ങും നടത്താതെ സംസ്കരിക്കാൻ അദ്ദേഹം തയ്യാറായി! യുക്തിവാദികളായ ഞങ്ങൾ ചിലർക്കല്ലാതെ നാട്ടുകാർക്കു കേട്ടുകേഴ്വിപോലുമില്ലാത്ത കാര്യം! (അതിനു മുമ്പു നടന്ന, എന്റെ അച്ഛന്റെ ശവസംസ്ക്കാരവും ഇത്തരത്തിൽ ആയിരുന്നെങ്കിലും ആദ്ധ്യാത്മികനിലപാടിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ കുളിപ്പിക്കലും നിലത്തു തെക്കുവടക്കു കിടത്തലും അടക്കമുള്ള ആചാരങ്ങളൊന്നും ഇല്ലാതെ ‘ശവം കത്തിച്ചുകളയണം’ എന്ന് എഴുതിവച്ചിരുന്നതിനാൽ വൈക്ലബ്യത്തോടെയാണെങ്കിലും നാട്ടുകാർ സഹകരിച്ചിരുന്നു.) ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ പ്രവൃത്തിയിൽ നാട്ടിൽ വലിയ പ്രതിഷേധം ഉയർന്നു. ആരും ആ വീട്ടിൽ കയറുകയും സഹകരിക്കുകയും ഇല്ലെന്നു പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഒരുതരം ഊരുവിലക്ക്. നാട്ടിലെ ഉത്പതിഷ്ണുക്കളായ ചിലരും ഞങ്ങളും അവിടെ പോകാനും കാര്യങ്ങളിൽ സഹായിക്കനും തയ്യാറായി. ഊരുവിലക്കിയ നായർ സമുദായക്കാർക്കു നിഷേധിക്കാനാവാത്ത, അനാചാരങ്ങൾ നീക്കി സമുദായത്തെ പരിഷ്കരിക്കണമെന്നു ചിന്തിക്കുന്ന, ചില സമുദായപ്രമാണിമാരെത്തന്നെ ആ വീട്ടിലേക്കു ക്ഷണിച്ചുകൊണ്ടുവരികയുമൊക്കെ ചെയ്താണ് ഏറെക്കാലംകൊണ്ട് ആ നിലയ്ക്കു മാറ്റമുണ്ടാക്കിയത്.

ഇപ്പോൾ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറും അതേ പാതയാണു സ്വീകരിച്ചത്. വിപ്ലവാത്മകമായ സ്വയംപരിണാമത്തിനു വിധേയനായിരുന്ന ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ആചാരപ്രകാരമുള്ള സംസ്ക്കാരം ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. മരണശേഷവും തന്നെക്കൊണ്ടു സമൂഹത്തിനു ഗുണമുണ്ടാകണം എന്ന ആഗ്രഹത്തിൽ, ശരീരം വൈദ്യവിദാർത്ഥികൾക്കു പഠിക്കാൻ നല്കണമെന്ന് അദ്ദേഹം കുടുംബത്തോടു നിഷ്ക്കർഷിച്ചിരുന്നു. അപ്രകാരം ദേഹം കളമശ്ശേരി മെഡിക്കൽ കോളെജിനു കൈമാറുകയായിരുന്നു.
ഇതൊന്നും ആരും പറഞ്ഞിട്ടായിരുന്നില്ല. ധാരാളമായി വായിക്കുമായിരുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ വായന ശാസ്ത്രപുസ്തകങ്ങളിലെക്കു മാറിയതും ‘പ്രകൃതി, സമൂഹം, ശാസ്ത്രം’, ‘നാം ജീവിക്കുന്ന ലോകം’ തുടങ്ങിയ ഗൗരവമുള്ള ശാസ്ത്രക്ലാസുകൾ കേട്ടതും ആ ക്ലാസുകൾ എടുത്തതും പ്രപഞ്ചത്തിന്റെയും ജീവന്റെയും ഉത്പത്തിപരിണാമങ്ങളും സാമൂഹികവികാസവുമൊക്കെ മനസിലാക്കിയതും ഉന്നതാശയക്കാരായ നിരവധിപേരുമായി ചേർന്നു ദീർഘകാലം പ്രവർത്തിച്ചതും എല്ലാം അദ്ദേഹത്തിൽ വളർത്തിയ ശാസ്ത്രബോധത്തിന്റെ പ്രതിസ്ഫുരണങ്ങൾ ആയിരുന്നു അതെല്ലാം.

‘എന്റെ ജീവിതമാണ് എന്റെ സന്ദേശം’ എന്ന ഗാന്ധിവാക്യം അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന തരത്തിൽ സ്വന്തം ആശയങ്ങൾ ജീവിതത്തിൽ പ്രാവർത്തികമാക്കുന്ന ഒരു മികച്ച മനുഷ്യന്റെ ഉദയമായിരുന്നു അത്. ശാസ്ത്രബോധവും ആധുനികമൂല്യങ്ങളും പുരോഗമനാശയങ്ങളും സ്വാംശീകരിച്ച് ആ വ്യക്തിത്വം വളർന്നുവികസിച്ചത് വിസ്മയിപ്പിക്കുന്ന അനുഭവം ആയിരുന്നു. ആ ഘടകംതന്നെയാണ് അദ്ദേഹത്തെപ്പറ്റി വീണ്ടും വീണ്ടും എഴുതാനും പറയാനും പ്രേരിപ്പിക്കുന്നത്. ആ മാറ്റത്തിന്റെ കഥയാണ് ഇനി പറയുന്നത്.

പരിഷത്തിനായി സമർപ്പിച്ച ജീവിതം

പരിഷത്ത് പുതിയവിള യൂണിറ്റിന്റെ ആസ്ഥാനം അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീടുതന്നെ ആയിരുന്നു. അങ്ങനെയെല്ലാം സ്വയം പരിണമിച്ച ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ കുടുംബത്തെയാകെ പരിഷത്തുവത്ക്കരിച്ചു. മറ്റു പല പ്രധാന പരിഷത്തുകാർക്കും കഴിയാത്ത കാര്യമായിരുന്നു അത്. ജീവിതപങ്കാളിയായ ജഗദയെ പരിഷത്തിലെ ആദ്യകാലവനിതാപ്രവർത്തകരിൽ ഒരാളാക്കി മാറ്റി. യൂണിറ്റിനു കീഴിൽ രൂപം‌കൊണ്ട സി. വി. രാമൻ യുറേക്കാ ബാലവേദിയുടെയും ആസ്ഥാനം അവിടെത്തന്നെ. രണ്ടു മക്കളും അതിൽ അംഗങ്ങളായി - എസ്. ജഗദീശും ജെ. ശിജയും. ആ പശ്ചാത്തലമാണ് ജഗദീശിനെ തികഞ്ഞ പരിസ്ഥിതിസ്നേഹിയാക്കി മാറ്റിയത്. സുസ്ഥിരവികസനവും പുനർനവീകരണഷമമായ ഈർജ്ജവും പരിസ്ഥിതിയും സംബന്ധിച്ച ജഗദീശിൻ്റെ ബ്ലോഗ് സമകാലികമായ സുപ്രധാനവിവരങ്ങളാൽ സമൃദ്ധമാണ്. ആ ബാലവേദിയിലൂടെ വളർന്നവരാണ്  സി. പി. ഐ. (എം) പൊളിറ്റ്ബ്യൂറോ അംഗം സ. എസ്. രാമചന്ദ്രൻ പിള്ളയുടെ മക്കളായ ബിപിൻ ചന്ദ്രനും ബിജോയ് ചന്ദ്രനുമൊക്കെ. നല്ല പൗരരായി വളർന്ന വേറെയും എത്രപേർ!

പുതിയവിള യൂണിറ്റ് സംസ്ഥാനത്തെ ഏറ്റവും മികച്ച പരിഷത്ത് യൂണിറ്റുകളിലൊന്നായി വളർന്നതിനുപിന്നിൽ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ സമർപ്പണവും കഠിനാദ്ധ്വാനവുംതന്നെ ആയിരുന്നു പ്രധാനം. യൂണിറ്റ് ഉണ്ടായതിന്റെ അടുത്തവർഷംതന്നെ മാവേലിക്കര മേഖലാവാർഷികം പുതിയവിള ഏറ്റെടുത്തു. (അന്ന് ആലപ്പുഴയിൽ രണ്ടു മേഖലയേ ഉള്ളൂ. ആലപ്പുഴയും മാവേലിക്കരയും. ഇന്ന് ആ മാവേലിക്കരമേഖല മാവേലിക്കര, കായംകുളം, ഹരിപ്പാട്, ചാരുമ്മൂട്, ചെങ്ങന്നൂർ തുടങ്ങിയ പല മേഖലകളാണ്.) ഏഴു ദിവസത്തെ അനുബന്ധപരിപാടികളോടെ ആയിരുന്നു സമ്മേളനം. പരിഷത്തിന്റെ സംസ്ഥാനചുമതലക്കാരായ ആർ. രാധാകൃഷ്ണൻ (അണ്ണൻ), ഡോ. ബി. ഇക്ബാൽ, ടി. രാധാമണി, ചുനക്കര തുടങ്ങിയ പ്രമുഖരുടെ പ്രതിദിനപ്രഭാഷണങ്ങൾ. എല്ലാത്തിനും വേദി ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ വീട്ടുവളപ്പിൽ ഇട്ട പന്തൽ!

ആ സമ്മേളനം പുതിയവിളയുടെ ചരിത്രത്തിലെതന്നെ സുപ്രധാനസംഭവം ആണ്. നാട്ടുകാർ അന്നുവരെ ചിന്തിച്ചിട്ടില്ലാത്ത, കേട്ടിട്ടുപോലുമില്ലാത്ത ഗൗരവമുള്ള വിഷയങ്ങളിൽ പരിഷത്തിന്റെ സംസ്ഥാനനേതാക്കൾ വന്നു നടത്തിയ ഗം‌ഭീരപ്രഭാഷണങ്ങൾ കേൾക്കാൻ ദിവസം ചെല്ലുന്തോറും ആളുകൾ കൂടിക്കൊണ്ടിരുന്നു.

പുതിയവിള യൂണിറ്റിന്റെ ആദ്യമാസങ്ങളിൽത്തന്നെ നടത്തിയ ഗ്രാമശാസ്ത്രജാഥയുടെ പ്രഥമപരിപാടി പറത്തറ എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന പട്ടികവിഭാഗക്കോളനിയിൽ ആയിരുന്നു. പിന്നീട് സംസ്ഥാന ചീഫ് സെക്രട്ടറിയായ ജിജി തോംസൺ അന്ന് ചെങ്ങന്നൂർ ആർഡിഒ ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഞങ്ങളോടൊപ്പം നടന്നതും ആ കോളനിയിൽ അവർ ഇട്ട പായയിൽ ഇരുന്നു സംസാരിച്ചതും അവർ തന്ന കാപ്പി കുടിച്ചതും ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ മുൻകൈയുടെ മാത്രം ഫലം ആയിരുന്നു. സവർണ്ണർ പോകാറില്ലായിരുന്ന കോളനിയിലേക്കുള്ള ആ കടന്നുചെല്ലൽ ജാതിബോധത്തിൽനിന്നു വിശാലമാനവികതയിലേക്കുള്ള മാറ്റത്തിന്റെ ആദ്യസൂചനയായി ഇന്നു ഞാൻ മനസിലാക്കുന്നു.

ഇതിനിടെ ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ വെയിലുകൊണ്ട് സൈക്കിൾ ചവിട്ടിയും നടന്നും പരിഷത്തിനു യൂണിറ്റുകൾ സംഘടിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു. മാവേലിക്കരമേഖലയിൽ യൂണിറ്റുകൾ പെരുകിയപ്പോൾ മേഖല ആദ്യം മാവേലിക്കരയെന്നും കായംകുളമെന്നും വിഭജിച്ചു. ഇതിൽ കായംകുളം മേഖല ആയിരുന്ന, വടക്കു തോട്ടപ്പള്ളിമുതൽ ജില്ലയുടെ തെക്കേ അതിർത്തിയായ ഓച്ചിറവരെയും പടിഞ്ഞാറ് അറബിക്കടലിനോടു ചേർന്ന ആറാട്ടുപുഴ മുതൽ കിഴക്ക് രണ്ടാംകുറ്റിവരെയുമുള്ള, പ്രദേശത്തുമാത്രം ഉണ്ടായത് സജീവമായ 25-ഓളം യൂണിറ്റുകൾ! ആ വളർച്ച ആ മേഖലയെയും ഹരിപ്പാടും കായംകുളവുമായി വിഭജിക്കുന്നതിലെത്തി.

പുതിയവിള യൂണിറ്റും അതിനൊത്തു വളരുകയായിരുന്നു. മേഖലാവാർഷികവും ജില്ലാവാർഷികവും മേഖലാ, ജില്ലാ ബാലോത്സവങ്ങളും ജില്ലയിലെ ശാസ്ത്രകലാസംഘത്തിന്റെ റിഹേഴ്സൽ ക്യാമ്പും ഉൾപ്പെടെ പല പ്രധാന ജില്ലാമേഖലാതലപരിപാടികളും ഏറ്റെടുത്തു നടത്തുന്ന യൂണിറ്റായി മാറി. പഞ്ചായത്തിലെ മൂന്നു വാർഡുകൾ മാത്രമായിരുന്നു പ്രവർത്തനമേഖല എന്നിരിക്കെയാണ് ബൃഹത്തായ ഈ പ്രവർത്തനമെല്ലാം പുതിയവിള യൂണിറ്റ് നടത്തുന്നത്. പുതിയവിള ഉൾപ്പെട്ട കണ്ടല്ലൂർ പഞ്ചായത്തിൽത്തന്നെ ഉണ്ടായീ മറ്റു മൂന്നു യൂണിറ്റുകൾകൂടി. ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ സ്വന്തമായി ശാസ്ത്രകലാസംഘം ഉണ്ടായിരുന്ന ആദ്യയൂണിറ്റായിരുന്നു പുതിയവിള. സംസ്ഥാനത്തുതന്നെ വിരലിൽ എണ്ണാവുന്ന യൂണിറ്റുകൾക്കേ കലാസംഘം ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. അതിലും പ്രധാനപങ്ക് അദ്ദേഹത്തിനായിരുന്നു.

'നാം ജീവിക്കുന്ന ലോകം' ക്ലാസുകൾ, ഹാലീധൂമകേതുവിനെ സ്വാഗതം ചെയ്തു നടത്തിയ ജ്യോതിശാസ്ത്രക്ലാസുകൾ ഒക്കെ സ്മസ്ഥാനതലത്തിൽ 10,000 ക്ലാസുകൾ ലക്ഷ്യം വയ്ക്കുകയും 18,000-ഉം 20,000-ഉം ഒക്കെ കവിയുകയും ചെയ്തപ്പോൾ പുതിയവിളയും അതിനൊത്ത് ലക്ഷ്യത്തിന്റെ രണ്ടും മൂന്നും ഇരട്ടി ക്ലാസുകൾ നടത്തി. ഹാലി ധൂമകേഠു വന്നപ്പോൾ സ്കൂൾവിദ്യാർത്ഥികൾക്കായി സംഘടിപ്പിച്ച 'സയൻസ് ഒളിമ്പ്യാഡ്' മത്സരത്തിൽ കായം‌കുളം സബ്‌ ജില്ലയിലെ ഒന്നാം സ്ഥാനവും സമ്മാനമായ അഞ്ചിച്ച് ടെലസ്കോപ്പും പുതിയവിള യൂണിറ്റ് തയ്യാറെടുപ്പിച്ചു കൊണ്ടുപോയ കൊപ്പാറേത്ത് സ്കൂളിനാണു ലഭിച്ചത്. ശാസ്ത്രകലാജാഥകൾക്കു മികച്ച സ്വീകരണം ഒരുക്കുകയും ആയിരക്കണക്കിനു രൂപയുടെ ശാസ്ത്രപുസ്തകങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുകയുമൊക്കെ ചെയ്തതടക്കം എത്രയെത്ര പ്രവർത്തനവിജയങ്ങളുടെ കഥയാണ് അന്നു യൂണിറ്റിനു പറയാനുണ്ടായിരുന്നത്!

ആ കലാസംഘത്തിന്റെയും പിന്നീട് ജില്ല സ്വന്തം കലാസംഘം ഉണ്ടാക്കിയപ്പോൾ അതിന്റെയും മുഖ്യചുമതലക്കാരൻ ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ആയിരുന്നു. ഷർട്ടിടാതെ മെറൂൺ മുണ്ടും തോർത്തുമായി ഞങ്ങൾ ശാസ്ത്രകലാപരിപാടികൾ അവതരിപ്പിച്ച വേദികൾ എത്ര! ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ പിന്നീട് സംസ്ഥാന ശാസ്ത്രകലാജാഥയുടെയും ശാസ്ത്രവണ്ടിയുടെയുമൊക്കെ മാനേജരായി. അരങ്ങുകളിൽ നാടകം കളിച്ചു, പാട്ടു പാടി. അഭിനയവും കലാവതരണവും അദ്ദേഹത്തിനു ഹരമായിരുന്നു. കായം‌കുളം മേഖലയുടെ ഒരറ്റമായ തൃക്കുന്നപ്പുഴമുതൽ മറ്റേയറ്റമായ കാപ്പിൽവരെ ഞങ്ങൾ പിള്ളേരുസെറ്റിനൊപ്പം ഞങ്ങളെപ്പോലെ ലുങ്കിമാത്രം ഉടുത്ത് തോർത്തു തോളിൽ ചുറ്റി സൈക്കിൾ ചവിട്ടി വന്നതും കലാപരിപാടികൾ അവതരിപ്പിച്ചതുമൊക്കെ ഇന്നും പലർക്കും ചിന്തിക്കാൻപോലും കഴിയാത്തതാണ്.

1980-കളുടെ തുടക്കത്തിലെല്ലാം പരിഷത്ത് ആണുങ്ങളുടെ സംഘടന ആയിരുന്നു. സംസ്ഥാനത്താകെക്കൂടി ഏതാനും വനിതാ അംഗങ്ങൾ മാത്രം. എൺപതുകളിൽ പരിഷത്തിൽ ശക്തിപ്പെട്ട സ്ത്രീപക്ഷചിന്തകൾ സ്ത്രീകളെ സംഘടനയിലേക്ക് ആകർഷിക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത തിരിച്ചറിഞ്ഞു. അതേത്തുടർന്ന് പരിഷത്തിനുകീഴിൽ വനിതാവേദി സംഘടിപ്പിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. പക്ഷെ, പൊതുക്കാര്യങ്ങൾക്കു സ്ത്രീകളെ കിട്ടുക എളുപ്പമായിരുന്നില്ല. പരിഷത്പ്രവർത്തകർ ജീവിതപങ്കാളികൾ ഉൾപ്പെടെ കുടുംബങ്ങളിലെ സ്ത്രീകളെ സംഘടനാപ്രവർത്തനത്തിൽ പങ്കുചേർക്കാൻ ആഹ്വാനമുണ്ടായി. അതൊന്നും കാര്യമായ ഒരു ചലനവും ഉണ്ടായില്ല.

പക്ഷെ, അന്ന് ആ വഴിയിലെ ആദ്യപഥികനായത് ശിവരാമപിള്ളസ്സാറായിരുന്നു. ജീവിതപങ്കാളിയായ ജി. ജഗദയെ (ഞങ്ങളുടെയെല്ലാം ജഗദച്ചേച്ചി) അദ്ദേഹം സജീവമായി രംഗത്തിറക്കി. അന്ന് ജില്ലാക്കമ്മിറ്റിയിൽപ്പോലും ഒരു വനിതയെ അംഗമാക്കാൻ ഇല്ലാതിരിക്കെ ഒരു പൊതുപ്രവർത്തനപരിചയവും ഇല്ലാത്ത ജഗതച്ചേച്ചിയെ കായംകുളം മേഖലയിലും പിന്നീടു ജില്ലയിലും വനിതാവേദി കൺവീനരാക്കി അവരെയുംകൂട്ടി ജില്ലയുടെ മുക്കിലും മൂലയിലുമെല്ലാം എത്തി വനിതാവേദികൾ സംഘടിപ്പിച്ചു. അതിന്റെ മഹത്വം അന്ന് അത്ര മനസിലായില്ലങ്കിലും ഇന്നു വളരെ നന്നായി തിരിച്ചറിയുന്നു. ജഗദച്ചേച്ചിയെയുംകൂട്ടി  അദ്ദേഹം സംസ്ഥാനത്തുടനീളം പരിപാടികൾക്കെല്ലാം പോയിത്തുടങ്ങി. അവരുടെ സാന്നിദ്ധ്യം പ്രയോജനപ്പെടുത്തി യൂണിറ്റുകളിൽ വനിതാവേദികൾ ഉണ്ടാക്കാനും അതിനു പറ്റാത്തിടങ്ങളിൽ ഒറ്റയ്ക്കും തെറ്റയ്ക്കും വനിതകളെ പരിഷത്തിന്റെ യൂണിറ്റുകളിൽ പ്രവർത്തകരാക്കാനും അദ്ദേഹത്തിനു കഴിഞ്ഞു.

സ്വന്തം ജീവിതപങ്കാളിയെ നേതാവാക്കാൻ കൊണ്ടുനടക്കുകയാണെന്നും കുടുംബവാഴ്ചയെന്നുമൊക്കെ ആക്ഷേപിച്ചവരുടെ പലരുടെയും കുടുംബത്തെയൊന്നും പരിഷത്തിൽ കണ്ടിരുന്നില്ല എന്നതും അതേ ഗൗരവത്തോടെ ഓർക്കുന്നു. അതെല്ലാം അവഗണിച്ച് അദ്ദേഹവും ജഗതച്ചേച്ചിയും മുന്നോട്ടുതന്നെ പോയി. അതൊന്നും ആ പദവിക്കായി ആയിരുന്നില്ല. ഇന്നും പരിഷത്തിൽ സജീവമായുള്ള പല വനിതകളും ശിവരാമപിള്ളസാറിന്റെ ഈ മാതൃകാപ്രവർത്തനത്തിന്റെകൂടി ഫലമായി വന്നവരാണ്. തീർച്ചയായും ഞങ്ങൾ പരിഷത്പ്രവർത്തകരുടെയെല്ലാം പിന്തുണ അതിന് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. പക്ഷെ, രംഗത്തേക്കു വരാൻ അന്നത്തെ സ്ത്രീകൾക്കു ധൈര്യവും പ്രചോദനവും ആയത് ജഗത എന്ന സ്ത്രീയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമാണ്. പരിഷത്തിൽ ഏതാണ്ടു മുഴുവൻസമയം ആണ്ടുമുങ്ങിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിന്തുണയും അവർതന്നെ ആയിരുന്നു.

യാഥാസ്ഥിതികസാഹചര്യങ്ങളിൽ ജനിച്ചുവളർന്ന ആളായിരുന്നിട്ടും കുടുംബത്തിൽ നല്ല ജനാധിപത്യം പുലർത്തി. മക്കളുടെ പഠനത്തിലടക്കം അവരുടെ അഭിരുചിക്കും ഇഷ്ടത്തിനുമായിരുന്നു പരിഗണന. മകൾ ശിജ അക്വാകൾച്ചർ പഠിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചപ്പോൾ മിക്കവരും കളിയാക്കിയെങ്കിലും ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ പ്രാത്സാഹിപ്പിച്ചു. പിന്നീട് ജോലിയുടെ ഒരു ഇടവേളയ്ക്കുശേഷം എംഫിലും പിഎച്ഛ്ഡിയും ചെയ്യുമ്പോൾ അച്ഛനു വലിയ സന്തോഷമായിരുന്നെന്നും ശിജ ഓർക്കുന്നു.

1984 ഡിസംബർ 2-ലെ ഭോപ്പാൽ വാതകദുരന്തം എന്ന മുതലാളിത്തകൂട്ടക്കൊലയെത്തുടർന്ന് ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്ത് യൂണീയൻ കാർബൈഡിന്റെ ഉത്പന്നങ്ങൾ ബഹിഷ്ക്കരിക്കാൻ നടത്തിയ ആഹ്വാനവും കുത്തകവിരുദ്ധ, സ്വാശ്രയത്വ ക്യാമെയിനും ആത്മാർത്ഥമായും ശക്തമായും ഏറ്റെടുത്തയാളായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 'എവറെഡി ബാറ്ററി ബഹിഷ്ക്കരിക്കുക' എന്ന സീൽ ഉണ്ടാക്കി കത്തുകളിലും മറ്റ് എഴുത്തുകളിലുമെല്ലാം അദ്ദേഹം പതിച്ചിരുന്നു. ഞാനും അക്കാലത്തെല്ലാം ആ മുദ്ര പതിച്ചാണു നൂറുകണക്കിനു കത്തുകൾ അയച്ചിരുന്നത്. തുടർന്ന്, ഭോപ്പാലിൽ നടന്ന ജനകീയശാസ്ത്രപ്രസ്ഥാനങ്ങളുടെ അഖിലേൻഡ്യാ സമ്മേളനത്തിലും പരിഷത്തിന്റെ ശാസ്ത്രകലാജാഥയുടെ മാതൃകയിൽ അഖിലേൻഡ്യാതലത്തിൽ സംഘടിപ്പിച്ച 'ഭാരത് ഗ്യാൻ വിഗ്യാൻ ജാഥ'കളുടെ സമാപനത്തിലും പങ്കെടുക്കാൻ കേരളത്തിനിന്നുള്ള പരിഷത്തുകാർ ഒരു ട്രയിൻ ചാർട്ടർ ചെയ്തു പോയിരുന്നു. സയൻസ് ട്രയിൻ എന്നു പേരിട്ട ആ ട്രയിനിൽ ഭോപ്പാലിനുപോയ സംഘത്തിൽ ജില്ലയിൽനിന്നു പരമാവധിപ്പേരെ പങ്കെടുപ്പിക്കാനും അദ്ദേഹം മുന്നിൽനിന്നു. സയൻസ് ട്രയിനിലും ഞങ്ങൾക്കൊപ്പം അദ്ദേഹം ഉണ്ടായിരുന്നു. 

സംഘാടനത്തെക്കാൾ പ്രധാനം അദ്ദേഹം ചെയ്ത എണ്ണമറ്റ പ്രഭാഷണങ്ങളും എടുത്ത ശാസ്ത്രക്ലാസുകളുമാണ്. എത്രയെത്ര പത്തും ഇരുപതും പേർക്കുള്ള ക്ലാസുകൾ മുതൽ നൂറുകണക്കിനുപേർ പങ്കെടുത്ത സെമിനാറുകൾവരെ എത്രയെത്ര ശാസ്ത്ര, സാമൂഹിക പ്രഭാഷണങ്ങളും പ്രസംഗങ്ങളും!
അദ്ദേഹത്തിന്റെ അക്കാലത്തെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ പരിഷത്തിന്റെ മുതിർന്നപ്രവർത്തകനായ എൻ. ആർ. ബാലകൃഷ്ണൻ അനുസ്മരിച്ചത് പകർത്തുന്നു:

“ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ 80-കളുടെ ആദ്യം ഞാൻ ആലപ്പുഴ കെഎസ്ഇബി വക ക്വാർട്ടേഴ്സിൽ താമസിച്ചിരുന്ന കാലത്ത് അവിടെ കൂടെക്കൂടെ വന്നിരുന്നത് ഓർക്കുന്നു.  അക്കാലത്ത് ജില്ലാക്കമ്മിറ്റികൾ പലപ്പോഴും രാത്രിയാണു കൂടിയിരുന്നത്. ദൂരെനിന്നു വരുന്നവർ രാത്രി താമസിച്ചിട്ടു രാവിലെ തിരിച്ചുപോവുകയാണ് പതിവ്. പുതിയവിളഭാഗത്തു സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ക്യാമ്പുകളിൽ ഞാനും പോയി താമസിച്ചിരുന്നു. തുടർച്ചയായി ഇടപഴകുകവഴി ഒരാത്മബന്ധം സ്ഥാപിച്ചതായി പറയാം.

“കാഴ്ചയിൽ സൗമ്യനെങ്കിലും അദ്ദേഹം കണിശക്കാരൻ ആയിരുന്നു. പലപ്പോഴും അനീതികളോട് കലഹിച്ചു നിലകൊണ്ടു. ഒരു ഉദാഹരണം പറയാം. 90കളുടെ ആദ്യം അനർട്ടിന്റെ ഡയറക്ടർസ്ഥാനത്തുനിന്ന് ആർവിജിയെ നീക്കം ചെയ്തപ്പോൾ അദ്ദേഹം (RSP) പുതിയവിളയിൽ ഒരു (പ്രതിഷേധ)യോഗം വിളിച്ചുചേർത്തു. ആ യോഗത്തിൽ ആർവിജിയെക്കൂടാതെ ചുനക്കര, ഡോ. ജോൺ മത്തായി, സി. എസ്. സുജാത തുടങ്ങിയവരും പങ്കെടുത്തിരുന്നു.

“മറ്റൊരു പ്രധാന കാര്യം ഓർമ്മിക്കാനുള്ളത് കായംകുളം താപനിലയവുമായി   ബന്ധപ്പെട്ടാണ്. കായംകുളം താപനിലയം പ്രക്ഷോഭസമരസമിതിയുടെ കൺവീനർ ആയിരുന്നു അദ്ദേഹം. സുദീർഘവും സമരഭരിതവുമായ ഒരു കാലഘട്ടമാണ് തുടർന്നു നമുക്ക് കാണാൻ കഴിയുന്നത്. ചേർത്തലനിന്ന് ആരംഭിച്ച് ചൂളത്തെരുവിൽ സമാപിച്ച വൻ ബാനർ ജാഥയും കായംകുളത്തുനിന്നു തിരുവനന്തപുരത്തേക്കു കാൽനടയായി പുറപ്പെട്ട ശവമഞ്ചവിലാപയാത്രയും കേരളത്തിന്റെ ഊർജ്ജരംഗത്തെ പ്രതിസന്ധി പരിഹരിക്കുന്ന നടപടികൾക്ക് ആക്കം കൂട്ടി.  ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്ത് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ‘ശാസ്ത്രം സമരായുധമാകുമ്പോൾ’ എന്ന പുസ്തകത്തിൽ ഐതിഹാസികമായ ആ സമരപരമ്പരയുടെ കഥ ശിവരാമപിള്ള വിശദമായി പ്രതിപാദിക്കുന്നുണ്ട്.

“അദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒളിമങ്ങാത്ത ഓർമ്മകൾ നിരവധിയാണ്. പ്രിയപ്പെട്ട സുഹൃത്ത് ഇന്നു വിട പറയുമ്പോൾ ഒരു കാലഘട്ടത്തിനു വിരാമമായപോലെ.”

ആരോഗ്യം ഇഷ്ടവിഷയം

ആരോഗ്യംതന്നെ ആയിരുന്നു ഇഷ്ടവിഷയം. എന്നുവച്ച് പരിഷത്ത് ഇടപെട്ടിരുന്ന മറ്റു വിഷയങ്ങളൊന്നും അന്യമായിരുന്നില്ല. ആകർഷകമായ ശബ്ദത്തിൽ, അതീവലളിതമായി, ഇടതടവില്ലാതെ, ഉദാഹരണങ്ങളിലൂടെയും ജീവിതാനുഭവങ്ങളിലൂടെയും അങ്ങനെ നുരഞ്ഞുപതഞ്ഞൊഴുകുന്ന വാഗ്ദ്ധോരണി. അന്നു ലക്ഷംവീടുകോളനികളും പട്ടികവിഭാഗക്കോളനികളും ഒക്കെ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടത്തിയിട്ടുള്ള ആരോഗ്യക്ലാസുകൾക്കു കണക്കില്ല! പിന്നെ, കുടുംബശ്രീയൊക്കെ വന്നശേഷം അവരുടെ ചെറുകൂട്ടങ്ങളിലും അദ്ദേഹം ആരോഗ്യവിജ്ഞാനം പകർന്നു. സ്വന്തം മുൻകൈയിൽ, മാതൃവകുപ്പിലെ ബന്ധങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തി ഒട്ടനവധി ആരോഗ്യ-രോഗനിർണ്ണയക്യാമ്പുകളും സംഘടിപ്പിച്ചു. ബൃഹത്തായ എത്ര സെമിനാറുകൾ, പൊതുയോഗങ്ങൾ!

ആദിവാസിയൂരിൽ മന്ത്രിയോടൊപ്പം

കെപിഎസിയുടെ ‘അശ്വമേധ’ത്തിലെ ആരോഗ്യപ്രവർത്തകനെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നതായിരുന്നു ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ രീതികൾ. ആരോഗ്യകാര്യങ്ങളിൽ അദ്ദേഹത്തിനു വിട്ടുവീഴ്ച ഇല്ലായിരുന്നു. ചായ കുടിക്കാൻ ഒരു കടയിൽ കയറിയാൽ, അവിടെ അലമാരയിൽ പലഹാരവും മുട്ടയും ഒരേ തട്ടിൽ ഇരിക്കുന്നതുകണ്ടാൽ ഉടൻ കടയുടമയെയും ജീവനക്കാരെയും ബോധവത്ക്കരിക്കും – വയറിളക്കരോഗം ഉണ്ടാക്കുന്ന അമീബ പലഹാരങ്ങളിൽ പറ്റി രോഗമുണ്ടാകും എന്ന്. മുട്ട അവിടുന്നു മാറ്റി വയ്പിച്ചിട്ടേ അടങ്ങൂ! മൂന്നും നാലും ഗ്ലാസുകളിൽ ചായ ഒന്നിച്ചെടുത്ത് ഗ്ലാസുകളിൽ വിരലിട്ടു ചേർത്തുപിടിച്ചു സപ്ലേ ചെയ്യുന്നതു കണ്ടാൽ അപ്പോൾ ഇടപെടും. അങ്ങനെയാണു സ്വന്തം മുന്നിൽ ചായ എത്തുന്നതെങ്കിൽ വച്ചയാളെക്കൊണ്ട് അതു തിരിച്ചെടുപ്പിക്കും. ‘വിരലിടാത്ത രണ്ടു ചായ’ എന്ന് ഓർഡർ ചെയ്യുകയാകും ചിലപ്പോൾ. അത്തരം എത്രയെത്ര സന്ദർഭങ്ങൾ!

രസകരമായ മറ്റൊരു സംഭവംകൂടി പറയാം. മകൾക്കു പനിയോമറ്റോ വന്നപ്പോൾ രക്തം പരിശോധിക്കണമെന്ന് ഡോക്റ്റർ നിർദ്ദേശിച്ചു. അടുത്ത ദിവസം അദ്ദേഹത്തെ കാണുന്നത് എട്ടാം ക്ലാസിലെ ബയോളജി പുസ്തകത്തിൽനിന്നു കീറിയെടുത്ത ഒരു താളുമായാണ്. മകളെയുംകൂട്ടി ആ കടലാസുമായി അദ്ദേഹം ഹരിപ്പാട്ടെ ഓരോ ക്ലിനിക്കൽ ലാബുകളിലായി കയറിയിറങ്ങി. ഓരോ ലാബിലെയും ടെക്നീഷ്യനെ ആ പടം കാട്ടിയിട്ട് അത് എന്താണെന്നു ചോദിക്കും. അറിയില്ലെന്നു മറുപടി കിട്ടിയാൽ ‘ശരി’ എന്നുപറഞ്ഞ് അടുത്ത ലാബിലേക്ക്. പടം ഹീമോഗ്ലോബിന്റെയോമറ്റോ ആണ്. അത് എന്താണെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന് അറിയാഞ്ഞിട്ടല്ല. ടെക്നീഷ്യനു രക്തത്തിലെ അണുക്കളെ കണ്ടാൽ തിരിച്ചറിയാമോ എന്ന് അറിയണം. മറ്റൊരു തരത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ നേരെചൊവ്വേ പഠിച്ചു ടെക്നീഷ്യൻ ആയതാണോ എന്ന പരിശോധനയാണ്! വ്യാജടെക്നീഷ്യൻസിനെ കണ്ടുപിടിക്കാനുള്ള സർക്കാർപരിശോധനയൊന്നുമല്ല. അപ്പോൾ, കൊള്ളാവുന്ന ലാബ് കണ്ടെത്താൻ പ്രയോഗിച്ച ബുദ്ധിയാണത്. അണുക്കളെയെല്ലാം ശരിയായി തിരിച്ചറിഞ്ഞിടത്തേ അദ്ദേഹം രക്തം പരിശോധനയ്ക്കു കൊടുത്തുള്ളൂ.

ആരോഗ്യത്തിന്റെ സാമൂഹിക, രാഷ്ട്രീയ തലങ്ങളിലും അദ്ദേഹം ശക്തമായി ഇടപെട്ടിരുന്നു. ഹാഥി കമ്മിറ്റി റിപ്പോർട്ട് നടപ്പിലാക്കാനും ജനകീയാരോഗ്യനയം നടപ്പിലാക്കാനുമൊക്കെ നടത്തിയ വലിയ ജനകീയക്യാമ്പയിനുകളിൽ ഡോക്റ്റർമാരായ ഇക്ബാൽ, അരവിന്ദൻ, തങ്കപ്പൻ, രാജ്മോഹൻ, വിജയകുമാർ തുടങ്ങിയവർക്കൊപ്പമോ മുന്നിലോ നേതൃത്വച്ചുമതലയിൽ ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ പ്രവർത്തിച്ചു.

പ്രവർത്തനത്തിനൊപ്പം, ശിവരാമപിള്ളസാർ മേഖലാ സെക്രട്ടറിയും ജില്ലാക്കമ്മിറ്റിയംഗവും ജില്ലാ സെക്രട്ടറിയും ആരോഗ്യവിഭാഗത്തിന്റെ ചുമതലയുള്ള സംസ്ഥാനനിർവ്വാഹകസമിതിയംഗവും സംസ്ഥാന വൈസ് പ്രസിഡന്റും ഒക്കെയായി ഉയർന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിനുപിന്നാലെ (സംയുക്ത) കായംകുളം മേഖലാസെക്രട്ടറിയായ ഞാൻ അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം ആലപ്പുഴ ജില്ലാക്കമ്മിറ്റിയിലും പ്രവർത്തിച്ചു. അന്ന് ജില്ലാക്കമ്മിറ്റിയോഗമടക്കം ഏതു പരിപാടിക്കു പോയാലും എന്റെ ടിക്കറ്റ് എടുക്കുന്നത് അദ്ദേഹമായിരുന്നു. [അന്ന് ആലപ്പുഴയ്ക്ക് 2 രൂപ 90 പൈസയോമറ്റോ ആയിരുന്നു ടിക്കറ്റുചാർജ്ജ് എന്നാണോർമ്മ. ചായയ്ക്ക് 25-ഓ 50-ഓ പൈസയുള്ള അക്കാലത്ത് അതുപക്ഷെ ചെറിയസംഖ്യ ആയിരുന്നില്ല. എനിക്കു ജോലിയും വരുമാനവും ആയപ്പോൾ തൊഴിൽരഹിതരായ പ്രവർത്തകർക്കു ടിക്കറ്റും ചായയും വാങ്ങിനല്കുന്ന ഈ ശൈലി ഞാനും പിന്തുടർന്നു. എന്റെ പെങ്ങൾ കോളെജിൽ പഠിക്കുമ്പോൾ ബസിൽ ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ഉണ്ടെങ്കിൽ ഒരു 10 പൈസാട്ടിക്കറ്റുകൂടി (കൺസഷൻ നിരക്ക്) അദ്ദേഹം എടുക്കുമായിരുന്നെന്ന് അവർ കഴിഞ്ഞദിവസം അനുസ്മരിച്ചു.]

സംസ്ഥാന വൈസ് പ്രസിഡന്റിന്റെ ചുമതല അവസാനിച്ചപ്പോൾ അതിനു ‘താഴെ’യുള്ള ജില്ലാസെക്രട്ടറിയുടെയും പിന്നീട് യൂണിറ്റ് സെക്രട്ടറിയുടെയും ചുമതലകളാണ് അദ്ദേഹം ഏറ്റെടുത്തതെന്ന് അനുസ്മരണപ്രഭാഷണത്തിൽ റെജി സാമുവൽ അനുസ്മരിക്കുന്നതു കേട്ടു. പരിഷത്ത് അങ്ങനെയാണല്ലോ. സ്ഥാനങ്ങളും പദവികളുമല്ല, ചുമതലകളാണ് അതിലുള്ളത്. പാരിഷത്തികത എന്ന തനതുസ്വഭാവത്തിൽ പെടുന്ന ‘ഏല്പിച്ച ചുമതലകൾ ഉത്തരവാദിത്വത്തോടെ നിർവ്വഹിക്കുക’ എന്ന മൂല്യം അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ഉൾക്കൊണ്ടതാണ് ഇതിൽ നാം കാണുന്നത്. (1993-ഓടെ ഞാൻ തിരുവനന്തപുരത്തേക്കു മാറിപ്പോന്നശേഷമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ വിശദവിവരങ്ങൾ എനിക്ക് കൃത്യമായി അറിയില്ല. അതിനാൽ, പില്ക്കാലത്തെ പ്രധാനചുമതലകളും പ്രവർത്തനങ്ങളും വിവരിക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല.)

സാക്ഷരത, ജനകീയാസൂത്രണം

സ്വന്തം സംഘടനയുടെ മുൻകൈയിൽ നടന്ന കേരള സമ്പൂർണ്ണസാക്ഷരതായജ്ഞത്തിലും ജനകീയാസൂത്രണത്തിലുമെല്ലാം സംഘടനയിൽ പ്രവർത്തിച്ച അതേ തീവ്രതയോടും ആത്മാർത്ഥതയോടും അദ്ദേഹം കൈമെയ് മറന്നു മുഴുകി!

അക്ഷരസൗഹൃദസംഗമം

കേരള സമ്പൂർണ്ണസാക്ഷരതായജ്ഞത്തിൽ മുതുകുളം ബ്ലോക്കുതലത്തിലെ പ്രധാനചുമതലക്കാരനും ജില്ലയിലെ കീ റിസോഴ്സ് പേഴ്സ്ൺമാരിൽ ഒരു പ്രധാനിയും ആയിരുന്നു. സാക്ഷരതായജ്ഞം വിളംബരം ചെയ്തു മുഴുവൻ വീടുകളിലും അക്ഷരദീപം തെളിക്കാനുള്ള പരിപാടി ഒരുപക്ഷെ, സംസ്ഥാനത്തുതന്നെ ഏറ്റവും വിപുലമായി നടന്ന സ്ഥലങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് പുതിയവിള. തുടർന്ന്, സംസ്ഥാനത്താകെ നാടിളക്കിയുള്ള പ്രചാരണം ആയിരുന്നു. അക്ഷരകലാജാഥകളടക്കം പ്രചണ്ഡമായ പരിപാടികൾ. (അക്ഷരകലാജാഥകൾക്കു മാനേജർമാരെ തികയാതെവന്നപ്പോൾ അവയുടെ ചുമതലയുണ്ടായിരുന്ന ഞാൻ ഡിഗ്രിപ്പരീക്ഷ ഉപേക്ഷിച്ച് ഹരിപ്പാട് ബ്ലോക്കിലെ ജാഥയുടെ മാനേജരായി പോയതും ജാഥയ്ക്കെടുത്ത ടെമ്പോ വാനിൽ കോളെജിൽ പോയി ഹോൾ ടിക്കറ്റ് വാങ്ങി പോന്നതും അന്നത്തെ പ്രവർത്തനതീവ്രതയുടെയും തീക്ഷ്ണതയുടെയും സാക്ഷ്യമാണ്.) സാറിന്റെ ജീവിതപങ്കാളിയും സാക്ഷരതായജ്ഞത്തിൽ സജീവമായിരുന്നു. കുട്ടിയായിരുന്ന മകൾ ശിജ ജില്ലയിലെ അന്നത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ ഇൻസ്ട്രക്ടർ ആയിരുന്നു.

അതിനൊപ്പംതന്നെ, റിസോഴ്സ് പേഴ്സൺമാരെയും മാസ്റ്റർ ട്രെയിനർമാരെയും നിരക്ഷരരെ പഠിപ്പിക്കേണ്ട ട്രയിനർമാരെയും നിരക്ഷരരെയുമെല്ലാം കണ്ടെത്താനും അവരെയെല്ലാം പ്രചോദിപ്പിക്കാനും സാക്ഷരതാപ്രവർത്തകർക്കു പരിശീലനം നല്കാനും പഠനകേന്ദ്രങ്ങൾ ഒരുക്കാനും മറ്റുമായി നടന്ന പ്രവർത്തനങ്ങൾ അതിവിപുലമായിരുന്നു. വർഷംമുഴുവൻ നീണ്ട നിരന്തരമായ നിരീക്ഷണവും അവലോകനവും പുനർ, തുടർ പരിശീലനങ്ങളും അനുബന്ധമായി നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട അനവധി പരിപാടികളും പരീക്ഷകളും മൂല്യനിർണ്ണയവും ഫലപ്രഖ്യാപനവും സമ്പൂർണ്ണസാക്ഷരതാപ്രഖ്യാപനവുമെല്ലാംകൂടി വിശ്രമരഹിതമായ വർഷമായിരുന്നു പരിഷത്തുകാർക്കും മറ്റു സാക്ഷരതാപ്രവർത്തകർക്കും അത്. ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ അതിലെല്ലാം ആണ്ടുമുങ്ങി.
ജനകീയാസൂത്രണപ്രസ്ഥാനത്തിലെ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ സംഭാവനകൾ അതിന്റെ നായകനായിരുന്ന ഡോ. റ്റി. എം. തോമസ് ഐസക്ക് അനുസ്മരിക്കുന്നത് ഇങ്ങനെ:

“സാക്ഷരതയിൽ സജീവമായി. പിന്നെ സ്വാഭാവികമായും ജനകീയാസൂത്രണത്തിലും. ഒന്നാംഘട്ട കെആർപി പരിശീലനത്തിൽ പങ്കെടുത്തു. കണ്ടല്ലൂർ പഞ്ചായത്തിൽ കേന്ദ്രീകരിച്ചതിനോടൊപ്പം മുതുകുളം ബ്ലോക്കിലെ മറ്റു പഞ്ചായത്തുകളിലും ഇടപെട്ടു. ആദ്യവർഷം ഗ്രാമസഭയിൽ ഏറ്റവുമധികം വോട്ടർമാരെ പങ്കെടുപ്പിച്ചത് പത്തിയൂർ ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിലെ മൂന്നാം വാർഡായിരുന്നു. ഇതിനായി മെമ്പറുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ സൂത്രധാരൻ ശിവരാമപിള്ളയായിരുന്നു. 

“കണ്ടല്ലൂർ ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് പദ്ധതി അടങ്കൽ 100 ശതമാനവും ചെലവാക്കി. പ്രവർത്തന മികവിന് 5 ലക്ഷം രൂപയുടെ അവാർഡ് ലഭിച്ചു. നടപ്പാക്കിയ ഒരു പ്രോജക്ട് പഞ്ചായത്തിലെ മുഴുവൻ കുട്ടികൾക്കും കുടയും യൂണിഫോമും നൽകുകയെന്നതായിരുന്നു. കടക്കാരോടു വിലപേശിയും സംഭാവന സമാഹരിച്ചും ചുരുങ്ങിയ ചെലവിൽ ഈ പ്രോജക്ട് നടപ്പാക്കി. എന്നാൽ ഇതു വിതരണം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള മഹാസമ്മേളനത്തിൽ ശിവരാമപിള്ള എങ്ങനെ ഒരു പൈസ പോലും ദുർവ്യയം ചെയ്യാതെ ഈ പ്രോജക്ട് നടപ്പാക്കിയെന്നത് സവിസ്തരം പ്രതിപാദിച്ചു. അങ്ങനെയല്ല പലപ്പോഴും കാര്യങ്ങൾ നടക്കുന്നതെന്നു വ്യംഗ്യം. ഇത് പഞ്ചായത്തിലെ മറ്റു ജീവനക്കാർക്കു വലിയ അതൃപ്തിയുണ്ടാക്കുകയും തുടർന്ന് ശിവരാമപിള്ള പ്രവർത്തനങ്ങളിൽനിന്നു കുറച്ചുനാൾ അകന്നുനിൽക്കുന്നതിന് ഇടയാക്കുകയും ചെയ്തു.

“കണ്ടല്ലൂർ ആരോഗ്യ സർവ്വേയും അതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ രൂപം നൽകിയ പ്രോജക്ടുകളും ശ്രദ്ധേയമായിരുന്നു.

“ശ്രീമതി. ജഗദമ്മയുടെ വനിതാവേദി പ്രവർത്തനത്തെക്കുറിച്ച് സൂചിപ്പിച്ചുവല്ലോ. ഈ ബന്ധം ജനകീയാസൂത്രണത്തിലേയ്ക്കും നീണ്ടു. സി. എസ്. സുജാതയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് അക്കാലത്തു നടപ്പാക്കിയ സ്ത്രീശക്തി ബോധവൽക്കരണ കാമ്പയിന്റെ പിന്നണിയിൽ ശിവരാമപിള്ള ഉണ്ടായിരുന്നു.

“ആലുവയിലേക്കു താമസം മാറ്റിയപ്പോൾ അവിടെയും അദ്ദേഹം പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പങ്കാളിയായി. ആലുവ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയിൽ 12-ാം പഞ്ചവത്സരപദ്ധതിയുടെ അവസാനവർഷം 24 ശതമാനം തുക മാത്രമേ ഉപയോഗിച്ചുള്ളൂ. പിന്നാലെ, 2017-ൽ ശിവരാമപിള്ള ആലുവ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയിലെ റിസോഴ്സ് പേഴ്സണായിരുന്നു. 2017-18-ൽ ആ വർഷത്തെ ഏറ്റവും നല്ല മുനിസിപ്പാലിറ്റിക്കുള്ള അവാർഡ് ലഭിച്ചു. റിട്ടയർമെന്റിനുശേഷവും കിലയുടെ ഫാക്കൽറ്റിയായുംമറ്റും പ്രവർത്തിച്ചു.
“25 വർഷത്തിലേറെ ഒരു സ്ഥലത്ത് അല്ലെങ്കിൽ വേറൊരിടത്ത് അധികാരവികേന്ദ്രീകരണവേദികളിൽ സജീവമായിരുന്ന ശിവരാമപിള്ള പിന്നെയും അങ്ങനെതന്നെ തുടരാനാണ് ആഗ്രഹിച്ചത്. പക്ഷെ, വികേന്ദ്രീകരണാസൂത്രണശൈലിയിൽ ഒട്ടേറെ തിരുത്തലുകൾ വേണമെന്ന ശക്തമായ അഭിപ്രായം അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു.”

പരിഷത്തിനും സാക്ഷരതയ്ക്കും ജനകീയാസൂത്രണത്തിനും പുറമേ, ഏറെക്കാലം ആരോഗ്യപ്രവർത്തകരുടെ സംഘടനയായ ജനകീയാരോഗ്യസമിതിയുടെ കൺവീനറും ആയിരുന്നു.
പരിഷത്പ്രവർത്തനം പുതിയവിളയിൽ മൂർദ്ധന്യത്തിൽ നില്ക്കുമ്പോളാണ് 1980-കളുടെ അവസാനം ആ തിരക്കുകൾക്കെല്ലാം ഇടയിൽ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിന്റെ മുൻകൈയിൽ രഞ്ജിനി ആർട്സ് ആൻഡ് സ്പോർട്സ് ക്ലബ്ബ് ഉണ്ടാകുന്നത്. അത് ഒരു കൈയെഴുത്തുമാസികയും കാക്കനാടൻ, വൈക്കം ചന്ദ്രശേഖരൻ നായർ, ജയപാലപ്പണിക്കർ തുടങ്ങിയവരെ പങ്കെടുപ്പിച്ചു സാംസ്ക്കാരികസമ്മേളനവും നടത്തിയതും നാടിന്റെ സാംസ്ക്കാരികചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗം.

അന്ത്യനാളുകളും കർമ്മനിരതം, ആദർശബദ്ധം

ആഗോളീകരണത്തോടെ മറ്റു പല സംഘടനകളെയുംപോലെ പരിഷത്തിന്റെയും പ്രവർത്തനങ്ങൾ മന്ദീഭവിച്ച കാലത്തു കുടുബപരമായ അസൗകര്യങ്ങളാൽ ആലുവയ്ക്കു താമസം മാറ്റിയ അദ്ദേഹം അവിടെ പരിഷത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പങ്കാളിയാകുകയും തൃശൂർ കിലയിൽ അധികാരവികേന്ദ്രീകരണവും തദ്ദേശഭരണവും ആരോഗ്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ക്ലാസുകൾ എടുക്കുകയും ഒക്കെ ചെയ്തിരുന്നു.

സ്ട്രോക്ക് ഉണ്ടാകുന്നതിനുമുമ്പ് ശാസ്ത്രഗതിക്കുവേണ്ടി എഴുതിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. സമീപം ചെറുമകൾ ഗൗരി ശിജ.

അനാരോഗ്യം അവഗണിച്ചും ഇതൊക്കെ തുടരുകയായിരുന്ന ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ഈ കുറച്ചുനാൾ മുമ്പ് – കോവിഡ് മഹാമാരിയുടെ വേളയിൽ - പുതിയവിളയിൽ മടങ്ങിയെത്തിയ കാര്യം ഞാൻ ഫേസ്ബുക്കിൽ കുറിച്ചിരുന്നു. നാട്ടിലെത്തിയ കാര്യം സുഹൃത്തുക്കളിൽ പലരെയും ഞാൻ അറിയിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. പിന്നാലെ, ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ഫേസ്ബുക്ക് അക്കൗണ്ടു തുറക്കുകയും നമ്മളിലേക്ക് എത്തുകയും എല്ലാ നിലയിലും മടങ്ങിയെത്തിയ കാര്യം അറിയിക്കുകയും ചെയ്തു. അക്കാലത്തെ പരിഷത് പ്രവർത്തകർക്ക് അതിലുണ്ടായ സന്തോഷം മുഴുവൻ ആ പോസ്റ്റിന്റെ കമന്റുകളിൽ കാണാം.

അതിനുശേഷം ഒരുദിവസം പെട്ടെന്ന് കാഴ്ചയും നല്ലയളവിൽ ഓർമ്മയും നഷ്ടമായി. തൊട്ടുമുമ്പ് നേത്രശസ്ത്രക്രിയ ചെയ്തിരുന്നതിനാലും അന്ന് ഓർമ്മക്കുറവ് കാര്യമായി തോന്നാഞ്ഞതിനാലും കാഴ്ചപോയത് അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാകാമെന്ന സംശയത്തിൽ കണ്ണാശുപത്രിയിലാണു ചികിത്സ തേടിയത്. ഓർമ്മക്കുറവ് കൂടുതൽ പ്രകടമായപ്പോഴാണ് മറ്റുവഴിക്കു ചിന്തിക്കുന്നത്. സ്ട്രോക് ഉണ്ടായതാണെന്നും വൈകിപ്പോയതിനാൽ സ്രവിച്ച രക്തം കട്ടപിടിച്ചുപോയെന്നും പരിശോധനയിൽ കണ്ടെത്തി. അത് അലിയിച്ചുനീക്കാനുള്ള ചികിത്സയിലായിരുന്നു പിന്നീട്. ആ സാഹചര്യത്തിൽ വീണ്ടും മകൾ ശിജയുടെ ആലുവയിലെ വീട്ടിലേക്കു വീണ്ടും താമസം മാറ്റി.

അങ്ങനെയിരിക്കെയാണ് 2025 ജാനുവരി 8, ബുധനാഴ്ച രാവിലെ ശ്വാസംമുട്ടൽ ഉണ്ടായത്. പെട്ടെന്നുതന്നെ ആലുവ കാരോത്തുകുഴി ആശുപത്രിയിൽ പ്രവേശിപ്പിച്ചു. എങ്കിലും, ചികിത്സയ്ക്കിടെ ഹൃദയസ്തംഭനം സംഭവിക്കുകയായിരുന്നു. അന്നുതന്നെ വൈകിട്ട് 6 15-നായിരുന്നു അന്ത്യം.
വ്യാഴാഴ്ച രാവിലെ 9 മുതൽ 12 വരെ ആലുവ ബാങ്ക് കവല കടത്തു കടവിലുള്ള മുനിസിപ്പൽ സാംസ്കാരികകേന്ദ്രത്തിൽ പൊതുദർശനത്തിനു വച്ച മൃതദേഹം കാണാനും അന്ത്യോപചാരം അർപ്പിക്കാനും ജന്മനാട്ടിൽനിന്നടക്കം സംസ്ഥാനത്തിന്റെ നാനാഭാഗത്തുനിന്നും പ്രിയസുഹൃത്തുക്കൾ എത്തി.

തുടർന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആഗ്രഹപ്രകാരം ഉച്ചയ്ക്കു 12 മണിക്ക് കളമശ്ശേരി മെഡിക്കൽ കോളെജിനു കൈമാറി. മരണംപോലും ആശയപ്രചാരണത്തിനും പ്രിയപ്പെട്ട മേഖലയായിരുന്ന ആരോഗ്യരംഗത്തെ പഠനത്തിനുമായി പ്രയോജനപ്പെടുത്തി ശിവരാമപിള്ളസ്സാർ ഒരിക്കൽക്കൂടി മഹത്തായ മാതൃക തീർത്തു.

ഒട്ടനവധിപേർ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിനെപ്പറ്റിയുള്ള ഓർമ്മകൾ സമൂഹമാദ്ധ്യമങ്ങളിൽ പങ്കുവച്ചിട്ടുണ്ട്. ഡോ. വി. രാമൻ കുട്ടി അദ്ദേഹത്തെ ഓർക്കുന്നത് ഇങ്ങനെ: “മാന്യനും സൗമ്യനും ആയ സുഹൃത്ത്‌. തികഞ്ഞ പ്രതിബദ്ധതയോടെ ഏറ്റെടുത്ത എല്ലാം തീർക്കണം എന്ന നിർബന്ധം ഉണ്ടായിരുന്നു.”  “കടുത്ത യാഥാസ്ഥിതികത്വത്തിൽനിന്ന് ഏറ്റവും പുരോഗമനകാരിയായി സ്വയം നവീകരിച്ച വലിയ മനുഷ്യൻ” എന്നാണ് അയൽഗ്രാമമായ മുതുകുളത്തെ പരിഷത്പ്രവർത്തകൻ ആയിരുന്ന അരുൺ ശ്രീകുമാർ ഫേസ്ബുക്കിൽ കുറിച്ചത്. വാർഷികസമ്മേളനങ്ങളിൽ റിപ്പോർട്ടിനും മുമ്പേ കണക്ക് അവതരിപ്പിക്കുന്ന സെക്രട്ടറിയാണ് ആലപ്പുഴയിൽ ഒരു മുൻ ജില്ലാസെക്രട്ടറി റജി സാമുവലിന് അദ്ദേഹം. കണക്കിലെ കൃത്യതയും കാർക്കശ്യവും വീട്ടിലും പുലർത്തിയിരുന്നെന്ന് മകൾ പറയുന്നു.

കോഴിക്കോട്ടുകാരനായ മുതിർന്നപ്രവർത്തകൻ സി. എം. മുരളീധരൻ അദ്ദേഹത്തെ വിലയിരുത്തുന്നത് ഇങ്ങനെ: “മികച്ച സംഘാടകന്‍, ഏറ്റ പണിയില്‍ ആണ്ടിറങ്ങുന്നവന്‍, മാർദ്ദവമില്ലാതെ വിമര്‍ശിക്കുന്നവന്‍... അങ്ങനെ അങ്ങനെ ഒരുപാട് ഉണ്ട് പറയാന്‍. കായംകുളത്തിനടുത്തുള്ള മുതുകുളത്തെ വീട്ടില്‍ ഞങ്ങള്‍ വലിയൊരു സംഘം രണ്ടുമൂന്ന് ദിവസം പോയി തങ്ങിയിരുന്നു പണ്ട്.” കണക്കിന്റെയും തീരുമാനിക്കുന്ന പരിപാടികളുടെയും ഓരോ ആളും നിർവ്വഹിക്കേണ്ട ചുമതലകളുടെയും ഒക്കെക്കാര്യത്തിലെ വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാത്ത കാർക്കശ്യം വേറെയും പലരും അനുസ്മരിക്കുന്നു. ആ കാർക്കശ്യങ്ങൾക്കെല്ലാം ഉപരി അവർക്കെല്ലാം സ്നേഹവാനായ, പാരിഷത്തികത മുറുകെപ്പിടിക്കുന്ന, നല്ല മനുഷ്യനാണ് അവർക്കെല്ലാം അദ്ദേഹം. വിസ്തരഭയത്താൽ സമൂഹമാദ്ധ്യമങ്ങളിൽ പ്രകടിപ്പിക്കപ്പെട്ട അഭിപ്രായങ്ങളെല്ലാം ഉദ്ധരിക്കുന്നില്ല.

പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ വ്യക്തികളെ സ്വാധീനിക്കുന്നതിന്റെ അനുഭവങ്ങൾ എന്റേതടക്കം പലതും ഉണ്ടെങ്കിലും അത്തരം സ്വയം‌മാറ്റത്തിനു തയ്യാറായ, പറയുന്ന ആശയങ്ങൾ സ്വജീവിതത്തിൽ സ്വാംശീകരിക്കുകയും പകർത്തുകയും ചെയ്ത, മറ്റൊരാളെ എന്റെ ജീവിതത്തിൽ കാണാനായിട്ടില്ല എന്നുകൂടി പറയട്ടെ! എന്നെയൊക്കെ വാർത്തടുക്കുന്നതിൽ എത്രവലിയ പങ്കാണു പരിഷത്തു വഹിച്ചത് എന്നു നന്നായി തിരിച്ചറിയുന്ന ഞാൻ അതിനു കാരണഭൂതനായ ശിവരാമപിള്ളസ്സാറിനോടുള്ള കടപ്പാടുകൂടി ഇവിടെ കുറിക്കട്ടെ!

പൗരസമിതിയും പൗരസമൂഹവും

 പൗരസമിതിയും പൗരസമൂഹവും

മനോജ് കെ. പുതിയവിള

[തിരുവനന്തപുരം നഗരപ്രാന്തത്തിലുള്ള കൊങ്കളത്തെ പൗരസമിതി  2024 ജനുവരിയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച  കൈയ്യെഴുത്തുമാസികയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്]

പൗരസമിതിയുടെ പ്രസിദ്ധീകരണം ആയതിനാൽ പൗരത്വത്തെയും പൗരബോധത്തെയും പറ്റി എഴുതാം എന്നാണ് ആലോചിച്ചത്. എല്ലാവർക്കും അറിയുന്നതും എല്ലാവരും മറ്റുള്ളവരുടെ കാര്യത്തിൽ വിമർശിക്കുന്നതും മിക്കവരും സ്വന്തം കാര്യത്തിൽ അനുവർത്തിക്കാത്തതുമായ കാര്യങ്ങൾ കൂട്ടിവച്ച് ഒരു ഓർമ്മപ്പെടുത്തൽ.

പൗരസമിതി. ‘പൗര’രുടെ സമിതി. ആ പേര് ഒട്ടേറെ ചിന്തകൾക്കു വഴിവയ്ക്കുന്നതാണ്. രാജഭരണകാലത്ത് പൗരർ (citizens) ഇല്ലായിരുന്നു, പ്രജകളേ (subjects) ഉള്ളായിരുന്നു. ജനാധിപത്യമാണ് മനുഷ്യരെ പൗരരാക്കിയത്. ദേശരാഷ്ട്രങ്ങൾ (Nation States) രൂപം കൊണ്ടപ്പോൾ ആ ഓരോ ഭൂപരിധിയിലും ഉള്ളവർ ആ രാജ്യത്തെ പൗരർ ആയി. ജനാധിപത്യയിൻഡ്യ ഉണ്ടായപ്പോൾ അങ്ങനെ നമ്മളെല്ലാം ഇൻഡ്യൻ പൗരരായി.

അതുവരെ കൊങ്കളത്ത് (കൈയെഴുത്തുമാസിക പ്രസിദ്ധീകരിച്ച തിരുവനന്തപുരം നഗരത്തിലെ ഒരു പ്രദേശം) ജീവിച്ചവർ തിരുവിതാംകൂറുകാർ ആയിരുന്നു. ഇൻഡ്യയ്ക്കു സ്വാതന്ത്ര്യം കിട്ടിക്കഴിഞ്ഞും ഇവിടത്തുകാർ തിരുവിതാംകൂർ രാജാവിന്റെ പ്രജകൾ ആയിരുന്നു. ശ്രീമൂലം പ്രജാസഭയും തിരു-കൊച്ചി നിയമസഭയും ഒക്കെ വരികയും കുറേപ്പേർക്കു വോട്ടവകാശം കിട്ടുകയും ഒക്കെ ചെയ്തപ്പോഴും ഇവിടത്തുകാർ പൗരരായിരുന്നു എന്നു പറയാനാവില്ല. ഇൻഡ്യയുടെ ഭാഗമായി കേരളസംസ്ഥാനം രൂപംകൊണ്ടപ്പോൾമുതൽ ആണ് ഇന്നാട്ടുകാർ പൗരർ ആയത് – ഇൻഡ്യയിലെ പൗരർ.

അക്കാലത്ത് തിരുവിതാംകൂർ സ്വതന്ത്രരാജ്യമായി തുടരാനും അമേരിക്കൻ മോഡൽ പ്രസിഡൻഷ്യൽ ഭരണക്രമം കൊണ്ടുവരാനും സി. പി. രാമസ്വാമി അയ്യരുടെ കൗശലത്തിൽ രാജാവ് ശ്രമിച്ചതും അതിനെതിരെ ‘അമേരിക്കൻ മോഡൽ അറബിക്കടലിൽ’ എന്ന മുദ്രാവാക്യമുയർത്തി തിരുവിതാംകൂറുകാർ പ്രതിഷേധിച്ചതും പോരാടിയതും ഐക്യകേരളത്തിനായി ‘പദം പദം ഉറച്ചു നാം...’ എന്നു പാടി ജാഥനടത്തിയതുമൊക്കെ നമുക്കറിയാം. അന്ന് തിരുവിതാംകൂർ ഇൻഡ്യയിൽ ചേരാതെ സ്വതന്ത്രരാജ്യം ആകുകയും രാജഭരണം അവസാനിപ്പിച്ച് (അത് ദിവാന്റെ പ്ലാനിൽ ഇല്ലായിരുന്നു) ദേശരാഷ്ട്രം ആകുകയും ചെയ്തിരുന്നു എന്നു വെറുതെ ഒന്നു സങ്കല്പിക്കുക. എങ്കിൽ, ഇന്നാട്ടുകാരെല്ലാം തിരുവിതാംകൂറിലെ പൗരർ ആകുമായിരുന്നു. അപ്പോൾ നമ്മളും നമ്മുടെ കുട്ടികളും ഒക്കെ പഠിക്കുക, ഇൻഡ്യ, ശ്രീലങ്ക എന്നിവ നമ്മുടെ അയൽരാജ്യങ്ങളാണ് എന്ന് ആയിരുന്നേനെ.

1947-ൽ ഇൻഡ്യ-പാക് വിഭജനം നടന്നില്ലായിരുന്നെങ്കിൽ പാക്കിസ്താനിൽ ഉള്ളവരും ഇൻഡ്യൻ പൗരർ ആയിരുന്നേനെ. 1971-ൽ പാക്കിസ്താൻ വീണ്ടും വിഭജിച്ച് ബംഗ്ലാദേശ് പിറന്നില്ലായിരുന്നെങ്കിൽ ഇന്നത്തെ ബംഗ്ലാദേശ് പൗരർ പാക് പൗരർ ആയിരുന്നേനെ. സോവ്യറ്റ് യൂണിയൻ തകർന്നപ്പോൾ അത് പലപലരാജ്യങ്ങളായി മാറിയതു നാം കണ്ടു. സോവ്യറ്റുപൗരർ അതോടെ അതതു രാജ്യത്തെ പൗരരായി. യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ യൂണിയനായി ഏകീകരിക്കാൻ തുടങ്ങിയതിന്റെ ആദ്യഘട്ടം നാം കണ്ടുകഴിഞ്ഞു. അത് പൂർത്തിയായാൽ ഒരുപക്ഷെ, ആ ഓരോ രാജ്യത്തെയും പൗരർ യൂറോപ്പുപൗരർ എന്ന ഒറ്റവിഭാഗം ആയേക്കാം.

ലോകമാകെ ഇങ്ങനെ വിഭജനങ്ങളും ഏകീകരണങ്ങളും ഒക്കെ സംഭവിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട്, അത്തരം ദേശരാഷ്ട്രപൗരത്വം എല്ലാക്കാലത്തും ഒന്നായി നിലകൊള്ളുന്നതല്ല. എപ്പോൾ വേണമെങ്കിലും മാറാവുന്നതാണ്.

സൃഷ്ടികളുടെ സമ്പന്നതയാൽ പുസ്തകത്തോളം വളർന്ന 'കലിക' മന്ത്രി ജി. ആർ. അനിൽ പ്രകാശനം ചെയ്യുന്നു.

സിറ്റിസൺസ് എന്നൊക്കെ സാങ്കേതികമായി പറയുമെങ്കിലും ഇന്നും രാജാക്കളോ രാജ്ഞിമാരോ സുൽത്താന്മാരോ സുൽത്താനകളോ ഒക്കെ ഭരിക്കുന്ന നാടുകളിലെ മനുഷ്യർ പ്രജകളായി തുടരുന്നു. അവയും ക്രമേണ രാജാധികാരം ഉപേക്ഷിച്ചു ദേശരാഷ്ട്രങ്ങളായി മാറാം. അപ്പോൾ ആ മനുഷരും പൗരരാകും. ഇത്തരം അവസ്ഥകളും മാറ്റങ്ങളും എല്ലാം ചേർന്നതാണു ലോകം.

പ്രദേശം നിർണ്ണയിക്കുന്ന പൗരത്വം എന്ന ഈ പ്രതിഭാസത്തിനപ്പുറം ആധുനികമായ ബോധമാണ് വിശ്വപൗരത്വം. അതിരുകളില്ലാത്ത മാനവികതയിൽ വിശ്വസിക്കുന്ന, അതിരുകളുടെ സങ്കുചിതത്വമില്ലാതെ മനുഷ്യരെയാകെ സ്നേഹിക്കുന്ന, അതിരുകളുടെയും മത-ജാതി-വർണ്ണ-വർഗ്ഗ-വംശവ്യത്യാസങ്ങളുടെയും പേരിൽ മനുഷ്യർ തമ്മിൽത്തല്ലുന്നതിലെ നിരർത്ഥകത മനസിലാക്കുന്ന, യുദ്ധങ്ങളെയും അക്രമങ്ങളെയും എതിർക്കുന്ന, വിശ്വസാഹോദര്യവും വിശ്വസ്നേഹവും വിശ്വസമാധാനവും കാംക്ഷിക്കുന്ന വിശാലകാഴ്ചപ്പാടാണ് വിശ്വപൗരർ എന്നത്. വിഭാഗീയതകളുടെ ഇടുങ്ങിയ മനസുകളിൽനിന്നു സ്വതന്ത്രരായി വിശ്വപൗരത്വത്തിലേക്ക് ഉയരുക എന്നതാകണം ഓരോ മനുഷ്യരുടെയും ആത്യന്തികലക്ഷ്യം.

പൗരത്വത്തെപ്പറ്റിയുള്ള ചിന്ത അനിവാര്യമായും എത്തിച്ചേരുന്ന ഒരിടമാണ് ‘പൗരബോധം’. പൗരബോധമുള്ളവരുടെ സമൂഹത്തിനേ ‘പൗരസമൂഹം’ (സിവിൽ സൊസൈറ്റി) ആകാനാവൂ. സിവിൽ സമൂഹത്തിലെ പൗരർക്കു വേണ്ട ബോധത്തെ സിവിക് സെൻസ്, സിവിക് കോൺഷ്യസ്നെസ് എന്നൊക്കെയാണു പറയാറ്.

സന്തോഷസൂചിക(happiness index)യെപ്പറ്റി അടുത്തകാലത്തു നാം കേട്ടുതുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. അത് ഏറ്റവും ഉയർന്നുനില്ക്കുന്ന നാടുകളൊക്കെ ഉന്നതമായ പൗരബോധമുള്ള പൗരസമൂഹങ്ങളാണ്. എന്നുവച്ചാൽ, ഒരു സമൂഹം സന്തോഷമുള്ളത് ആകുന്നത് ആ സമൂഹത്തിനു പൗരബോധം മെച്ചപ്പെടുന്ന മുറയ്ക്കാണ്.

വംശീയത, ജാതി-മതവർഗ്ഗീയത, സങ്കുചിതദേശീയത, അസഹിഷ്ണുത, അക്രമം, നിയമലംഘനം എന്നിവതൊട്ട് ഒരാളോട് സമഭാവനയോടെയല്ലാതെ ഇടപെടുന്നതും അവഹേളിക്കുന്നതും അസഭ്യം വിളിക്കുന്നതും വാഹനം ഓടിക്കുമ്പോൾ കാട്ടുന്ന മത്സരവും പൊതുവിടങ്ങളിലെയും സമൂഹമാദ്ധ്യമങ്ങളിലെയും മോശം പെരുമാറ്റവും മാലിന്യങ്ങൾ വലിച്ചെറിയുന്നതും മറ്റുള്ളവരുടെ ആരോഗ്യത്തെ ബാധിക്കുമാറു പൊതുവിടത്തിൽ പുക വലിക്കുന്നതും തുപ്പുന്നതും സർക്കാരിലെയുംമറ്റും ജോലികൾ ഉത്തരവാദിതത്തോടെ ചെയ്യാത്തതും, എന്തിന്, സമയനിഷ്ഠ പാലിക്കാത്തു വരെ നമ്മുടെ ഒട്ടെല്ലാ മനോഭാവങ്ങളും ചെയ്തികളും പൗരബോധം ഇല്ലായ്മയുടെ വിളംബരങ്ങളാണ്. ഇത്തരം അരുതാത്ത കാര്യങ്ങൾ ഒട്ടേറെയുണ്ട്. കാലം മാറുന്നതിനനുസരിച്ച് പുതിയപുതിയ കാര്യങ്ങൾ ഇക്കൂട്ടത്തിലേക്കു വന്നുചേരുകയും ചെയ്യും. സമൂഹത്തിന്റെ കെട്ടുറപ്പിനും സുസ്ഥിതിക്കും പുരോഗതിക്കും തടസമാകുന്ന ഇത്തരം കാര്യങ്ങൾ ഉപേക്ഷിച്ച് സംസ്ക്കാരസമ്പന്നം ആകുമ്പോഴാണ് ആ സമൂഹം പൗരസമൂഹം ആകുന്നതും സന്തുഷ്ടം ആകുന്നതും.


ദൗർഭാഗ്യവശാൽ നമ്മുടെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിൽ ഇതിനു വേണ്ടത്ര ഊന്നൽ ഇന്നില്ല. സിവിക്സ് എന്നൊരു വിഷയം ചില ക്ലാസുകളിൽ പഠിപ്പിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അതു ലക്ഷ്യം കാണുന്നില്ല. പഠിക്കുന്നവ ജീവിതത്തിൽ പകർത്താനും പുലർത്താനും ഉള്ളതാണെന്ന അടിസ്ഥാനപാഠം വിദ്യാഭ്യാസത്തിലൂടെ നല്കപ്പെടുന്നില്ല. പഠിക്കുന്നതെല്ലാം പരീക്ഷ ജയിക്കാനുള്ളതാണ് എന്ന പൊതുബോധമാണ് ഇന്നും നമ്മുടെ വിദ്യാഭ്യാസം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്.

റോഡിൽ വലതുവശം ചേർന്നു നടക്കണമെന്ന്, റോഡ് മുറിച്ചുകടക്കുമ്പോൾ ആദ്യം വലത്തോട്ടും പിന്നത്തെ പകുതിക്കുമുമ്പ് ഇടത്തോട്ടും നോക്കണമെന്ന്, 1973-ൽ സ്കൂളിൽ പഠിച്ച എനിക്ക് ഇന്ന് അതുപോലും പഠിപ്പിക്കപ്പെടുന്നില്ല എന്ന് അറിയുമ്പോൾ ആശങ്ക തോന്നുന്നു. ഇടതുവശത്തുകൂടി ഓവർട്ടേക് ചെയ്തും എതിരെ വരേണ്ട വാഹനത്തിനുള്ള ട്രാക്കിൽ കയറ്റി വാഹനം ഓടിച്ചും ഹെഡ് ലൈറ്റ് ഹൈ ബീമിൽ ഇട്ടും ഒക്കെ ഗതാഗതക്കുരുക്കും അപകടവും ഉണ്ടാക്കുന്നവർക്ക് ഡ്രൈവിങ് ലൈസൻസ് എങ്ങനെ കിട്ടുന്നു എന്നു പലപ്പോഴും വിസ്മയിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ഒച്ചത്തിൽ ശബ്ദമുണ്ടാക്കി മറ്റുള്ളവരുടെ സ്വസ്ഥത തകർക്കാൻ നമുക്ക് ഇന്നും ഒരു മടിയും ഇല്ലല്ലോ! ആഘോഷങ്ങൾക്കായാലും വിനോദത്തിനായാലും പൊതുക്കാര്യങ്ങൾക്കായാലും നിയമം ലംഘിച്ചു ശബ്ദമലിനീകരണം നടത്തുന്നത് അഭിമാനമായി കരുതുന്ന അപരിഷ്ക്കൃതരല്ലേ നാം ഇന്നും? പരീക്ഷകൾക്കു പഠിക്കേണ്ടവർ, ഹൃദ്രോഗവും കാൻസറും മറ്റു മാരകരോഗങ്ങളും ഒക്കെയായി പീഡിതരായി കഴിയുന്നവർ, ഓൺലൈൻ ക്ലാസുകൾ എടുക്കുകയും കേൾക്കുകയും ചെയ്യുന്ന അദ്ധ്യാപകരും വിദ്യാർത്ഥികളും, സുപ്രധാനമായ ഓൺലൈൻ യോഗങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുന്നവർ, ഓൺലൈൻ പ്രഭാഷകർ, വീട്ടിലിരുന്ന് ഇഷ്ടപ്പെട്ട പാട്ടോ സിനിമയോ ആസ്വദിക്കുന്നവർ... എത്രയെത്ര മനുഷ്യരെയാണു മൈക്കു വച്ചു നാം ശല്യപ്പെടുത്തുന്നത്! രാത്രിവൈക്യും പണിയെടുത്തിട്ട് പുലർച്ചെ ഉറങ്ങുന്നവരെ ഉറങ്ങാൻ സമ്മതിക്കാതെ കൊച്ചുവെളുപ്പാൻകാലത്തേ അലർച്ച തുടങ്ങുന്ന ഒച്ചഭാഷിണി ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യവിരുദ്ധ ഉപകരണമാണെന്നു നാം എന്നാണു തിരിച്ചറിയുക! നിശാശലഭങ്ങൾതൊട്ട് രാത്രി ഇരതേടുന്ന ജീവികൾവരെയുള്ള എണ്ണമറ്റ ജീവജാലങ്ങളുടെ നിലനില്പിനെ ഹനിക്കുന്ന പ്രകാശമലിനീകരണത്തിനെതിരെപോലും പൗരർ ആശങ്കപ്പെടുന്ന ഈ ആധുനികകാലത്താണ് ആർക്കും ഒരു ഉപകാരവും ഇല്ലാത്ത, ഉപദ്രവം മാത്രമായ ഒച്ചഭാഷിണിശല്യത്തിന്റെ ആരാധകരായ കുറേപ്പേർ നമുക്കിടയിൽ ജീവിക്കുന്നത് എന്നത് നമ്മെ ലജ്ജിപ്പിക്കേണ്ടതല്ലേ?

കൊങ്കളത്ത് എത്ര വീടുകളിലാണ് പ്ലാസ്റ്റിക് കത്തിക്കാറുള്ളത്! ഹരിതകർമ്മസേന പ്ലാസ്റ്റിക് ശേഖരണം തുടങ്ങിയശേഷവും പലരും അതു തുടരുന്നു. രക്താർബ്ബുദത്തിനും പലതരം ശ്വാസകോശരോഗങ്ങൾക്കും കാരണമാകുന്ന വിഷവാതകങ്ങളാണ് പ്ലാസ്റ്റിക് കത്തുമ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്നത്. കത്തിക്കുന്നവരുടെതന്നെ വീടുകളിൽ ഉള്ളവരാണ് ഇതിന്റെ മുഖ്യ ഇരകൾ. എന്നിട്ടും... അത് അറിയാഞ്ഞിട്ടോ എന്തോ നാം സ്വന്തം അന്തരീക്ഷത്തെ മലിനമാക്കിക്കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു.

ഒരു പൈപ്പ് പൊട്ടി ഒഴുകിയാൽ, വഴിയോരത്തോ പൊതുസ്ഥാപനങ്ങളിലോ ടാപ്പ് തുറന്നുകിടന്നാൽ, കേബിളുകൾ റോഡിലേക്കു താണുകിടന്നാൽ, കണ്ണിൽ കുത്തുമാറു കരക്കൊമ്പു ചാഞ്ഞുനിന്നാൽ എനിക്കെന്തു ചേതം എന്നു കരുതി സ്വസ്ഥമായി നടന്നുപോകുന്നത് പൗരബോധം ഇല്ലായ്മയുടെ നല്ല ലക്ഷണമാണ്. പൊതുവിടങ്ങളിലെ കക്കൂസുകളും മൂത്രപ്പുരകളും ഉപയോഗിച്ചാൽ ഫ്ലഷ് ചെയ്യണമെന്ന നിർബ്ബന്ധബുദ്ധി ഇനി എന്നാണു നമുക്ക് ഉണ്ടാകുക! നമ്മുടെ നാടിനാകെ അപമാനം ആകുമാറ് അവ അഴുക്കും നാറ്റവും നിറഞ്ഞു കിടക്കുന്നതിൽ അശേഷം വ്യാകുലതയില്ലാത്ത സമൂഹത്തെ എങ്ങനെ പരിഷ്കൃതസമൂഹമായി കാണാനാകും?

ക്യൂ തെറ്റിച്ചു കയറുക, അർഹതയില്ലാത്തതു നേടിയെടുക്കുക, അർഹതയുള്ളതു നല്കാതിരിക്കുക, വൈകിപ്പിക്കുക, സേവനങ്ങൾക്കു കൈക്കൂലി വാങ്ങുക, അർഹമായ അവകാശങ്ങളും സേവനങ്ങളും തേടി വരുന്നവരോടു മോശമായി പെരുമാറുക... ജനസേവകർ ആകേണ്ട ഉദ്യോഗസ്ഥർ അധികാരികൾ ആണെന്നു കരുതുന്ന സമൂഹം! രാജഭരണവും കോളനിഭരണവും പ്രജകളെ അടിച്ചമർത്തിബ്ഭരിക്കാൻ ഉണ്ടാക്കിയ ഭരണയന്ത്രം 1947 ഓഗസ്റ്റ് 15-ലെ അർദ്ധരാത്രിക്കുശേഷവും അതേപടി നിലനിർത്തിയതിന്റെ അപകടം. നവോത്ഥാനവും വിപ്ലവവുമൊക്കെ ഉണ്ടായ യൂറോപ്യൻസമൂഹങ്ങളിൽ അവയ്ക്കൊപ്പം ആവിർഭവിച്ച സ്വാതന്ത്ര്യം, സമത്വം, സാഹോദര്യം എന്നീ ആധുനികമൂല്യങ്ങളും അവയിൽ അധിഷ്ഠിതമായി വികസിച്ചുവന്ന ജനാധിപത്യം, മതേതരത്വം, അവയ്ക്കുപിന്നാലെ വന്ന മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ മുതൽ ഉൾച്ചേർക്കൽ (inclusiveness) വരെയുള്ള ആശയങ്ങളും സംവിധാനങ്ങളും സ്വാംശീകരിക്കാതെ ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിൽനിന്നുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം മാത്രം നേടിയ ഒരു സമൂഹത്തിന്റെ അനിവാര്യദുരന്തമാണ് നാം ഒരു പൗരസമൂഹമായി വികസിച്ചില്ല എന്നത്.

ഇന്നത്തെ മുതലാളിത്ത ആഗോളീകരണം ആകട്ടെ, വ്യക്തികേന്ദ്രിതമായ മൂല്യബോധവും ധനസമ്പാദനമാണ് മനുഷ്യരുടെ ആത്യന്തികലക്ഷ്യമെന്ന ‘ദർശന’വും അവരുടെ ഉപകരണങ്ങളായി അധഃപതിച്ച മാദ്ധ്യമങ്ങളിലൂടെയും മറ്റു വഴികളിലൂടെയും നിരന്തരം നമുക്കുമേൽ അടിച്ചേല്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അത് പൗരസമൂഹത്തിലേക്കുള്ള നമ്മുടെ പരിണാമത്തെ തകർക്കുന്നതാണ്. അതിനെക്കൂടി പ്രതിരോധിച്ചാലേ ശരിയായ പൗരസമൂഹം നമുക്കു സൃഷ്ടിക്കാനാവൂ.

പൗരബോധത്തിനും പൗരസമൂഹസൃഷ്ടിക്കും വിരുദ്ധമായ എണ്ണമറ്റകാര്യങ്ങൾ നമ്മുടെ സമൂഹത്തിൽ നടമാടുന്നു. എല്ലാം എണ്ണിയെണ്ണി പറയുക അസാദ്ധ്യമാണ്. പക്ഷെ, ഇതിക്കെ പറയുകയും പഠിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടവർ ചെയ്യാതിരിക്കുമ്പോൾ ആരെങ്കിലും പറയേണ്ടേ? ആ ചിന്തയിലാണ് ഇത്രയും എഴുതിയത്; ഒരാൾക്കെങ്കിലും മനഃപരിവർത്തനത്തിനോ ആലോചനയ്ക്കെങ്കിലുമോ കാരണമാകുന്നെങ്കിൽ അത്രയുമാകട്ടെ എന്ന വ്യാമോഹത്തോടെ.

മനസ്സിൽ അരങ്ങുകെട്ടിപ്പാർക്കുന്ന നാടകങ്ങൾ (പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങളെപ്പറ്റി )

 

മനസ്സിൽ അരങ്ങുകെട്ടിപ്പാർക്കുന്ന നാടകങ്ങൾ

മനോജ് കെ. പുതിയവിള

[ദേശാഭിമാനി വാരികയിൽ 2018 ജൂൺ 24 ലക്കത്തിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്]

ചിത്രലേഖ നാടകത്തിലെ രാവണന്റെ ചിത്രീകരണസാധ്യതകൾ വിവരിക്കുന്നു

പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങളെപ്പറ്റി മകരദ്ധ്വജൻ, കറ, ബലൂണുകൾ, ജനാലയ്ക്കപ്പുറം, വജ്രമുഖൻ, ഛായാമുഖി എന്നീ പ്രമുഖരചനകൾ  മുൻനിർത്തി ഒരു അവലോകനം

പ്രശാന്ത് നാരായണൻ എന്ന അരങ്ങുപ്രതിഭ ആ രംഗത്ത് അർഹിക്കുന്ന അംഗീകാരം ലഭിക്കാതെയും വേണ്ടനിലയിൽ പഠിക്കപ്പെടാതെയും തുടരുന്നതിനു പല കാരണങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം. ഏതാനും ദശകങ്ങളായി മലയാളത്തിൽ മികച്ച നാടകങ്ങൾ കാര്യമായി ഉണ്ടാകാത്തതും ഉണ്ടായവതന്നെ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെടാത്തും അരങ്ങേറുന്നവപോലും വിരലിലെണ്ണാവുന്ന അരങ്ങുകൾക്കപ്പുറം കളിക്കപ്പെടാത്തതും ഇതെല്ലാംകൊണ്ടുതന്നെ നാടകത്തിനു കലാസാഹിത്യരംഗങ്ങളിൽ പ്രാമുഖ്യം കുറഞ്ഞുപോയതും വേണ്ടത്ര പ്രോത്സാഹനം ഇല്ലാതെപോയതുമെല്ലാം ഈ കാരണങ്ങളിൽ ചിലതാകാം.
അബുദാബി ശക്തി അവാർഡ്, എ.പി. കളയ്ക്കാട് അവാർഡ്, 2003-ലെ മികച്ച നാടകരചനയ്ക്കുള്ള സംഗീത നാടക അക്കാദമിയുടെ അവാർഡ് അടക്കം ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം അവാർഡുകൾ ലഭിക്കുകയും മുപ്പതുവർഷത്തിലേറെ നാടകരംഗത്തു സജീവമായിരിക്കുകയും മുപ്പതോളം നാടകങ്ങളും അരങ്ങിൽ നിലനിൽക്കുന്ന രണ്ട് ആട്ടക്കഥകളും രചിക്കുകയുമൊക്കെ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെങ്കിലും മോഹൻലാലും മുകേഷും അഭിനയിച്ച ‘ഛായാമുഖി’യുടെ നാടകകാരൻ എന്ന പരിചയപ്പെടുത്തൽ പലപ്പോഴും വേണ്ടിവരുന്നു എന്നത് പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ എന്തെങ്കിലും തകരാറല്ല, നാടകരംഗത്തിനു പ്രതാപം നഷ്ടപ്പെട്ടുപോയതിന്റെയും നാടകത്തോടുള്ള സമൂഹത്തിന്റെ സമീപനത്തിന്റെയും താരപ്പൊലിമ സർഗ്ഗാത്മകതയ്ക്കുമേൽ അധീശത്വം സ്ഥാപിച്ചതിന്റെയുമൊക്കെ പ്രശ്നമാണ്. അല്ലാതെ, നിരവധി അരങ്ങുകളിൽ കളിച്ച ആറ്റിങ്ങൽ ദേശാഭിമാനി തീയറ്റേഴ്സിന്റെ ‘മണികർണ്ണിക’യടക്കമുള്ള പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങളും മത്സരവേദികളിൽ വർഷങ്ങളായി കളിക്കപ്പെട്ടുപോരുന്ന മറ്റു നാടകങ്ങളുമൊക്കെ മികവുറ്റതല്ലാത്തതുകൊണ്ടല്ല. രണ്ടുരണ്ടരപ്പതിറ്റാണ്ടിനിടെ മലയാളത്തിലെ മുഖ്യധാരാപ്രസാധകർ ഒരു നാടകം പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നത് പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ ‘ഛായാമുഖി’യാണ്. അതിന് അവർ തയ്യാറായതുപോലും ഒരുപക്ഷേ താരങ്ങൾ കളിച്ചു ശ്രദ്ധനേടിയ നാടകമായതുകൊണ്ടാകാം.
സർഗ്ഗപ്രതിഭകൾക്കു സ്വതസിദ്ധമായ ധിക്കാരം ഈ നാടകകാരന്റെയും മുഖമുദ്ര ആയതിനാലും പദവികൾക്കോ അംഗീകാരങ്ങൾക്കോ ആരെയും സ്വാധീനിക്കാൻ പോകാത്തതിനാലുമൊക്കെ സ്വാഭാവികമായി ഉണ്ടാകാവുന്ന ഒറ്റപ്പെടുത്തലും അവഗണനയുമൊക്കെ മികച്ച സംഭാവനകളുള്ള ഒരാളെ തമസ്ക്കരിക്കാൻ ഇടയാക്കിക്കൂടാ എന്ന ചിന്തയാണ് ഇത്തരത്തിലൊരു പരിശ്രമത്തിനു പ്രേരണ.
പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ ശ്രദ്ധേയമായ ആറു നാടകങ്ങളാണ് ഇതിന് ആധാരമാക്കുന്നത്. ‘മകരദ്ധ്വജൻ’, ‘കറ’, ‘ബലൂണുകൾ’, ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’, ‘വജ്രമുഖൻ’ എന്നീ നാടകങ്ങളെ മുഖ്യമായും പരിശോധിക്കുന്നു. ‘ഛായാമുഖി’ക്ക് ഡി.സി. ബുക്സ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച പുസ്തകത്തിൽത്തന്നെ കാവാലം നാരായണപ്പണിക്കരുടെ അവതാരികയും ഓ.എൻ.വി. കുറുപ്പ്, റ്റി.എം. എബ്രഹാം, തനൂജ ഭട്ടതിരി, അലക്സ് വള്ളികുന്നം എന്നിവരുടെ ആസ്വാദനങ്ങളും ഉള്ളതിനാൽ അതിനെപ്പറ്റി അത്യാവശ്യസന്ദർഭങ്ങളിലുള്ള പരാമർശങ്ങളേ നടത്തുന്നുള്ളൂ. ഇവയിലൂടെ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ രൂപംകൊള്ളുന്ന വിധം, അവയിലെ സാഹിത്യഭംഗി, അവയുടെ ഉൾക്കരുത്തും ശൈലിയുടെ തനിമയും, രംഗഭാഷയും നിർവ്വഹണവും, രാഷ്ട്രീയം എന്നിങ്ങനെയുള്ള അഞ്ച് അംശങ്ങളാണ് വിശകലനവിധേയമാക്കുന്നത്.

ഹനുമാനായി വേഷമിട്ട രാജസ്ഥാനിനടൻ അജിത് സിംഗ് പലാവത്ത്, മകരിയായി വേഷമിട്ട ബംഗാളിനടി ഇപ്ഷിത ചക്രവർത്തി എന്നിവർക്കൊപ്പം

പരിമിതിയില്ലാത്ത ഭാവനയുടെ അരങ്ങ്
ഞാൻ തിരുവനന്തപുരത്തെത്തിയ 1990-കളുടെ ആദ്യപാദംമുതൽ അടുത്തറിയുന്ന പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ രൂപപ്പെട്ടുവരുന്നതിന്റെ ജൈവവികാസം ക്യാമ്പുകളിൽ നേരിട്ടുകാണാൻ അവസരം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. അതൊരു പ്രത്യേക അനുഭവമാണ്.
ഒരു ആശയബിന്ദു ആ മനസിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ഠതയിൽ വീണാൽ അതു വേരാഴ്ത്തി തലനീട്ടി മഹാമേരുവായി വളരുന്നതിനുമുമ്പുതന്നെ അതിന്റെ ജനിതകവിശേഷങ്ങളെല്ലാം സമഗ്രമായി വിശകലനം‌ചെയ്യപ്പെടും. അതിനായി ദിവസങ്ങൾ നീളുന്ന ശില്പശാലയോ പഠനശിബിരമോ ഒക്കെത്തന്നെ നടത്തിയെന്നിരിക്കും. ആ വിഷയത്തെപ്പറ്റി സംവദിച്ചാൽ അതിന്റെ സാദ്ധ്യതകൾ പിന്നെയും പൊലിപ്പിക്കാൻ കഴിയും എന്നു തോന്നുന്നവരുമായി പലകുറി മണിക്കൂറുകൾ സംസാരിച്ചെന്നിരിക്കും. ഏതായാലും, അത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിൽ പ്രശാന്തിനെ ഫോൺ ചെയ്യാൻ പോലും കഴിയില്ല. നമ്മൾ എന്തു വിഷയം സംസാരിക്കാൻ വിളിച്ചാലും മുപ്പതുസെക്കൻഡിനകം വിഷയം പുതിയനാടകത്തിന്റെ പ്ലോട്ടിൽ എത്തിയിരിക്കും. പിന്നെ അതിലാകും സംഭാഷണം. തലേരാത്രി ആലോചിച്ച ആശയങ്ങൾ, നാടകീയമുഹൂർത്തങ്ങൾ, പുതിയൊരു ആഖ്യാനതലം, എന്തുമാകാം. അതല്ലെങ്കിൽ ആ രാത്രി മനസിൽ എഴുതിയിട്ട സന്ദർഭമോ സംഭാഷണമോ ഈരടികളോ ആകാം. അതങ്ങനെ ഹിസ്റ്റീരിയ ബാധിച്ചപോലെ പറഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കും. അത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിലാണു മനസിലാകുക, രാത്രിയുടെ ഏകാന്തതകളിൽ ആ മനസാകുന്ന നാടകക്കളത്തിൽ നടക്കുന്ന നാടകപ്രവർത്തനത്തിന്റെ ഉർവ്വരത.
റിഹേഴ്സൽ ആരംഭിക്കുമ്പോഴോ ക്യാമ്പിൽ നാടകം പൂർണ്ണതനേടുമ്പോഴോപോലും പ്രശാന്തിന്റെ നാടകത്തിനു ലിഖിതരൂപം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടാവില്ല. നാടകം എഴുതുകയല്ല, അതങ്ങനെ ഉണ്ടായിവളരുകയാണ്. അതു കടലാസിൽ പകർത്തുന്നത് അവതരണത്തിനു തൊട്ടുമുമ്പോ ശേഷമോ ആയിരിക്കും. പലപ്പോഴും എഴുതുന്നത് എപ്പോഴെങ്കിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കേണ്ടിവരുമ്പോൾ മാത്രമാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ സന്ദർഭവും സംഭാഷണവുമൊക്കെ എപ്പോൾവേണമെങ്കിലും മാറാം. ചുരുക്കത്തിൽ, നാടകമെഴുതി അതിനു ദൃശ്യരൂപം കൊടുക്കുകയല്ല, ദൃശ്യനാടകം ഉണ്ടാക്കിയിട്ടു രേഖപ്പെടുത്തിവയ്ക്കൽ മാത്രമാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ ദൃശ്യപ്രധാനമാണ്.

മകരധ്വജനിൽ അജിത് സിംഗ് പലാവത്ത് ഹനുമാനും അനൂപ് എസ്.കെ.എം മകരധ്വജനും

ഉയിരും ഉണർവ്വുമായ് കനിവും കനവും
സൃഷ്ടികൾ ദൃശ്യപ്രധാനമാണ് എന്നു പറഞ്ഞതുകൊണ്ട്, അതിന്റെ സാഹിത്യഭംഗി അപ്രധാനമാകുന്നു എന്നു കരുതരുത്. അതിലെ സംഭാഷണങ്ങൾ മാത്രമല്ല, രംഗസൂചനയും രംഗവർണ്ണനയും ക്രിയാംശവുമെല്ലാം സാഹിത്യശോഭ മുറ്റിനിൽക്കുന്നതാകണം എന്ന നിഷ്ക്കർഷ ഈ നാടകങ്ങളുടെ ലിഖിതപാഠത്തിന്റെ ഓരോ താളും തുറക്കുമ്പോൾ ഒരാൾക്കു വെളിവാകും. അത്തരം വിവരണങ്ങൾതന്നെ നാടകത്തിന്റെ ഭാവപ്രസരണത്തിനുതകുമാറു നിഷ്ക്കൃഷ്ടമായ പദമേളനത്തിലൂടെ രചിക്കുന്നവയാണ്. അവയ്ക്കുപോലുമുണ്ട് ആ നാടകത്തിന്റെ, സന്ദർഭത്തിന്റെ, ഭാവത്തിന്റെ താളം. സംഭാഷണങ്ങളാകട്ടെ, ഭാവോന്മീലകം മാത്രമല്ല കാവ്യാത്മകവുമാണ്. ‘മകരദ്ധ്വജ’ന്റെ തുടക്കത്തിൽ വില്ലുപാട്ടുകാർ ഹനുമാനെ അവതരിപ്പിക്കുന്നിടത്തെ
“നക്ഷത്രക്കനി നുള്ളിയെടുത്തതു
കാതിലണിഞ്ഞൊരു രൂപമെതോ?”
എന്ന ചോദ്യത്തിൽ കല്പനാവൈഭവം മാത്രമല്ല, അതിഗംഭീരനായ ഹനുമാന്റെ വിദൂരദൃശ്യത്തിന്റെ സമസ്തഗരിമയും നാം കാണുന്നു.
അടുത്തിടെ എന്റെ ഒരു സഹപ്രവർത്തക പറഞ്ഞ ഒരു കാര്യം എന്നെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തിയില്ല. വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് ഒരേയൊരു അവതരണം മാത്രം കണ്ട ‘ഛായാമുഖി’യിലെ
“പൂക്കളെത്തേടി നീ വന്നിടുമ്പോൾ
പൂക്കാമരത്തിന്റെ ചില്ലയൊന്നിൽ
പൂമ്പാറ്റ വന്നതും കണ്ടതല്ലേ? - മനം
പൂക്കാത്തചില്ലയായ് തീർന്നതല്ലേ?” എന്നുതുടങ്ങുന്ന ഭാഗം മുഴുവൻ അവർ കാണാതെ ചൊല്ലി. ആ വരികളോടുള്ള ഇഷ്ടം കാരണം നാടകത്തിലെ ആ ആലാപനഭാഗം പകർത്തി ഡയലർ ടോണാക്കി ദീർഘനാൾ ഇട്ടിരുന്നെന്നും അവർ പറഞ്ഞു. ‘ഛായാമുഖി’ ഈ സമാഹാരത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നില്ലെങ്കിലും പ്രശാന്തിന്റെ എഴുത്തിലെ സാഹിത്യത്തിനുള്ള ആസ്വാദ്യതയും സ്വീകാരവും ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്താൻ അനുസ്മരിച്ചെന്നേയുള്ളൂ. ‘വജ്രമുഖ’നിൽ വണ്ട് കുന്തിയുടെ മുഖത്തേക്കു പറന്നടുക്കുമ്പോൾ സൂര്യൻ പറയുന്ന “ഛീ...! ദൂരപ്പോ! ദൂരപ്പോ! മുഖം താമരയെന്നു ശങ്കിച്ചിരിക്കുന്നു കീടം!” എന്ന വരിയിലെ കവിത ശാകുന്തളത്തെ ഓർമ്മിപ്പിക്കും.
“നിന്റെ പേച്ചിനകത്തൊരു
മൊഴിയഴകുമാനമുണ്ടെടിയേ...” എന്ന ‘കറ’യിലെ നങ്ങേലിള്ള തമ്പ്രാന്റെ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഈ നാടകകാരനും നന്നായി ഇണങ്ങും. നാടൻ‌തനിമ കിനിയുന്ന ഈ മൊഴിയഴകിനൊപ്പം ഇതിവൃത്താനുസാരിയായും സന്ദർഭാനുസാരിയായും ആധുനികകവിതയുടെ എല്ലാ ഭാവതീവ്രതയും ബിംബ, പദ, ആശയ, ഘടനകളുമൊക്കെ ഇണങ്ങുന്ന ശക്തിസ്വരൂപമായും ആ കവനം മാറുന്നു:
“എന്റെ കുഞ്ഞുങ്ങളെത്ര പേർ ജീവിത-
പ്പകലുതേടി പഴമയായ് തീർന്നവർ
അരികിലല്ലവർ അകലത്തിലല്ലെന്റെ
കരളിലാണാ പിറക്കാത്തയുണ്ണികൾ
ഉണർവ്വിലല്ലെൻ ഉറക്കത്തിലെപ്പോഴും
പ്രകൃതി തേടി പകലായ് മരിച്ചവർ
അവരിലാണെന്റെ മജ്ജയും മാംസവും
മുറിവു വീണുണങ്ങാത്തൊരെൻ ഹൃദയവും” എന്നുതുടങ്ങുന്ന ‘കറ’യിലെ കാവ്യഭാഗം‌ഇതിനൊരു മികച്ച നിദർശനമാണ്.
രാഗങ്ങളെയും അവയുടെ ഭാവവൈഭവങ്ങളെയും പറ്റിയുള്ള ധാരണയും പാടാനുള്ള കഴിവും ഭാവാനുസാരിയായ കഥകളിസംഗീതത്തിന്റെ അനുശീലനവുമൊക്കെ രംഗസന്ദർഭത്തിനും ഭാവത്തിനും ഏറ്റവും ഇണങ്ങുന്ന ഈണവും താളവും കണ്ടെത്തി എഴുതാനും ആ ധർമ്മം നിറവേറ്റുമാറുതന്നെ ഈണം ചിട്ടപ്പെടുത്തി ദൃശ്യമൊരുക്കാനും ഈ നാടകകാരനു തുണയാകുന്നു. ഏറെപ്പേർക്ക് ഇല്ലാത്ത വൈഭവമാണിത്.

കറ ഒറ്റയാൾനാടകത്തിന്റെ അവസാനരംഗം

‘കറ’ നാടകത്തിൽ സംഭാഷണത്തിന്റെ നിരവധിമടങ്ങാണു നാടകം. സംഭാഷണമാകട്ടെ, അതിലെ ഇതിവൃത്തമായ നാടോടിപ്പഴമയുടെ കാലവും നിലവും അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന മനോഹരങ്ങളായ ശീലുകളാണ്. അതേസമയംതന്നെ ഫാഷൻ ഷോയെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന രംഗമെത്തുമ്പോൾ അതിനനുസരിച്ചു സംഭാഷണം മാറുകയും ചെയ്യുന്നു. ‘വജ്രമുഖ’നിലും ‘മകരദ്ധ്വജ’നിലുമൊക്കെ അവയുടെ പ്രൗഢിയ്ക്കിണങ്ങുന്ന കാവ്യസുഷമയാകും സംഭാഷണത്തിന്. ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’ പോലെയുള്ള നാടകങ്ങളിൽ വളരെ യഥാതഥമായ സംഭാഷണങ്ങളിൽപ്പോലും ഈ ഭാഷാനിഷ്ക്കർഷ കാണാം. പ്രതിപാത്രം ഭേദഭാവോന്മീലനം നിർവ്വഹിക്കുന്ന ഭാഷണം. സംഭാഷണത്തിന്റെയും പാട്ടിന്റെയും സാംഗത്യവും ഓരോ സന്ദർഭത്തിലെയും പ്രസക്തിയും നന്നായി അറിയാവുന്ന ഒരു നിരൂപകൻകൂടി ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ മനസിലുണ്ട്. അതിന്റെ നയപ്രഖ്യാപനം‌പോലെ തോന്നും ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’ എന്ന നാടകത്തിലെ “അരസികനായ ഒരു തനതുവാദിയുടെ നാടകംപോലെ അനവസരത്തിൽ കവിത പറയുന്ന അലമ്പന്മാർ” എന്ന സംഭാഷണം. തനതുനാടകവേദി എന്ന പേരിൽ അനുകരണശാലികൾ ഇടക്കാലത്തു കാട്ടിക്കൂട്ടിയ അഭ്യാസങ്ങളോടുള്ള പ്രതികരണമായിക്കൂടി ഇതിനെ കാണാം. അനവസരത്തിൽ അരങ്ങിൽ ഒരു കഥാപാത്രത്തെക്കൊണ്ട് രണ്ടുവരി പാട്ടു പാടിച്ചിട്ടാണ് ഈ സംഭാഷണം ‘അയാൾ’ എന്ന കഥാപാത്രത്തെക്കൊണ്ടു പറയിക്കുന്നത്. ‘ബലൂണുകളി’ലുമുണ്ട് നാടകത്തെപ്പറ്റി നാടകകൃത്തിന്റെ നയപ്രഖ്യാപനം.
“നാടകമായാൽ കാര്യം വേണം കഥവേണം     
കഥയിലറിവു ചേർത്ത്, അലിവു ചേർത്ത്     
ഉയിരു ചേർത്ത്, ഉണർവ്വു ചേർത്ത്    
കവിത ചേർത്ത്, കളികൾ ചേർത്ത്    
കനവു ചേർത്ത്, കനിവു ചേർത്ത്     
കരൾ  നിറയെ കണ്ടിരിക്കാൻ         
കാര്യങ്ങളുമുണ്ടാകണം...” അതെ, ഇതെല്ലാമുള്ളതാണു പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങൾ.    

ഛായാമുഖിയിൽ മുകേഷ് കീചകനായും മോഹൻലാൽ ഭീമനായും അരങ്ങിൽ നിറഞ്ഞാടിയപ്പോൾ

ആഴത്തിലോടിയ നാരായവേരിന്റെ കരുത്ത്
കണ്ണും കാതും തുറന്നതുതന്നെ കലയും സാഹിത്യവും ഭാഷാവൈഭവവും പാണ്ഡിത്യവും വസന്തോത്സവമാടുന്ന രംഗമണ്ഡപത്തിലേക്കാണ് എന്നത് പ്രശാന്തിന്റെ പ്രതിഭയ്ക്കു മേല്പറഞ്ഞ ഗുണമേന്മകളുടെ ഈട്ടം കൂടാൻ സ്വാഭാവികമായും വഴിയൊരുക്കി. സംസ്കൃതപണ്ഡിതനും സാഹിത്യകുശലനും ആയിരുന്ന അച്ഛൻ വെള്ളായണി നാരായണൻ നായർ പ്രശാന്തിനു ബാല്യത്തിലേ പുരാണകഥകളിൽത്തുടങ്ങി രഘുവംശവും കുമാരസംഭവവും ഋതുസംഹാരവുംവരെ ചൊല്ലി വിഗ്രഹിച്ച് അർത്ഥം പറഞ്ഞുകൊടുത്തിരുന്നത്രേ! പതിനാല് ആട്ടക്കഥകൾ എഴുതിയിട്ടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സുഹൃത്തുക്കളായിരുന്നു മാങ്കുളം വിഷ്ണുനമ്പൂതിരി, ഹരിപ്പാട്ടു രാമകൃഷ്ണപിള്ള, ചെന്നിത്തല ചെല്ലപ്പൻപിള്ള, രാമൻകുട്ടിനായർ, കലാമണ്ഡലം കൃഷ്ണൻ നായർ, കലാമണ്ഡലം ഗോപി, മടവൂർ വാസുദേവൻ നായർ, വൈക്കം കരുണാകരൻ നായർ, സദനം കൃഷ്ണൻകുട്ടി തുടങ്ങിയവരൊക്കെ. ഇവർ തിരുവനന്തപുരത്തു വന്നാൽ പലപ്പോഴും ആ വീട്ടിലാണു തങ്ങിയിരുന്നത്. അത്തരം കൂട്ടായ്മകൾ ഗംഭീരമാംവിധം സർഗ്ഗാത്മകമായ പണ്ഡിതസദസ്സുകൾ ആയിരുന്നു എന്നും കഥകളിയെപ്പറ്റി, സന്ദർഭങ്ങളെപ്പറ്റി, അവതരണത്തെപ്പറ്റി, കഥകളിയിൽ വരുത്തേണ്ട പരിഷ്ക്കരണങ്ങളെപ്പറ്റി ഒക്കെ അവിടെ നടന്നിരുന്ന ചർച്ചകൾ വലിയ അനുഭവമായിരുന്നു എന്നും പ്രശാന്ത് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഗുരുകുലരീതിയിൽ നടത്തിയ കഥകളിയഭ്യസനവും സ്കൂൾ ഓഫ് ഡ്രാമയിലെ നാടകാഭ്യസനവുമൊക്കെ പ്രശാന്തിലെ നാടകകാരനെ വികസിപ്പിക്കുന്നതിൽ വഹിച്ച പങ്ക് അദ്ദേഹത്തിന്റെ നാടകങ്ങളിൽ കാണാം.
കേരളീയരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം പാശ്ചാത്യനാടകങ്ങളുടെ കടന്നുവരവുവരെ കഥകളിയും കൂടിയാട്ടവും ആയിരുന്നല്ലോ നാടകസങ്കല്പത്തിന്റെ സമ്പൂർണ്ണത. ഇതിൽ ഭാഷ, സംഗീതം, നാടകീയത, പാത്രബോധം, കലാബോധം, സ്റ്റേജ് ക്രാഫ്റ്റ് എല്ലാം ഇണങ്ങി ഭാരതീയവും കേരളീയവുമായ നാടകസങ്കല്പത്തിന്റെ പരിപൂർത്തിയായി ഗണിച്ചുവരുന്ന കഥകളിയിലൂടെ നാട്യശാസ്ത്രത്തിന്റെ ഉള്ളറകളിലേക്കു പോയ ഒരു നാടകകാരൻ ആ വഴിയിൽ ആർജ്ജിച്ച പൈതൃകസ്വത്തും പാശ്ചാത്യനാടകാനുശീലനത്തിലൂടെയും അവയുടെ സൈദ്ധാന്തികപാഠങ്ങളിലൂടെയും വിമർശനബുദ്ധ്യാ നേടിയ മുതൽക്കൂട്ടും ചേർത്തു കരുപ്പിടിപ്പിച്ച സ്വന്തമായ ഒരു നാടകസങ്കല്പമാണു പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ വിത്തുമൂലധനം. അതിനാൽ, ഈ നാടകകാരന്റെ സൃഷ്ടികളുടെ മഷിപ്പകർപ്പുകൾവച്ചു രംഗഭാഷ്യം തീർക്കുക അത്ര സുസാദ്ധ്യമല്ല.
അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രശാന്തിനെ നാടകവഴിയിലെ ആരുടെയെങ്കിലും അനുകർത്താവോ പിൻതുടർച്ചക്കാരനോ ആയി കാണാനാവില്ല. പദ്യരൂപത്തിലുള്ള സംഭാഷണവും കേരളീയമായ ചില ചൊല്ലുകളും ചുവടുകളുമൊക്കെ ഉള്ളതിനാൽ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകം കാവാലത്തിന്റേതുപോലെയാണ് എന്നൊക്കെ ചിലർ പറയുന്നതു കേൾക്കേണ്ടിവന്നിട്ടുണ്ട്. നാലുകാലും രണ്ടുകണ്ണും രണ്ടുചെവിയും തലയും വാലും ഉള്ളതിനാൽ മാനും മുയലും ഒന്നാണെന്നു പറയുന്നതുപോലെയാണിത്. രണ്ടുപേരും രണ്ടു വ്യത്യസ്തശൈലികളുടെ വക്താക്കളാണ് എന്നത് നന്നായി നാടകം കാണുന്ന ആർക്കും മനസിലാകും. രണ്ടും തനിമയാർന്ന രണ്ടു വിഭിന്നശൈലികൾതന്നെയാണ്. ഭാരതീയമോ കേരളീയമോ ആയ നാടകസങ്കേതങ്ങളിൽനിന്ന് ഊർജ്ജവും കരുക്കളും ഉൾക്കൊണ്ടു രൂപപ്പെട്ടവയാണു രണ്ടും എന്നതു മാത്രമാണു പറയാവുന്ന സമാനത.
ചില സംഭാഷണങ്ങളുടെ താളം പ്രൊഫ. ജി. ശങ്കരപ്പിള്ളയുടേതുപോലെയാണെന്ന് അടുത്തിടെ ‘ഛായാമുഖി’ വായിച്ചിട്ട് ഒരു നിരൂപക പറഞ്ഞതും ഓർക്കുന്നു. വൈക്കം മുഹമ്മദ് ബഷീറിന്റെ ‘ബാല്യകാലസഖി’ മോഷണമാണെന്നു വരുത്തിത്തീർക്കാൻ മുമ്പൊരു നിരൂപകൻ ബാലിശമായ ചില വാദങ്ങൾ കണ്ടത്തിയതുപോലെയുള്ള ഉപരിപ്ലവക്കാഴ്ചകളാണ് ഇവപലതും.
കാവാലത്തോടൊപ്പം പ്രവർത്തിക്കുകയും അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം ദില്ലിയിലും ബംഗ്ലാദേശിലുംമറ്റും പര്യടനങ്ങൾ നടത്തുകയുമൊക്കെ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, കാവാലം ഏറ്റവും ഇഷ്ടപ്പെടുകയും സ്വന്തം നാടകക്കളരിയായ ‘തിരുവരങ്ങ്’ ഏല്പിച്ചുകൊടുക്കുകയും ചെയ്ത ആളാണെങ്കിലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശൈലിയോടു കടപ്പെടാതിരിക്കാൻ സദാ ജാഗ്രതപുലർത്തിയിരുന്നൂ പ്രശാന്ത് എന്നാണു ഞാൻ മനസിലാക്കിയിട്ടുള്ളത്. പുരാണേതിവൃത്തങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചുള്ള പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ പരിശോധിച്ചാൽ ഇതു വ്യക്തമാകും. അത്തരമൊരു താരതമ്യത്തിനുള്ള ഇടമല്ല എന്നതിനാൽ അതിനിവിടെ മുതിരുന്നില്ല.

ഛായാമുഖിയിൽ സ്നേഹാശ്രീകുമാർ ഹിഡുംബിയായും മോഹൻലാൽ ഭീമനായും

നിർവ്വഹണത്തിലെ ‘ഞെട്ടിക്കൽ’
നാടകം എന്നത് ആത്യന്തികമായി സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നത് സ്രഷ്ടാവിന്റെ മനസാകുന്ന രംഗവേദിയിലാണല്ലോ. അവതരിപ്പിക്കുമ്പോൾ പ്രേക്ഷകരിൽ ഓരോരുത്തർക്കും അത് അവരവരുടെ നാടകവുമാണ്. സ്വന്തം സാമൂഹിക, രാഷ്ട്രീയ, ആശയപ്രപഞ്ചങ്ങൾക്കും അനുഭവപ്രപഞ്ചങ്ങൾക്കും അനുസൃതമായ തലങ്ങളിലാണ് അവരോരോരുത്തരും അതിനെ കാണുന്നത്. ഇവിടെ നാടകകൃത്തിനു ചെയ്യാൻ കഴിയുന്നത് തന്റെ നിലപാടുകൾക്കോ കാഴ്ചപ്പാടിനോ വൈകാരികതയ്ക്കോ അനുസരിച്ച ഇച്ഛയ്ക്കൊത്ത് ആസ്വാദനത്തെ വഴിനയിക്കാനുള്ള പൊടിക്കൈകൾ പ്രയോഗിക്കുകമാത്രമാണ്. അത്തരത്തിലുള്ള രംഗക്രിയാത്മകമായ കരുക്കളും നാടകകൃത്തിന്റെ മനസിലുള്ള യഥാർത്ഥനാടകത്തിന്റെ ഭാഗമാണെങ്കിലും അവയുടെ അഭാവം‌കൊണ്ട് അപൂർണ്ണമാണ് ഏതു നാടകത്തിന്റെയും ലിഖിതരൂപം എന്നാണ് എനിക്കു തോന്നിയിട്ടുള്ളത്. രംഗപാഠം‌കൂടി എഴുതിയാലും എഴുത്തുഭാഷയ്ക്കുവഴങ്ങാത്ത ഒട്ടേറെ ക്രിയാംശങ്ങൾ പിന്നെയുമുണ്ടാകും. അവയെല്ലാം ഉൾച്ചേർത്ത് അയാൾതന്നെ ദൃശ്യാവിഷ്ക്കാരം ഒരുക്കിയാലും അയാളുടെ കരുക്കളായ അഭിനേതാക്കൾ നാടകകൃത്തിന്റെ മനസിലെ നാടകത്തെ പൂർണ്ണമായി ഉൾക്കൊള്ളാത്തിടത്തോളം അവരിലൂടെ ആവിഷ്ക്കൃതമാകുന്ന ആ ദൃശ്യരൂപം പോലും പൂർണ്ണതയുള്ളതാകുന്നില്ല.
‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’ എന്ന നാടകത്തിൽ കാണുന്നതുപോലെ, “സ്വപ്നാന്തരീക്ഷം - യുദ്ധം, പട്ടാളക്കാർ, പരിശീലനം, അപകടങ്ങൾ, രോഗം, ചികിത്സ, ശസ്ത്രക്രിയ തുടങ്ങിയ ദുഃസ്വപ്നങ്ങൾ. ഫാന്റസിക്കവസാനം ആഗതൻ ഞെട്ടിയുണരുന്നു.” എന്നുമാത്രം എഴുതി ഇട്ടുപോകുന്ന നാടകകാരൻ രംഗാവിഷ്ക്കാരത്തിനുള്ള അനന്തസ്വാതന്ത്ര്യമാണു തുറന്നിടുന്നത്. വലിയ സാങ്കേതികവിദ്യകളൊന്നും പ്രയോഗിക്കാതെയും ദുർഗ്രഹത സൃഷ്ടിക്കാതെയും ഇതൊക്കെ അനായാസം അരങ്ങത്തു ദൃശ്യവത്ക്കരിക്കാൻ ഭാരതീയനാടകസങ്കേതങ്ങളിലൂടെ കഴിയുന്ന രംഗക്രിയ മനസിൽ കണ്ടുകൊണ്ടാണു പ്രശാന്ത് അങ്ങനെ എഴുതുന്നത്. ‘വജ്രമുഖ’നിൽ നാടകകൃത്തുതന്നെ പറയുന്ന “നടിപ്പത് നാടകം - പേശക്കൂടാത്.” എന്ന വാക്യത്തിൽ സ്വന്തം നാടകസങ്കല്പത്തിൽ ക്രിയാംശത്തിനുള്ള പ്രാധാന്യമാണു ധ്വനിക്കുന്നത്. സുദീർഘമായ രണ്ടാംപകുതിമുഴുവൻ സംഭാഷണശൂന്യമായ ‘കറ’ ഇത്തരത്തിൽ വലിയൊരു വെല്ലുവിളിയാണ് അവതരണത്തിന് ഉയർത്തുന്നത്. ലേഖനം‌പോലെ സുദീർഘമായി ക്രിയാംശം എഴുതിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും കൃതഹസ്തയായ ഒരു നടിക്കും ക്രിയാംശത്തിലൂടെ സുഗമസംവേദനം നിർവ്വഹിക്കാൻ കഴിയുന്ന സംവിധായകർക്കും മാത്രമേ ആ നാടകം കാഴ്ചവയ്ക്കാൻ കഴിയൂ.
പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങളുടെ കാര്യത്തിൽ ഇതു കൂടുതൽ പ്രസക്തവും പ്രധാനവുമാകുന്നതിനു വേറെയും കാരണങ്ങളുണ്ട്. മിക്ക നാടകത്തിലും ഒന്നിലേറെ നാടകങ്ങൾ ഉണ്ടാകും. അരങ്ങിൽത്തന്നെ സമാന്തരമായി അവ വികസിക്കും. ഒരു തലത്തിൽ നാടകം വികസിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ അതിനു പുതിയപുതിയ തലങ്ങൾ ഇതൾവിരിഞ്ഞുവരും. ഓരോവായനയിലും പുതുതായി തുറന്നുകിട്ടുന്ന ഭാവ-ആസ്വാദനതലങ്ങളും അനുഭവവും ഏത് അവതരണത്തെയും അതുകൊണ്ടുതന്നെ അപൂർണ്ണതയിൽ നിർത്തും. പ്രശാന്തുതന്നെ സ്വന്തം നാടകം രണ്ടാമതൊന്നു ചെയ്യുമ്പോൾ അതിനു മറ്റൊരു ആശയതലം‌കൂടി പലപ്പോഴും പകർന്നുവരും. പ്രശാന്തല്ലെങ്കിൽ അതുപോലെ പ്രതിഭാധനരായ ആളുകൾക്കുമാത്രമേ ഈ നാടകങ്ങൾ പൂർണ്ണതയോടടുത്തുനിൽക്കുന്ന തരത്തിൽ ദൃശ്യവത്ക്കരിക്കാൻ കഴിയൂ.

ഛായാമുഖിയുടെ റിഹേഴ്സൽ വേളയിൽ മോഹൻലാലും പ്രശാന്ത് നാരായണനും മല്ലയുദ്ധം സീൻ പരിശീലനത്തിൽ

മറ്റുള്ളവരുടെ സംവിധാനത്തിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നവയ്ക്കൊന്നും ഗുണമേന്മയില്ലെന്നല്ല ഇപ്പറഞ്ഞതിന്റെ അർത്ഥം. ലിഖിതരൂപത്തിലുള്ള ഏതു നാടകവും ആർക്കും അവതരിപ്പിക്കാം. അവയ്ക്കോരോന്നിനും അതിനു ദൃശ്യാവിഷ്ക്കാരം ഒരുക്കുന്ന നാടകപ്രവർത്തകരുടെ വായനയ്ക്കനുസരിച്ച പുതുമയും മികവും വ്യക്തിത്വവും സ്വതന്ത്രമായ കലാവിഷ്ക്കാരമെന്നനിലയിലുള്ള അസ്തിത്വവുമെല്ലാം ഉണ്ടാകും. രചിതാവു കാണാത്ത അർത്ഥ-ഭാവതലങ്ങളും ഉണ്ടാകാം. ഉണ്ണായിവാര്യർ ഉദ്ദേശിക്കാത്ത ഒരു ഭാവം കലാമണ്ഡലം ഗോപി ധ്വനിപ്പിക്കുമ്പോൾ സംഭവിക്കുന്നതുപോലെയുള്ള ആസ്വാദനാനുഭവം ഇത്തരം ഓരോ അവതരണവും തീർക്കും. പ്രശാന്തിന്റെ ആദ്യനാടകങ്ങൾ പലതും ആർട്സ് ക്ലബ്ബുകളും സ്കൂൾ, കോളെജ് സംഘങ്ങളുമെല്ലാം അവതരിപ്പിക്കുകയും പല മത്സരങ്ങളിലും സമ്മാനം നേടുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. അത്തരം ധാരാളം അവതരണങ്ങൾ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങൾക്ക് ഉണ്ടാകണം എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തിൽക്കൂടിയാണ് ഇവ സമാഹരിച്ചു പുസ്തകരൂപത്തിൽ പുറത്തിറക്കുന്നതെന്നും ഞാൻ മനസിലാക്കുന്നു.
‘മണികർണ്ണിക’യും ‘സായിപ്പിന്റെ പൂച്ചയും’ അടക്കമുള്ള കൃതികളെല്ലാം ഒന്നിനൊന്നു ഭിന്നമാണ്. സമീപനത്തിലും അവതരണത്തിലും ഈ വൈവിദ്ധ്യം ഓരോ രചനയുടെയും വ്യക്തിത്വം അരക്കിട്ടുറപ്പിക്കുന്നു. ഇപ്പോൾ ആലോചനയിലുള്ള ‘ശ്യാമമാധവ’വും ‘ചിത്രലേഖ’യും അങ്ങനെതന്നെ ആയിരിക്കുമെന്നാണു അതേപ്പറ്റിയുള്ള സംസാരത്തിൽനിന്നു മനസിലാക്കിയിട്ടുള്ളത്. ഭാസനാടകങ്ങളായ ‘ഊരുഭംഗം’, ‘സ്വപ്നവാസവദത്തം’, ‘ദൂതഘടോത്ക്കചം’ തുടങ്ങിയവയുടെയൊക്കെ ദൃശ്യഭാഷ്യം ചമയ്ക്കുമ്പോൾപ്പോലും പുതുക്കാലവായനയുടെ സ്പർശം അവയുടെ മാനങ്ങൾ വികസിപ്പിക്കാറുണ്ട്. വാച്യഭാഷയ്ക്കതീതമായി അതെല്ലാം സംവേദിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. തനിക്കു വശമില്ലാത്ത കന്നടഭാഷയിൽ കർണ്ണാടകത്തിലെ പ്രമുഖനാടകസംഘമായ രംഗായനയ്ക്കുവേണ്ടി സംവിധാനം ചെയ്ത ‘സ്വപ്നവാസവദത്തം’ ഒരുവർഷത്തിനിടെ രാജ്യത്തിനകത്തും പുറത്തും പ്രധാനനാടകോത്സവങ്ങളിലടക്കം എഴുപതിൽപ്പരം വേദികളിൽ കളിച്ചു സ്വീകരണം നേടിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്നത് വാച്യഭാഷാതീതമായ അരങ്ങുഭാഷയിലുള്ള പ്രശാന്തിന്റെ വഴക്കത്തിന്റെ സാക്ഷ്യമാണ്. എം.റ്റി. വാസുദേവൻ നായരുടെ രചനകൾ ആധാരമാക്കി അടുത്തിടെ അവതരിപ്പിച്ച ‘മഹാസാഗര’വും ഇത്തരത്തിൽ പുനർവായനകളായിരുന്നു.
ഉൾക്കാമ്പിൽ ഈ ഘനഗാംഭീര്യമെല്ലാം ഉള്ളപ്പോഴും പ്രശാന്ത് അവതരിപ്പിക്കുമ്പോൾ അവയൊക്കെ അതീവലളിതമാകുന്നു എന്നതാണു വിസ്മയകരം. ഏതു സാധാരണക്കാർക്കും ആസ്വദിക്കാവുന്ന, മനസിലാക്കാവുന്ന, ജാടകളില്ലാത്ത അവതരണം. ആദ്യകാലരചനകളിൽ ഒന്നായ ‘ബലൂണുകളി’ൽത്തന്നെ കാണാം അരങ്ങിന്റെ ഈ മാന്ത്രികത. “കുട്ടികളുടെ കൈയിലുള്ള സൈക്കിൾറിമ്മുകൾ ഉപയോഗിച്ച് ബലൂൺമാമൻ അവിടെ ഒരു ഗുഹ സൃഷ്ടിക്കുന്നു” എന്ന ക്രിയാംശസൂചനയിലുണ്ട് വല്ലഭനു പുല്ലുമായുധം എന്ന പ്രഖ്യാപനം. ഏറ്റവും ലളിതമായ രംഗവിതാനവും വിധാനവും (stage properties) വേഷഭൂഷകളും തദ്ദേശീയതയ്ക്ക് ഊന്നൽ നൽകുന്ന സംഗീതവും വാദ്യവും ആർഭാടമില്ലാത്ത പ്രകാശവിന്യസനവും ഒക്കെക്കൊണ്ടാണു പ്രശാന്ത് അരങ്ങിൽ അത്ഭുതങ്ങൾ തീർക്കുന്നത്. അടുത്തിടെ ‘മഹാസാഗര’ത്തെപ്പറ്റി ഒരു സുഹൃത്ത് വിമർശം പറഞ്ഞതുതന്നെ പ്രശാന്തിന്റെ നാടകങ്ങളിൽ ഉണ്ടാകാറുള്ള ‘ഞെട്ടിക്കൽ’ ഉണ്ടായില്ല എന്നാണ്. പ്രശാന്തിന്റെ ലിഖിതപാഠം അല്ലാത്തതിനാലാകാം എന്ന് അവർതന്നെ കാരണം കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തു. സൃഷ്ടികളിലൂടെ സൃഷ്ടിച്ചെടുത്തതാണീ വിശ്വാസം. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മറ്റേ അറ്റത്തുനിന്നുവരെ ആസ്വാദകർ വരികയും അഞ്ഞൂറും ആയിരവുമൊക്കെ രൂപയ്ക്കു ടിക്കറ്റെടുത്തു നാടകം കാണുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നത് ഈ കൃതഹസ്തതയ്ക്കുള്ള അംഗീകാരമാണെന്നു ഞാൻ മനസിലാക്കിയിട്ടുണ്ട്.

ദേശാഭിമാനിയുടെ സംഘടിപ്പിച്ച എം.ടി. സാംസ്കാരികോത്സവത്തിൽ മഹാസാഗരം അവതരിപ്പിച്ചശേഷം എംടിയും വി. ആർ. സുധീഷും വേദിയിലത്തി അഭിനന്ദിച്ചപ്പോൾ

കലാനിറവിന്റെ രാഷ്ട്രീയസുഗന്ധം
‘ഛായാമുഖി’, ‘മകരദ്ധ്വജൻ’, ‘വജ്രമുഖൻ’ എന്നൊക്കെയുള്ള നാടകങ്ങൾ കാണാത്തവരോ നേരാം‌വണ്ണം കാണാത്തവരോ തെറ്റിദ്ധരിക്കുകയും പ്രചരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്ത ഒരു പ്രതിച്ഛായയാണ് പുരാണങ്ങളുടെ നാടകകാരൻ എന്നത്. ഞാൻ തുടക്കത്തിൽ സൂചിപ്പിച്ചതരം കാലികവും സാമൂഹികവുമായ ശക്തമായ ഒരു രാഷ്ട്രീയതലം പ്രശാന്തിന്റെ എല്ലാ നാടകങ്ങൾക്കുമുണ്ട്. നാടിനെ പിന്നോട്ടടിക്കാനുള്ള ഉപാധിയായി പുരാണങ്ങളെ ദുർവ്യാഖ്യാനം ചെയ്തു നിരന്തരപ്രചാരണം നടത്തുന്ന ഈ നാട്ടിൽ പുരാണങ്ങളുടെ കാലികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ പുനർവായനയ്ക്കു പ്രസക്തി ഏറിവരികയാണെന്ന പുതിയ ചിന്ത ശക്തിപ്പെടുന്ന ഒരു ഘട്ടത്തിൽ ഈ രചനകൾക്ക് അങ്ങനെയൊരു രാഷ്ട്രീയമാനംകൂടിയുണ്ട്.
പ്രശാന്തിന്റെ ഇതിവൃത്തസ്വീകരണത്തിൽ കാണുന്നത് പുരാണത്തിലെ നാടകീയത നിറഞ്ഞ ഒരു മുഹൂർത്തം കണ്ടെടുത്തു വികസിപ്പിക്കുക എന്ന രീതിയല്ല. അത്തരം എത്രയോ മുഹൂർത്തങ്ങൾ അവയിലെല്ലാമുണ്ട്. അതിനപ്പുറം, തന്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ സമൂഹത്തോടു പറയേണ്ട, സമൂഹത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ ക്ഷണിക്കേണ്ട ചില വിഷയങ്ങൾ കലാത്മകമായി അവതരിപ്പിക്കാൻ പറ്റുന്ന കഥാതന്തുക്കൾ തേടിക്കണ്ടെത്തുകയാണ്. ‘മകരദ്ധ്വജ’നിൽ നാം കാണുന്നത് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടലിന്റെ, ഒറ്റപ്പെടലിന്റെ, ആ അനാഥത്വത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന വേട്ടയാടലുകളുടെ സ്ത്രീയവസ്ഥയും അച്ഛനില്ലാതെ വളരുന്ന ബാല്യങ്ങളുടെ പാതാളദാസ്യവും ഉള്ളിന്റെയുള്ളിൽ ഉറഞ്ഞുകിടക്കുന്ന പിതൃഭാവത്തെ തിരസ്ക്കരിച്ചും ആരോടോ ഉള്ള എന്തൊക്കെയോ കടമകൾ നിറവേറ്റാനുഴലുന്ന ഔദ്യോഗികവ്യവഹാരവ്യഗ്രതയുമൊക്കെയാണ്.
“നീന്തിനീന്തി തളരുമ്പോൾ
നിന്നെയോർക്കും ഞാൻ, പൊന്നേ...!”
എന്ന മകരിയുടെ ആത്മതാപം നാടകം കണ്ടു വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാലും പ്രേക്ഷകരിൽ നൊമ്പരമായി നിൽക്കുന്നതുപോലെ സ്ത്രീയുടെ സമസ്യകൾ സമകാലികസാമൂഹികപശ്ചാത്തലത്തിൽ അവതരിപ്പിച്ച എത്ര ആധുനികകാലനാടകങ്ങൾ നമ്മെ പിൻതുടരുന്നുണ്ട്? അതുപോലെതന്നെയാണ് ‘കറ’യിലെ “മുഷിഞ്ഞോ?” എന്ന ചോദ്യവും.
വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് എഴുതിയ ‘കറ’യിലെ നായിക നങ്ങേലി,
“ചുറ്റാകെ മൃഗങ്ങൾ അല്ലയോ തമ്പ്രാ
പല്ലുള്ളവ, നഖമുള്ളവ
കണ്ണു തിന്നും, കരള് തിന്നും
കനിവില്ലാതെ ചങ്ക് തിന്നുന്നവ, ചോരകുടിക്കുന്നവ, വിഷം ചീറ്റുന്നവ” എന്നു ചോദിച്ചപ്പോൾ കഠ്‌വയും ഉന്നാവയും വളർത്തിയ ക്രൗര്യത്തിലേക്കു നമ്മുടെ മനസിലെ ലൈംഗികാക്രമണത്തിന്റെ ചിത്രം പൈശാചികരൂപം ആർജ്ജിച്ചിരുന്നില്ല. ഇന്ന് ആ നാടകം വീണ്ടും കാണുമ്പോഴും വായിക്കുമ്പോഴും ആ ചോദ്യത്തിനു ഭീഷണമായ പുതിയമുഖങ്ങൾ തെളിയുന്നു.

കളം അഭിനയവിദ്യാലയം അവതരിപ്പിച്ച മഹാസാഗരത്തിൽ സുരഭി

“എനിക്ക് കേൾക്കാം, തമ്പ്രാ!
ശബ്ദമില്ലാതെ ഞങ്ങളു പേശും,
ഓരോ ചേലയ്ക്കും ഓരോ കഥപ്പേച്ച്” എന്നവൾ പറയുമ്പോൾ പിച്ചിച്ചീന്തിയ, രക്തക്കറപിടിച്ച പുതിയ ചേലകളും അവയുടെ പുതിയകഥകളും നമ്മുടെ മനസിൽ വീർപ്പുമുട്ടിക്കുന്ന വിഴുപ്പുകൂനകൾ തീർക്കുന്നു.
ഏതോകാലത്തെ മണ്ണാത്തിത്തെയ്യത്തിന്റെ കഥയിലൂടെ പുതുക്കാലത്തെ ജീർണ്ണത അതിശക്തമായി എയ്തുകൊള്ളിക്കുന്ന ‘കറ’, “നാറിത്തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു; കാലം പുറകോട്ടൊഴുകിയാൽ ദേശക്കിണറഴുകും” എന്ന് ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു. കാലത്തെ പിന്നോട്ടൊഴുക്കി ‘ദേശ’ക്കിണറിനെ നാറ്റിക്കുന്ന ശക്തികൾക്കു മാത്രമല്ല നാടകം മുന്നറിയിപ്പു നൽകുന്നത്, ഏറിയും കുറഞ്ഞുമുള്ള കറ മനസിൽ കൊണ്ടുനടക്കുന്ന നമ്മിലോരോരുത്തർക്കുമാണ്.
“മനുഷ്യന്റെ മനസിലെ കറയളവു കൂടുംതോറും
ഉടുക്കുന്ന ചേലയിലും കറയടയാളങ്ങൾ വീഴും.
തെളിഞ്ഞ ചേലയ്ക്കകത്ത്
ഒരുകടുകു കറയുണ്ടായാലും മുഷിയും.
ഉടുചേല മുഷിഞ്ഞൊരു വിഴുപ്പായ് മാറും.”

വജ്രമുഖൻ നാടകത്തിൽ ഇന്ദ്രൻസ് തമിഴനും ജയകൃഷ്ണൻ കോതണ്ടനുമായി പരിശീനത്തിൽ

“പലവേഷവും പലവിധ ചെയ്തികളു”മായി മനുഷ്യജീവിതത്തിൽ ഓരോ ഘട്ടത്തിലും ഇടപെടുകയും ജീവിതഗതി തിരിച്ചുവിടുകയും ദുരന്തങ്ങളിലേക്കു നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന, രക്തദാഹം പ്രകൃതമാക്കിയ, വജ്രത്തിൽ തീർത്ത കൂർത്ത കൊമ്പുള്ള, നിയതിയാകുന്ന വണ്ടിനെ തെരയുന്ന യാത്രയാണു ‘വജ്രമുഖൻ’. പരശുരാമൻ തലവച്ചുറങ്ങുന്ന കർണ്ണന്റെ തുട തുളച്ചു രക്തമൊഴുക്കി കർണ്ണന്റെ സ്വത്വം വെളിപ്പെടുത്തിയ മഹാഭാരതത്തിലെ വണ്ടിനെ കർണ്ണന്റെ ജനനകാരണം മുതൽ മരണം‌വരെയുള്ള ഓരോ നിർണ്ണായകഘട്ടത്തിലും ഇടപെടുന്ന കേന്ദ്രകഥാപാത്രമാക്കി പുതിയ വ്യാഖ്യാനമാണു പ്രശാന്ത് ഇവിടെ നൽകുന്നത്. ജീവിതത്തിലെ യാദൃച്ഛികതകളെന്നു തോന്നാവുന്ന കാര്യങ്ങളെ ഒരു വണ്ടിന്റെ ഇടപെടലുകളായി ആവിഷ്ക്കരിക്കുമ്പോൾ ആ ഓരോ സന്ദർഭത്തിലും മനുഷ്യമനസിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന സ്വാർത്ഥചിന്തകളുടെ പ്രതീകമാകുകയാണത്. “ഉദ്യാനത്തിൽ പകൽക്കിനാവു കാണുന്നു യൗവ്വനയുക്തയായ കുമാരിയോടൊപ്പം ബ്രാഹ്മണവേഷധാരിയായ സൂര്യൻ പ്രണയലോലനായി ശൃംഗാരപ്പദമാടുന്ന” ഇടത്താണു നാം ആദ്യം വണ്ടിനെ കാണുന്നത്. പുത്രനെ കുന്തി ആറ്റിലൊഴുക്കുമ്പോഴും ഇതേ വണ്ട് അതിനു പ്രേരണയാകുന്നു. അങ്ങനെ ഓരോ സന്ദർഭത്തിലും വജ്രമുഖനെന്ന വണ്ടിനെ രംഗത്തു കൊണ്ടുവന്ന് ഒരു പുരാണകഥയ്ക്കു മനഃശാസ്ത്രപരമായോ മനുഷ്യസ്വഭാവപരമായോ ഉള്ള ഒരു തലം പകരുകയും തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു പുനരാഖ്യാനം നടത്തുകയുമാണു രചിതാവു ചെയ്യുന്നത്.
കുട്ടികൾക്കുവേണ്ടി എഴുതിയ, കുട്ടികൾക്കു കളിക്കാവുന്ന, കുട്ടികളുടെ കഥപറയുന്ന നാടകമാണു ‘ബലൂണുകൾ’. പ്രശാന്ത് കുട്ടിയായിരുന്നപ്പോൾ രചിച്ചതുമാണത്. ഇക്കാലത്തെ കുട്ടികളും മുതിർന്നവരൗം കഥാപാത്രങ്ങളാകുന്ന ഈ നാടകത്തിൽപ്പോലും മിത്തിക്കൽ എന്നു തോന്നാവുന്ന കഥാപാത്രങ്ങളും കഥാസൂചനകളുമൊക്കെയുണ്ട്. സംഭവബഹുലമാണു നാടകം. കുട്ടികളുടെ ഭാഷയിൽ ലളിതപദങ്ങൾകൊണ്ട് വലിയ ആശയലോകം സൃഷ്ടിക്കുന്നു. “ബലൂൺമാമാ, ഞങ്ങളും വരുന്നൂ മാമന്റെ ലോകത്തേയ്ക്ക്. നിറയെ കളിപ്പാട്ടങ്ങളുള്ള, സ്നേഹം വഴിയുന്ന, സത്യമുള്ള ലോകത്തേയ്ക്ക്. സീതപ്പൊയ്കയ്ക്കപ്പുറം ഭീമൻമല കയറിയിറങ്ങി നടനടന്നു പോകാം” എന്നു കുസൃതിക്കാരായ കുട്ടികളെക്കൊണ്ടു പറയിക്കുന്ന, അവരിലെ നന്മ കണ്ടെടുക്കുന്ന, അവരിലെ ഭാവന വികസിപ്പിക്കുന്ന ‘ബലൂണുകൾ’ ബാലസാഹിത്യത്തിന്റെ നല്ല മാതൃകകൂടിയാണ്.

പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ സംവിധാനത്തിൽ കർണ്ണാടകയിലെ രംഗായണ അവതരിപ്പിച്ച സ്വപ്നവാസവദത്തത്തിലെ രംഗം

മിത്തിന്റെയോ പുരാണത്തിന്റെയോ സ്പർശമില്ലാത്ത നാടകമാണു ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറം’. എന്നാൽ അതും കേവലമായ യഥാതഥത്വത്തിനു കീഴ്പെടുന്നില്ല. ലോകത്തെയും മനുഷ്യനെയും കുറിച്ചുള്ള സങ്കല്പങ്ങളും യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള പൊരുത്തക്കേടുകളും അതുണ്ടാക്കുന്ന അസ്വസ്ഥതകളും കലാത്മകതയോടെആവിഷ്ക്കരിക്കുമ്പോൾ അതു സാർവ്വകാലികമാകുന്നു. മഞ്ഞുമൂടിയ നീലത്തടാകവും അരയന്നങ്ങളും അതിനപ്പുറം പുൽപ്പരപ്പും അതിൽ കളിക്കുന്ന കുട്ടികളും ചെമ്മൺപാതയിലൂടെ പാലുവാങ്ങാൻ പോകുന്ന ബാലികയുമൊക്കെ കേവലം സ്വപ്നങ്ങളും ചോര തളം കെട്ടിയ റോഡും അറുത്തിട്ട തലകൊണ്ടു പന്തുതട്ടുന്ന മനുഷ്യരും പൂക്കൾ പതിച്ച കുഞ്ഞുടുപ്പിട്ട ബാലികയെ ആരൊക്കെയോ ചേർന്നു കാറിൽ പിടിച്ചുകയറ്റി കൊണ്ടുപോകുന്നതുമെല്ലാം യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും ആകുന്നു. എല്ലാം ഒരു ആസന്നമരണൻ പറഞ്ഞുകേൾക്കുന്ന ജനൽപ്പുറക്കാഴ്ചകൾ! അതിനുമപ്പുറം, ആ ജനൽപ്പുറം ഒരു ഇടുങ്ങിയ ഇടനാഴി മാത്രമാണെന്നും അതു മോർച്ചറിയിലേക്കുള്ളതാണെന്നും പിന്നീടു നാം അറിയുന്നു. വിനാശത്തിലേക്കുള്ള വഴിയിലാണു ലോകം എന്നു നാടകകാരൻ പറഞ്ഞുവയ്ക്കുന്നു.
സംഭാഷണപ്രധാനമെന്നു വേണമെങ്കിൽ പറയാവുന്ന ഈ നാടകത്തിന്റെ ഓരോ വരിയിലും രാഷ്ട്രീയമുണ്ട്. കഥാനായകനെത്തന്നെ നോക്കുക. അയാളുടെ ആശുപത്രിക്കാർഡിൽ പറയുന്നു, “പേര്  യുദ്ധപാലൻ, വയസ്സ് അറുപത്തിയെട്ട്, സ്വദേശം ഇന്ത്യ, തൊഴിൽ നിരന്തരം യുദ്ധം ചെയ്യൽ, ഭാര്യ ഇല്ല, മക്കൾ...”
ആളെ പരിചയപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു സംഭാഷണം ഇങ്ങനെ:
“ആഗതൻ :    ഷർട്ട്! ജവാനായിരുന്നു... പട്ടാളത്തിൽ സേവനം! എത്രകാലം...?
യുദ്ധപാലൻ :    ഏയ്... ജീവിക്കാൻ വേറെ വഴിയില്ലാതെ... രാഷ്ട്രസേവനം വെറും പൊങ്ങച്ചം, യുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുക്കാനാണ് എല്ലാവരും ഭയപ്പെടുന്നത്.”

കാവാലവും പ്രശാന്തും

ജനാലയ്ക്കു പുറത്ത് (അകത്തും) ഇന്നു നാം കാണുന്ന യാഥാർത്ഥ്യമാണു ‘ജനാലയ്ക്കപ്പുറ’ത്തിലെ ഈ സംഭാഷണത്തിലുള്ളത്: “മനുഷ്യരോ!... ഇല്ല, മനുഷ്യരുടെ രൂപങ്ങൾ മാത്രം. എല്ലാവർക്കും ഒരു മൃഗഛായ. പ്രകൃതം കണ്ടിട്ട് മൃഗങ്ങൾതന്നെ. ഇവരിൽ പ്രണയമില്ല... പ്രസാദമില്ല...“
പ്രണയവും പ്രസാദവും ആർദ്രമായ മനുഷ്യബന്ധങ്ങളും ഇല്ലാത്തതും അവ നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നതുമായ മനുഷ്യാവസ്ഥയോട്, സാമൂഹികാവസ്ഥയോട് ഉള്ള കലഹങ്ങളാണു പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ നാടകങ്ങൾ. മുഷ്ടിചുരുട്ടിനിന്ന് ചുവന്ന ലൈറ്റിട്ട് മുദ്രാവാക്യം വിളിച്ച് ആ നാടകങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയം പ്രഖ്യാപിക്കുന്നില്ല. മറിച്ച് മനുഷ്യമനസിൽ ആഴത്തിൽ സ്പർശിച്ച്, അവിടെ ഇടമുറപ്പിച്ച്, മനസിനെ എന്നും നീറ്റുകയും അസ്വസ്ഥപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്ന, അങ്ങനെ മനോവിമലനത്തിനുള്ള സ്വാധീനതാശക്തിയായി സ്വയം പരിണമിക്കുന്ന ഒരു പ്രതിഭാസമാണ് ഈ നാടകങ്ങളിലൂടെ സംഭവിക്കുന്നത്. സ്വർണ്ണത്തിനു സുഗന്ധംപോലെ കലാസുഭഗതയ്ക്കു സുഗന്ധം ചാർത്തുന്ന രാഷ്ട്രീയം. കലാസാഹിത്യസുഷമകൾ രാഷ്ട്രീയാത്മകരചനകൾക്ക് അന്യമാണെന്ന നമ്മുടെ സാഹിത്യപ്രസ്ഥാനകലഹങ്ങൾക്കു കാരണമായ വാദം ഇവിടെ അന്യമാകുന്നു.
ഇവയിലുള്ളതു ജീവിതാവസ്ഥകളാണ്. അതാകട്ടെ സാർവ്വലൗകികവും സാർവ്വകാലികവുമായ മാനങ്ങളുള്ളവ. അങ്ങനെയുള്ളവയാണു കാലാതിവർത്തിയായ കലാസൃഷ്ടികൾ. അത്തരം എഴുത്തിന്റെ ഒരു മഹാപാരമ്പര്യം ഇൻഡ്യയ്ക്കും കേരളത്തിനുമുണ്ട്. അതിന്റെ ഇങ്ങേത്തലയ്ക്കൽ നിൽക്കുന്ന പിന്മുറക്കാരനാകാൻ കഴിയുന്ന പ്രതിഭയാണു പ്രശാന്ത് നാരായണൻ. അതിഭാവുകത്വം കലർന്ന പ്രശംസയായല്ല, വസ്തുനിഷ്ഠമായ ഒരു നിരീക്ഷണം എന്ന നിലയിലാണിതു പറയുന്നത്. ആ നിലയിലുള്ള ഗൗരവാവഹമായ വായനയും പഠനങ്ങളും അവതരണങ്ങളും അർഹിക്കുന്നതാണ് പ്രശാന്ത് നാരായണന്റെ ഓരോ രചനയും.